"Będziemy aktywnie udzielać wsparcia, udostępniając środki finansowe na współpracę między naszymi instytucjami szkolnictwa wyższego i organizacjami badawczymi. W tym celu odnowimy podpisaną w 2018 r. Wspólną deklarację intencji dotyczącą współpracy dwustronnej i europejskiej w obszarze badań i rozwoju" - napisano w "Polsko-niemieckim planie działania". To dokument przyjęty przez rządy Polski i Niemiec po wtorkowych konsultacjach międzyrządowych w Warszawie z udziałem m.in. premiera Donalda Tuska i kanclerza Niemiec Olaf Scholza.

W sekcji poświęconej nauce zadeklarowano wolę, by Centra Dioscuri w Polsce, zarządzane wspólnie przez Narodowe Centrum Nauki i Towarzystwo Maxa Plancka, stały się katalizatorami zacieśniania współpracy europejskiej.

Uznano również "znaczącą rolę" Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki jako drogowskazu dla współpracy dwustronnej, w szczególności w obszarze nauk humanistycznych i społecznych.

"Właśnie ta myśl przyświecała zmianom, które przyjęliśmy w 2023 r., mając na celu przede wszystkim zapewnienie środków na specjalne zaproszenia do składania wniosków o dofinansowanie projektów poświęconych badaniom nad relacjami polsko-niemieckimi w XX i XXI w." - przypomniano w dokumencie.

Zapowiedziano, że w planach jest specjalne zaproszenie do składania wniosków o dofinansowanie projektów na temat tzw. epokowej zmiany w niemieckiej polityce (niem. Zeitenwende). Z propozycją tego tematu wystąpiła Rada Naukowa Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki. "Zakres badań koncentruje się na rosyjskiej napaści zbrojnej na Ukrainę trwającej od lutego 2022 r. Temat ten jest aktualny wobec diametralnie zmieniającej się sytuacji geopolitycznej, szczególnie w Europie, a także uwzględnia długofalowe tendencje rozwoju wydarzeń w kontekście nie tylko militarnym" - wskazano.

Z dokumentu wynika, że planowane jest opublikowanie zaproszenia do składania wniosków o dofinansowanie projektów w obszarze sztucznej inteligencji w ramach dwustronnego programu dotacyjnego „Cyfryzacja gospodarki”, realizowanego od 2018 r. "Poza tym sprawdzimy, czy istnieją inne zagadnienia, które można objąć wspólnymi zaproszeniami do składania wniosków" - zapowiedziano.

W dokumencie zachęcono też instytucje szkolnictwa wyższego i pozauczelniane ośrodki badawcze do pogłębiania współpracy na szczeblu dwustronnym i europejskim. Uznano też "znaczącą rolę" Uniwersytetu Europejskiego Viadrina jako przykładu dwustronnej współpracy akademickiej, a w szczególności Collegium Polonicum jako wyjątkowego projektu realizowanego przez Uniwersytet Europejski Viadrina i Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Zapowiedziano wpieranie dalszego rozwoju dużych europejskich i międzynarodowych przykładów infrastruktury badawczej.

"Opowiadamy się za tym, aby obiekty infrastruktury badawczej, takie jak Ośrodek Badań Antyprotonami i Jonami w Europie (FAIR) czy Europejski Rentgenowski Laser na Swobodnych Elektronach (XFEL), nadal stwarzały optymalne warunki do prowadzenia doskonałych badań. Zwracamy szczególną uwagę na ośrodek FAIR w Darmstadt jako przyszły punkt odniesienia w Europie. Podkreślamy, jak ważne są kolejne zobowiązania na rzecz realizacji wyjątkowej międzynarodowej infrastruktury badawczej ośrodka FAIR" - czytamy w dokumencie.

Podkreślono w nim również duże znaczenie wolności badań naukowych dla zagwarantowania dynamicznego rozwoju, prężności i otwartości systemu funkcjonowania nauki. "Wspólnie promujemy wolność badań naukowych w ramach Roku Nauki 2024 – Wolność w Niemczech oraz polskiej prezydencji w Radzie UE w pierwszej połowie 2025 r., podczas której planowana jest konferencja poświęcona 'badaniom, rozwojowi i wolności'" - wskazano.

Zapowiedziano też, że szczegółową analizę możliwości zaangażowania się Polski i Niemiec w pomoc w budowaniu nowoczesnej i trwałej infrastruktury badawczej w Ukrainie. "Uważamy, że jest to nasz wspólny obowiązek. Poza tym obecna fala kryzysów politycznych wymaga tego, abyśmy przeanalizowali, w jaki sposób można odpowiedzialnie łączyć korzystanie z badań prowadzonych w sferze cywilnej i wojskowej" - podkreślono. (PAP)

agt/ zan/ amac/