8 lipca

-------

1343 - W Kaliszu Kazimierz III Wielki zawarł z Zakonem Krzyżackim pokój wieczysty; w zamian za zrzeczenie się praw do ziemi chełmińskiej, michałowskiej i Pomorza Gdańskiego Kazimierz III Wielki odzyskał od zakonu krzyżackiego Kujawy i ziemię dobrzyńską.

1589 - Powołanie Ordynacji Zamoyskich.

1796 - W Janowie Podlaskim zmarł Adam Naruszewicz, biskup, historyk, poeta; twórca polskiego klasycyzmu, autor m.in. "Historii narodu polskiego"; był bliskim współpracownikiem króla Stanisława Augusta, zwolennikiem Konstytucji 3 maja.

1869 - Na Wawelu w Krakowie odbył się powtórny pogrzeb szczątków króla Kazimierza III Wielkiego; uroczysta ceremonia przerodziła się w wielką manifestację patriotyczną.

1893 - W Warszawie urodził się Marceli Nowotko, działacz komunistyczny, członek KPP; w 1942 r. współzałożyciel i sekretarz KC PPR; zastrzelony w Warszawie w listopadzie 1942 r. w wyniku walk wewnętrznych w kierownictwie PPR.

1930 - W Bratkówce koło Krosna urodził się Franciszek Starowieyski ps. Jan Byk, malarz, grafik, scenograf, twórca tzw. Teatru Rysowania, uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli "polskiej szkoły plakatu", autor ilustracji, kolekcjoner.

1937 - W Warszawie zmarł Józef Ujejski, historyk literatury, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego.

1942 - Z getta we Lwowie Niemcy deportowali 7 tys. Żydów, którzy zostali następnie zgładzeni w obozie janowskim.

1946 - W Wadowicach zmarł Józef Mehoffer, wybitny malarz, przedstawiciel Młodej Polski, grafik, witrażysta, autor m.in. obrazu "Dziwny ogród".

1963 - W Krakowie w wieku 23 lat zmarła śmiercią samobójczą Zofia Marcinkowska, aktorka, znana z filmów "Lunatycy" i "Nikt nie woła".

1964 - W Waszyngtonie zmarł Marian Kozielewski, od 1934 r. komendant Policji Państwowej m. st. Warszawy, w czasie okupacji niemieckiej pierwszy komendant Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa (tzw. granatowej policji) w stolicy, więzień KL Auschwitz, działacz konspiracyjny; organizator i inspektor główny Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa i Straży Samorządowych, formacji policyjnych podległych Delegaturze Rządu na Kraj; brat emisariusza i kuriera Polskiego Państwa Podziemnego Jana Karskiego.

1968 - W Szczecinie urodził się Piotr Grabowski, aktor, wystąpił m.in. w filmie "Mała matura 1947", a także w serialach "Tajemnica twierdzy szyfrów", "Fałszerze - powrót Sfory" i w serii "Nad rozlewiskiem".

1973 - W Łodzi urodziła się aktorka Agnieszka Sitek, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach "Zabić Sekala", "Wrota Europy", "Wiedźmin" i "Chopin. Pragnienie miłości", a także w serialu "Złotopolscy".

1980 - Rozpoczął się strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL - Świdnik, który zapoczątkował wielką falę strajkową na Lubelszczyźnie, trwającą do 25 lipca; w sumie w protestach nazywanych "Lubelskim Lipcem`80" wzięło udział 150 zakładów.

1982 – W półfinale rozgrywanych w Hiszpanii Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Polska przegrała z Włochami 0:2.

1997 - W Madrycie na szczycie szefów państw i rządów NATO podjęto decyzje o zaproszeniu Polski, Czech i Węgier do rozmów w sprawie członkostwa w Sojuszu.

2005 - W Warszawie zmarł Eugeniusz Priwieziencew, aktor, reżyser, dramaturg; wystąpił m.in. w filmach "Barwy ochronne", "Imperatyw", "Miś", "Piraci", "Pociąg do Hollywood", "Kolejność uczuć" oraz w serialu "Złotopolscy".

2005 - Powołanie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

2006 - W Warszawie zmarł Juliusz Wiktor Gomulicki, historyk literatury, varsavianista, znawca twórczości Cypriana Norwida; żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego.

2008 - W Warszawie zmarł Wieńczysław Gliński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie oraz Teatrem Narodowym; wystąpił m.in. w filmach "Kanał", "Kapelusz pana Anatola", "Orzeł", "Romans Teresy Hennert"; żołnierz Armii Krajowej, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

2010 – Pełniący obowiązki prezydenta, prezydent elekt Bronisław Komorowski zrezygnował z mandatu poselskiego i funkcji marszałka Sejmu. Obowiązki prezydenta na kilka godzin przejął marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, a następnie nowo wybrany marszałek Sejmu Grzegorz Schetyna.

2013 - Na stoku Gaszerbrum w Karakorum zginął Artur Hajzer, polski himalaista, zdobywca siedmiu ośmiotysięczników, twórca i szef programu Polski Himalaizm Zimowy, kierownik wypraw w Himalaje.

2016 - W Warszawie rozpoczął się dwudniowy szczyt NATO. W obradach szczytu wzięło udział 28 delegacji z państw sojuszniczych, 25 z państw partnerskich, a także m.in. przedstawiciele Kwatery Głównej NATO, UE, ONZ i Banku Światowego. Był to pierwszy szczyt Sojuszu zorganizowany na terenie Polski. W jego trakcie podjęto decyzję o wzmocnieniu tzw. wschodniej flanki NATO.

9 lipca

-------

1339 – Na zjeździe w Wyszehradzie król Kazimierz Wielki zawarł układ z królem Węgier Karolem Robertem dotyczący sukcesji tronu polskiego i sojuszu przeciw krzyżakom.

1410 - Król Władysław II Jagiełło wraz z całym wojskiem przekroczył granicę z państwem krzyżackim koło Lidzbarka.

1455 - Król Kazimierz IV Jagiellończyk nadał w Piotrkowie Gdańskowi przywilej samodzielnego nakładania podatków i ustanawiania wilkierzy (prawa wydawane przez radę miejską).

1521 - W katedrze wawelskiej zawieszono dzwon, któremu nadano imię "Zygmunt"; dzwon został odlany z dział zdobytych na wojnie z Zakonem Krzyżackim, jego wykonawcą był krakowski ludwisarz Hans Behem.

1677 - We Wrocławiu zmarł Johannes Scheffler zwany Angelusem Silesiusem, śląski poeta okresu baroku piszący po niemiecku, lekarz, duchowny katolicki.

1696 - W Łużnej zmarł Wacław Potocki, jeden z głównych twórców barokowych w Polsce, poeta, epik, satyryk i moralista, autor "Transakcji wojny chocimskiej...".

1734 – Wojna o sukcesję polską: wojska rosyjskie wkroczyły do Gdańska, który skapitulował 30 czerwca, po trwającym cztery miesiące oblężeniu.

1736 - Zakończenie obrad Sejmu pacyfikacyjnego: uznanie Augusta III za króla, dla stronników Stanisława Leszczyńskiego amnestia; był to jedyny sejm w czasie panowania Augusta III, który nie został zerwany.

1762 - W Rosji w wyniku przewrotu władzę objęła caryca Katarzyna II, nazywana "Katarzyną Wielką"; zainicjowała rozbiory Polski w 1772 r.

1916 - W Krakowie urodził się Stanisław Pagaczewski - pisarz, głównie twórca utworów dla dzieci; autor trylogii poświęconej przygodom Baltazara Gąbki.

1917 - W odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na "wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami"; wydarzenie to przeszło do historii, jako tzw. kryzys przysięgowy.

1927 - W Warszawie urodził się Zdzisław Maklakiewicz, aktor, żołnierz Armii Krajowej; stworzył niezapomnianą kreację w "Rejsie" Marka Piwowskiego, znany również z filmów "Wniebowzięci" i "Jak to się robi".

1929 - W Bystrej zmarł Julian Fałat, malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów; w latach 1895-1909 rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

1937 - W Krakowie zakończono prace nad Kopcem Piłsudskiego.

1941 - W Warszawie urodził się Tadeusz Borowski, aktor; wystąpił w filmach "Zaraza", "Zapamiętaj imię swoje", a także w serialach "Tajemnica Enigmy", "Blisko, coraz bliżej", "Rycerze i rabusie", "Znaki szczególne" i "Znak orła".

1945 - W Manchesterze zmarła Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka i dramatopisarka; córka znanego malarza Wojciecha Kossaka i siostra satyryczki Magdaleny Samozwaniec; autorka zbiorów poezji "Niebieskie migdały", "Różowa magia", "Pocałunki", "Dancing" i "Surowy jedwab", "Śpiąca załoga", "Róże i lasy płonące", "Gołąb ofiarny", a także dramatów: "Szofer Archibald", "Egipska pszenica" czy "Zalotnicy niebiescy". Jej osobiste notatki z czasów wojny opublikowano w tomie "Wojnę szatan spłodził".

1946 - W Poznaniu Najwyższy Trybunał Narodowy skazał Artura Greisera, namiestnika III Rzeszy w tzw. Kraju Warty, na karę śmierci. Greiser był odpowiedzialny m.in. za masowe deportacje ludności żydowskiej i polskiej oraz udział w zabójstwach osób cywilnych i jeńców wojennych. Wyrok wykonano 21 lipca 1946 r.

1947 - Rząd polski na polecenie władz sowieckich odrzucił propozycję udziału w Planie Marshalla.

1948 - W Olkuszu urodził się Jerzy Skoczylas, satyryk, aktor kabaretowy, jeden z założycieli Kabaretu Elita.

1947 - W Londynie zmarł gen. Lucjan Żeligowski, w czasie I wojny światowej m.in. dowódca dywizji w I Korpusie Polskim; podczas wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, później Grupy Operacyjnej; w październiku 1920 r. mianowany dowódcą 1 DP Litewsko-Białoruskiej, na czele której, z rozkazu Józefa Piłsudskiego, zajął Wilno i Wileńszczyznę, proklamując utworzenie Litwy Środkowej; w latach 1921-1925 Inspektor Armii w Warszawie; minister Spraw Wojskowych (1925-1926); w czasie zamachu majowego poparł marszałka Piłsudskiego.

1964 - W Kaliszu urodził się Mieczysław Szcześniak, piosenkarz; jego debiutancki album "Niby nowy" ukazał się w 1990 roku; laureat wielu nagród, m.in. Bursztynowego Słowika na Festiwalu w Sopocie i trzykrotnie Fryderyków.

1974 – Do nowego Portu Północnego w Gdańsku przybił pierwszy statek handlowy "Uniwersytet Gdański" po ładunek 12 tys. ton węgla.

1989 - Początek wizyty w Polsce prezydenta USA Georga Busha.

1997 – Oddano do użytku zaporę na Dunajcu.

2007 - Po ujawnieniu tzw. afery gruntowej Andrzej Lepper został zdymisjonowany z funkcji wicepremiera oraz ministra rolnictwa i rozwoju wsi.

2016 – W Warszawie zakończył się dwudniowy szczyt państw NATO. Podjęto decyzję o powołaniu czterech batalionowych grup bojowych w państwach bałtyckich i w Polsce.

2022 – W Krakowie zmarł Stefan Wilkanowicz, publicysta „Tygodnika Powszechnego”, w latach 1978-1994 redaktor naczelny miesięcznika „Znak”, współautor preambuły do Konstytucji z 1997 r., założyciel Fundacji Kultury Chrześcijańskiej „Znak”.

10 lipca

--------

1649 - Powstanie Chmielnickiego: początek obrony Zbaraża.

1835 - W Lublinie urodził się Henryk Wieniawski, wirtuoz skrzypiec i kompozytor. W swoich kompozycjach nawiązywał m.in. do ludowych tradycji muzycznych, wykorzystując motywy poloneza, mazurka czy kujawiaka. Jego najsłynniejsze kompozycje to m.in. Polonez D-dur, Polonez A-dur, Koncert skrzypcowy d-moll, Fantazja faustowska, Scherzo-tarantela, Etiudy, Wariacje. Patron organizowanego od 1935 r. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.

1865 - We Wrocławiu założono Ogród Zoologiczny.

1904 - W Woli Osowińskiej urodził się Zdzisław Krasnodębski, pilot, założyciel i pierwszy dowódca Dywizjonu 303.

1920 - W Spa podpisany został układ pomiędzy państwami Ententy a Polską, która zobowiązała się do podjęcia rokowań i podpisania rozejmu z Rosją sowiecką.

1925 - W Kielcach urodził się Edmund Niziurski, autor książek dla młodzieży m.in. "Księga urwisów", "Sposób na Alcybiadesa", "Niewiarygodne przygody Marka Piegusa".

1928 - We francuskiej stoczni Blainville zwodowany został ORP "Wicher", pierwszy duży okręt Polskiej Marynarki Wojennej.

1934 - Władze państwowe rozwiązały Obóz Narodowo-Radykalny (ONR).

1940 - Początek Bitwy o Anglię, kilkumiesięcznego starcia powietrznych sił nazistowskich Niemiec i Wielkiej Brytanii, w którym po stronie brytyjskiej wzięły udział cztery polskie dywizjony lotnicze, wśród nich Dywizjon 303.

1941 - Pogrom Żydów w Jedwabnem; w toku śledztwa IPN ustalono, że 10 lipca 1941 r. w Jedwabnem grupa miejscowej polskiej ludności cywilnej z inspiracji Niemców dokonała zabójstwa nie mniej niż 340 Żydów.

1944 - Początek likwidacji w KL Auschwitz-Birkenau tzw. rodzinnego obozu Theresienstadt, utworzonego dla Żydów z getta w Terezinie koło Pragi - w komorach gazowych Niemcy zamordowali około 7 tys. Żydów.

1946 - W Zabrzu urodził się Henryk Kasperczak, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, trener.

1952 - Sejm uchwalił ustawę o obowiązkowych dostawach zbóż.

1952 - W Warszawie urodził się Emilian Kamiński, aktor, śpiewak, reżyser teatralny, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum, założyciel warszawskiego Teatru Kamienica; wystąpił m.in. w filmach "Akcja pod Arsenałem", "Bez miłości", "Szaleństwa panny Ewy", "Trzy stopy nad ziemią", "U Pana Boga w ogródku", a także w serialu "M jak miłość".

1955 - W Żyrardowie urodził się Sylwester Maciejewski, aktor, występował w warszawskim Teatrze Komedia i w Teatrze Powszechnym; znany m.in. z serialu "Ranczo", zagrał również w filmach "Przypadek", "Pieniądze to nie wszystko", "Ławeczka" oraz w serialu "Lato leśnych ludzi".

1957 - W Londynie zmarł Szalom Asz, urodzony w Kutnie żydowski prozaik, dramaturg, eseista, piszący w języku jidysz; jego znane dzieło to "Bóg zemsty".

1969 - W wyniku obrażeń doznanych w wypadku samochodowym zmarł Bogumił Kobiela, aktor, jeden z najwybitniejszych artystów w historii polskiego kina; niezapomniany Jan Piszczyk w "Zezowatym szczęściu" i sekretarz Drewnowski w "Popiele i diamencie"; znany również z ról w filmach "Eroica", "Rękopis znaleziony w Saragossie", "Małżeństwo z rozsądku", "Ręce do góry", "Człowiek z M-3" i "Wszystko na sprzedaż"; w latach 1955-1958, razem ze Zbigniewem Cybulskim, współtworzył w Gdańsku studencki teatrzyk Bim-Bom; występował w Teatrze Wybrzeże, Teatrze Ateneum i Teatrze Komedia, a także w kabaretach Wagabunda i Dudek.

1982 - Na XII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej rozgrywanych w Hiszpanii reprezentacja Polski pokonała w meczu o trzecie miejsce Francję 3:2.

1992 – Rząd premier Hanny Suchockiej uzyskał wotum zaufania Sejmu.

1996 - W Warszawie zmarł Czesław Centkiewicz, pisarz, podróżnik, reportażysta, autor książek dla dzieci i młodzieży, twórca tzw. nurtu polarnego w polskiej literaturze.

2006 - Prezydent Lech Kaczyński powierzył Jarosławowi Kaczyńskiemu misję utworzenia rządu.

2008 - W Warszawie zmarła prof. Krystyna Kersten, historyk, publicystka, profesor Instytutu Historii PAN, autorka prac dotyczących najnowszej historii Polski, m.in. "Między wyzwoleniem a zniewoleniem. Polska 1944-1956".

2012 – Waldemar Fornalik został selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej.

2015 – W Szczecinie zmarł kpt. Konrad Strycharczyk ps. Słowik, żołnierz podziemia antyniepodległościowego w oddziale mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, żołnierz WiN i więzień UB, śpiewak operowy i operetkowy.

11 lipca

Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej

--------

1772 - W Larbert niedaleko Edynburga urodził się John Baildon, szkocki przemysłowiec, pionier nowoczesnego hutnictwa na Śląsku.

1778 - W Warszawie w Pałacu Radziwiłłów odbyła się prapremiera opery "Nędza uszczęśliwiona" z muzyką Macieja Kamieńskiego i librettem Wojciecha Bogusławskiego.

1838 - W Giżycku (niem. Loetzen) urodził się Wojciech Kętrzyński, historyk, mediewista, w latach 1876-1918 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.

1920 - Na Warmii, Mazurach i Powiślu odbył się plebiscyt; większość opowiedziała się za przynależnością terenów plebiscytowych do Niemiec.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Mińsk.

1923 - W Cieszynie urodził się Richard Pipes, amerykański historyk, sowietolog, profesor Uniwersytetu Harvarda; w czasie prezydentury Ronalda Reagana doradca Rady Bezpieczeństwa Narodowego do spraw ZSRS i Europy Wschodniej.

1932 - Rozporządzenie prezydenta RP Ignacego Mościckiego wprowadzające nowy kodeks karny - tzw. kodeks Makarewicza.

1942 - W Rzeszowie urodził się Tomasz Stańko, trębacz jazzowy; w latach 60. grał w zespole Krzysztofa Komedy, nagrał wówczas płyty będące do dziś kanonem polskiego jazzu oraz kompozycje Komedy do takich filmów jak "Nóż w wodzie" i "Matnia" Romana Polańskiego; od wiele lat związany z prestiżową wytwórnią ECM, dla której nagrał jedne ze swoich najpopularniejszych albumów ("Suspended Night", "Litania" i "Dark Eyes").

1943 - Zbrodnia wołyńska: W dniach 11-12 lipca Ukraińska Powstańcza Armia dokonała skoordynowanego ataku na Polaków w 150 miejscowościach w powiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim oraz łuckim; łącznie w latach 1943-1945 na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginęło ok. 100 tys. Polaków, zamordowanych przez oddziały UPA i miejscową ludność ukraińską; zbrodnia wołyńska spowodowała polski odwet, w wyniku którego zginęło ok 10-12 tys. Ukraińców, w tym 3-5 tys. na Wołyniu i w Galicji Wschodniej.

1943 - Zamach grupy bojowej Związku Walki Młodych na niemiecki lokal "Cafe Club" w Warszawie.

1944 - W Krakowie żołnierze Armii Krajowej z oddziału "Parasol" dokonali nieudanego zamachu na wyższego dowódcę SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie Wilhelma Koppe.

1980 - W Konstancinie zmarł gen. Zygmunt Berling, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1939-1941 przebywał w niewoli sowieckiej; współpracował z NKWD; dowódca 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki (1943), następnie dowódca 1 Armii WP (1944).

1980 - W WSK PZL Świdnik założony został Komitet Strajkowy.

1988 - Początek wizyty w Polsce sekretarza generalnego KC KPZR Michaiła Gorbaczowa.

1988 - W Warszawie w wyniku brutalnego pobicia zmarł prof. Jan Strzelecki, socjolog, eseista, uczestnik Powstania Warszawskiego, współpracownik KOR i Towarzystwa Kursów Naukowych, doradca "Solidarności".

1989 - W Krynicy Morskiej znaleziono zwłoki ks. Sylwestra Zycha, katolickiego duchownego, związanego z opozycją demokratyczną; w 1982 r. skazany został na cztery lata więzienia za próbę obalenia siłą ustroju PRL; od 1986 r. był kapelanem KPN; śledztwo nie doprowadziło do ujawnienia sprawców zabójstwa.

2008 - W Warszawie zmarł Jerzy Koenig, krytyk teatralny, publicysta; w latach 1961-1962 kierownik literacki Teatru Narodowego, a w latach siedemdziesiątych - Teatru Dramatycznego w Warszawie; od 1982 r. przez 14 lat kierował pracami Teatru Telewizji; autor tekstów "Rekolekcje teatralne", dwutomowej "Antologii dramatu".

2009 - W Best w Holandii zmarł Andrzej Tylczyński, autor tekstów do ponad 200 piosenek, m.in. takich przebojów jak: "Motylem jestem", "Augustowskie noce", "Domek bez adresu", "Kochać", "Goniąc kormorany", "Dzisiaj, jutro, zawsze".

2010 - W Krakowie zmarł Zygmunt Michałowski, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1976-1982.

2013 - W Warszawie w 70. rocznicę zbrodni na Wołyniu odsłonięto Pomnik Rzezi Wołyńskiej.

2021 – W Warszawie zmarł prof. Włodzimierz Borodziej, historyk specjalizujący się w historii Polski, Niemiec oraz Europy Środkowo-Wschodniej.

12 lipca

--------

1345 – Wojska czeskie rozpoczęły nieudane, ośmiodniowe oblężenie Krakowa.

1410 – Wojska polsko-litewskie zajęły krzyżacki zamek w Nidzicy.

1606 - Początek rokoszu Zebrzydowskiego.

1704 - Podczas elekcji zorganizowanej przez wojska szwedzkie pod Warszawą Stanisław Leszczyński wybrany został królem Polski.

1881 - W Warszawie powstała Kasa im. Józefa Mianowskiego wspierająca badania i wydawnictwa naukowe.

1892 - W Drohobyczu urodził się Bruno Schulz, prozaik, malarz, rysownik, grafik, ilustrator; autor zbiorów opowiadań "Sklepy cynamonowe" i "Sanatorium pod klepsydrą".

1894 - Ukazał się pierwszy numer pisma "Robotnik", organu prasowego PPS.

1908 - W Krakowie urodził się Eryk Lipiński, grafik, karykaturzysta, satyryk, współzałożyciel i redaktor tygodnika "Szpilki", organizator Muzeum Karykatury w Warszawie.

1920 – W związku z trwającą wojną z bolszewicką Rosją Polski Komitet Olimpijski podjął decyzję o rezygnacji z udziału w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Litwa podpisała z Rosją sowiecką traktat, który przewidywał przekazanie stronie litewskiej zajętego przez Armię Czerwoną Wilna, w zamian Litwa zgodziła się na przemarsz wojsk sowieckich przez jej terytorium.

1934 - Na mocy rozporządzenia z mocą ustawy prezydenta Ignacego Mościckiego z 17 czerwca 1934 r. w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi i porządkowi publicznemu w Berezie Kartuskiej utworzono obóz dla więźniów politycznych - zwany oficjalnie "miejscem odosobnienia".

1943 - Niemcy rozpoczęli dwudniową pacyfikację Michniowa - wsi położonej w świętokrzyskich lasach, której mieszkańcy pomagali partyzantom Armii Krajowej, zgrupowanym pod dowództwem por. Jana Piwnika "Ponurego" na pobliskim Wykusie. Wieś zrównano z ziemią; w czasie lub w związku z pacyfikacją zamordowano co najmniej 204 osoby: 102 mężczyzn, 54 kobiety i 48 dzieci.

1944 - Komendant Główny AK gen. Tadeusz Komorowski "Bór" wydał instrukcję "O stosunku do Sowietów".

1944 - Rozkaz Komendanta Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora" o wcieleniu do AK Batalionów Chłopskich.

1945 - Na Suwalszczyźnie rozpoczęła się tzw. obława augustowska (źródła podają też 10 lipca jako datę rozpoczęcia obławy), podczas której oddziały NKWD i Armii Czerwonej zatrzymały ok. 7 tys. osób; prawie 600 podejrzewanych o powiązania z AK-owskim podziemiem wywieziono i zamordowano w nieznanym do dziś miejscu; wydarzenia te są uznawane przez historyków za największą po II wojnie światowej zbrodnię dokonaną na Polakach.

1952 - W Młynniku koło Ojcowa zmarł Władysław Konopczyński, historyk, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i redaktor "Polskiego Słownika Biograficznego", poseł na Sejm RP (1922-1927), związany z Narodową Demokracją; autor opracowań historycznych "Polska w dobie wojny siedmioletniej", "Polska a Szwecja", "Historia polityczna Polski 1914-1939".

1955 - W Londynie urodził się Timothy Garton Ash, historyk, wykładowca uniwersytetu w Oxfordzie; autor książek m.in. "Polska rewolucja: Solidarność" i "Wiosna obywateli: Rewolucja 1989: widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze".

1968 - W Ciechocinku zmarła Ada Sari, śpiewaczka operowa, pedagog.

1986 - W wypadku samochodowym zginął Wacław Kisielewski, pianista, członek duetu fortepianowego "Marek i Wacek".

1994 - W Bures-sur-Yvette pod Paryżem zmarła Irena Krzywicka - pisarka, publicystka, zaangażowana na rzecz edukacji seksualnej, planowania rodziny i równouprawnienia kobiet; autorka "Zwycięskiej samotności. Kobieta szuka siebie".

1997 - Do Wrocławia dotarła wielka fala powodziowa, nazywana "powodzią tysiąclecia".

2018 – Jerzy Brzęczek został nominowany selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej mężczyzn.

2020 – W drugiej turze wyborów prezydenckich ubiegający się o reelekcję Andrzej Duda pokonał Rafała Trzaskowskiego (51,03 proc. głosów do 48,97 proc.)

13 lipca

---------

1508 - Wojska polsko-litewskie pod dowództwem hetmana Konstantego Ostrogskiego i wojewody Mikołaja Firleja pokonały nad Orszą armię moskiewską wielkiego księcia Wasyla.

1521 - Na wawelskiej Wieży Zygmuntowskiej po raz pierwszy zadzwonił dzwon Zygmunt.

1666 - Rokoszanie hetmana Jerzego Sebastiana Lubomirskiego zwyciężyli wojska królewskie pod Mątwami.

1794 - Insurekcja kościuszkowska: Początek oblężenia Warszawy przez wojska rosyjskie i pruskie.

1831 - W trakcie składania broni na granicy pruskiej zastrzelony został przez polskiego oficera gen. Antoni Giełgud, jeden z dowódców Powstania Listopadowego.

1866 - W Olsztynie ogłoszono wybuch epidemii cholery.

1891 - Urodziła się Seweryna Broniszówna (właściwie: Seweryna Chwat), aktorka teatralna i filmowa, związana z teatrem Narodowym w Warszawie, siostra pisarza i poety Aleksandra Wata.

1916 - Płk Józef Haller mianowany został dowódcą II Brygady Legionów Polskich.

1924 - W Bielsku urodziła się Maria Koterbska, piosenkarka, wykonawczyni m.in. przebojów: "Brzydula i rudzielec", "Parasolki", "Do grającej szafy grosik wrzuć", "Augustowskie noce" i "Karuzela".

1929 - Podczas próby pierwszego polskiego przelotu przez Atlantyk w katastrofie na wyspie Faial zginął major pilot Ludwik Idzikowski. Towarzyszący mu nawigator kapitan Kazimierz Kubala został ranny.

1930 - W Gdyni odbyła się uroczystość chrztu i poświęcenia fregaty szkolnej "Dar Pomorza".

1935 - W Warszawie urodził się Jarosław Marek Rymkiewicz, profesor filologii, poeta, dramaturg, eseista, krytyk i publicysta; autor tomików poetyckich "Konwencje", "Thema Regium", "Zachód słońca w Milanówku", powieści "Umschlagplatz" i szkiców historycznych "Kinderszenen", "Wieszanie".

1944 - Wojska sowieckie wspólnie z oddziałami Armii Krajowej zajęły Wilno.

1946 - W Warszawie rozpoczął obrady pierwszy po zakończeniu wojny Kongres Stronnictwa Demokratycznego.

1949 - Papież Pius XII wydał dekret potępiający komunizm grożąc ekskomuniką wszystkim katolikom należącym do partii komunistycznych lub je wspierającym.

1951 - W Poznaniu urodził się Marek Piekarczyk, wokalista zespołu TSA, odtwórca roli Chrystusa w polskiej adaptacji rock-opery Andrew Lloyd Webera i Tima Rice'a "Jesus Christ Superstar".

1969 - W Żelazowej Woli odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina.

1980 - W Warszawie urodziła się Karolina Gruszka, aktorka filmowa i teatralna, laureatka Złotych Lwów Gdańskich za rolę Oli w "Kochankach z Marony".

1984 - Przed Sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego rozpoczął się proces przeciwko działaczom KSS KOR: Jackowi Kuroniowi, Adamowi Michnikowi, Zbigniewowi Romaszewskiemu i Henrykowi Wujcowi. Proces został przerwany ogłoszeniem przez władze amnestii z okazji 40-lecia PRL.

1986 - Zmarł Edward Lipiński, ekonomista, działacz PPS, członek PZPR, jeden z założycieli Komitetu Obrony Robotników.

1990 - Powstał GROM (Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego) - Jednostka Wojskowa Wojsk Specjalnych; jej twórcą i pierwszym dowódcą był gen. Sławomir Petelicki.

1996 - W Warszawie zmarła Loda Halama, tancerka, aktorka i choreografka, gwiazda kabaretów dwudziestolecia międzywojennego, primabalerina teatru Wielkiego w Warszawie. Największą popularność przyniosły jej filmy "Kocha, lubi, szanuje" i "Manewry miłosne".

2000 - W Waszyngtonie zmarł Jan Karski, legendarny kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego, który w czasie II wojny światowej przekazał na zachód raport dotyczący zagłady Żydów. Odznaczony Medalem Wolności USA, krzyżem Virtuti Militari, uhonorowany tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.

2006 - Wrocławska Hala Ludowa została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

2006 - W Warszawie zmarł Tomasz Zaliwski, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z ról w filmie "Zamach", serialu "Blisko, coraz bliżej" i powieści radiowej "W Jezioranach".

2008 - W wypadku samochodowym zginął Bronisław Geremek, historyk, opozycjonista, minister spraw zagranicznych RP; autor wielu prac dotyczących historii średniowiecza, członek Komitetu Obrony Robotników, internowany w stanie wojennym, kawaler Orderu Orła Białego i francuskiej Legii Honorowej.

2012 - W Warszawie zmarł Jerzy Kulej, bokser, mistrz olimpijski z Tokio (1964) i Meksyku (1968), dwukrotny mistrz Europy.

14 lipca

--------

1683 - Wojska tureckie rozpoczęły oblężenie Wiednia. Po dwóch miesiącach zakończyło je nadejście wojsk koalicji pod wodzą króla Polski Jana III Sobieskiego i zwycięska bitwa na przedpolu stolicy Austrii.

1787 - W Parchamówce na Ukrainie urodził się Seweryn Krzyżanowski, podpułkownik wojsk polskich, uczestnik wojen napoleońskich; w latach 1822-1826 przywódca Towarzystwa Patriotycznego; aresztowany przez władze carskie, zmarł na zesłaniu.

1844 - W Warszawie u zbiegu ulicy Marszałkowskiej i Alej Jerozolimskich rozpoczęła się budowa Dworca Wiedeńskiego, początkowej stacji kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Autorem projektu był Henryk Marconi.

1863 – Rząd rosyjski odrzucił noty rządów Wielkiej Brytanii, Francji i Austrii w sprawie amnestii i ustępstw dla Królestwa Polskiego w ramach Konstytucji z 1815 roku.

1874 - W Lipowcu k. Rzeszowa urodził Jerzy Żuławski, twórca okresu Młodej Polski, autor jednych z pierwszych polskich powieści fantastycznych "Na srebrnym globie", "Zwycięzca", "Stara Ziemia".

1887 - W Warszawie wydana została pierwsza książka do nauki języka esperanto "Język międzynarodowy", jej autorem był Ludwik Zamenhof.

1888 - W Wadowicach urodził się Tadeusz Malinowski, żołnierz Legionów Polskich, współorganizator Armii Polskiej we Francji; generał WP; we wrześniu 1939 r. I zastępca szefa sztabu Naczelnego Wodza.

1894 - We Lwowie drużyny "Sokoła" Lwów i "Sokoła" Kraków rozegrały pierwszy mecz w historii polskiego futbolu.

1905 - W Warszawie urodził się Jerzy Borejsza, działacz komunistyczny, publicysta, wydawca, twórca dziennika "Rzeczpospolita", tygodnika "Odrodzenie" i Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik", inicjator Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju.

1911 - W Warszawie urodził się Tadeusz Fijewski, aktor, pamiętny odtwórca ról Ignacego Rzeckiego (w filmie i serialu telewizyjnym), Pana Anatola w filmach Jana Rybkowskiego i Wojciecha Grzelaka w powieści radiowej "Matysiakowie". Więzień niemieckich obozów w Dachau i Oranienburgu.

1911 - W Poznaniu urodził się Ignacy Tłoczyński, jeden z najlepszych przedwojennych polskich tenisistów, pięciokrotny mistrz Polski w grze pojedynczej.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Wilno.

1926 - We Włocławku urodził się Jan Krenz, dyrygent, kompozytor; jego ważniejsze kompozycje to Tryptyk na głos i fortepian, Symfonia nr 1, Serenada klasyczna na małą orkiestrę, Taniec symfoniczny na orkiestrę, Epitaphion na orkiestrę, Symfonia nr 2 (quasi una fantasia) i Impromptu pour violoncelle .

1928 - W Warszawie urodziła się Lucyna Winnicka, aktorka i dziennikarka, odtwórczyni głównych ról w filmach "Pociąg", "Matka Joanna od Aniołów", "Gra", żona reżysera Jerzego Kawalerowicza.

1930 - W Milanówku pod Warszawą zmarł Władysław Leopold Jaworski, galicyjski polityk konserwatywny, prezes Naczelnego Komitetu Narodowego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

1937 - W Warszawie urodziła się Teresa Lipowska, aktorka filmowa i teatralna, związana z teatrami Ludowym, Nowym i Syrena oraz z kabaretem "Dudek". Popularność przyniosły jej role w filmach "Hasło KORN", "Rzeczpospolita babska" i serialu "M jak miłość".

1943 - Prezydent Władysław Raczkiewicz mianował Stanisława Mikołajczyka premierem Rządu RP na uchodźstwie.

1943 - Zbrodnia wołyńska: we wsiach Kołodno Lisowszczyzna i Kołodno Siedlisko (pow. Krzemieniec) UPA zamordowała ok. 320-500 Polaków.

1944 - W Milanówku w wyniku denuncjacji gestapo aresztowało współpracowników Biura Informacji i Propagandy KG AK: Halinę Krahelską i prof. Marcelego Handelsmana.

1958 - W Krakowie urodziła się Elżbieta Zającówna, aktorka, debiutowała rolą w filmie Juliusza Machulskiego "Vabank", a popularność przyniosły jej role w "Seksmisji", "Nadzorze" i serialu "Matki żony"; żona satyryka Krzysztofa Jaroszyńskiego.

1961 - Sejm uchwalił ustawę „o ewidencji i kontroli ruchu ludności”, której przepisy wprowadzały ścisły obowiązek meldunkowy.

1968 - W Warszawie rozpoczęło się dwudniowe spotkanie przywódców partii komunistycznych ZSRR, Polski, Bułgarii, NRD i Węgier na temat sytuacji politycznej panującej w Czechosłowacji oraz wojskowej interwencji w tym kraju.

1981 - W Warszawie rozpoczął obrady IX Nadzwyczajny Zjazd PZPR.

1989 - W Warszawie zmarł Artur Sandauer, prozaik, krytyk literacki, tłumacz, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, propagator twórczości Witolda Gombrowicza i Brunona Schulza, sygnatariusz Listu 34, autor "Śmierci liberała", "Bez taryfy ulgowej", "Bóg, Szatan, Mesjasz i ?".

1999 - W Krakowie zmarł Władysław Hasior - rzeźbiarz, malarz, scenograf, artysta związany z Podhalem; twórca kapliczek, rzeźb plenerowych i pomników m.in. "Rozstrzelanych Partyzantów", "Ratowników górskich", "Płonącej Piety" i "Słonecznego rydwanu"; jego prace są eksponowane m.in. w zbiorach muzeów w Sztokholmie, Helsinkach, Rzymie i Mediolanie.

2004 - W Warszawie zmarł inż. Tadeusz Sołtyk, konstruktor lotniczy, autor m.in. projektu samolotu PZL TS-11 Iskra.

2006 - Zaprzysiężony został rząd Jarosława Kaczyńskiego.

2009 - W Warszawie zmarł Zbigniew Zapasiewicz, wybitny aktor, reżyser i pedagog, odtwórca ról docenta Szelestowskiego w "Barwach ochronnych", Wiktora Lewena w "Matce Królów", kapitana Wagnera w "C.K. Dezerterzy" oraz dziesiątków innych ról filmowych i teatralnych.

2009 - Jerzy Buzek został przewodniczącym Parlamentu Europejskiego.

2017 - W Gouldsboro w USA zmarła Julia Hartwig, poetka, eseistka, tłumaczka literatury pięknej z języka francuskiego i angielskiego.

2023 – W Warszawie w wieku 109 lat zmarł płk Kazimierz Klimczak, ps. „Szron, żołnierz września 1939 r. (ciężko ranny w bitwie nad Bzurą), Armii Krajowej, najdłużej żyjący uczestnik Powstania Warszawskiego. 5 kwietnia 2022 roku, po śmierci Stanisława Kowalskiego, został najstarszym żyjącym mężczyzną w Polsce.(PAP)

szuk/ dki/