"Formuła wysłuchania publicznego, to taka formuła, w której państwo zabierają głos, a my nie dyskutujemy. Senatorowie tylko uważnie słuchają, a państwa głosy i opinie są w tej formule najważniejsze" – mówił na początku posiedzenia przewodniczący senackiej komisji ustawodawczej Krzysztof Kwiatkowski (KO), podkreślając, że każda z osób zabierających głos ma osiem minut na wypowiedź.

Pierwsi z uczestników zabierających głos zwrócili uwagę m.in. na "lakoniczność uzasadnienia" projektu. Przedstawiciel Forum Obywatelskiego Rozwoju mówił o konieczności szerszych konsultacji, a reprezentant Klubu Jagiellońskiego Piotr Trudnowski o zbyt wąskim zakresie projektu. "Brakuje wpisania większości kwalifikowanej do wyboru sędziów TK do konstytucji" – podkreślał.

"To jest skok na Trybunał Konstytucyjny. Główna część dotyczy tego, że należy wymienić ten TK i wprowadzić inny" - ocenił zaś były wiceminister sprawiedliwości z czasów PiS Łukasz Piebiak, reprezentujący Stowarzyszenie "Prawnicy dla Polski". Dodał, że "uzasadnienie jest jeszcze gorsze niż sam projekt". Jak zaznaczył proponowana tzw. rozproszona kontrola konstytucyjności prowadzi do tego, że każdy sędzia "będzie mógł sobie pominąć określony przepis pod hasłem, że jest niezgodny z konstytucją, na przykład niezgodny dla interesu tzw. kasty sędziowskiej".

"Żałuję, że to był pierwszy głos, który złamał konwencję merytorycznej dyskusji, ale po polityku, czyli byłym zastępcy Zbigniewa Ziobry nic innego się nie spodziewałem, więc nie mogę powiedzieć, że mnie spotkał zawód" - skomentował Kwiatkowski wypowiedź Piebiaka.

Projekt zmiany konstytucji, który trafił do Senatu w marcu br. zakłada m.in. nowy wybór sędziów TK oraz stworzenie podstaw do szerszego stosowania konstytucji bezpośrednio przez sądy (tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności).

Prace w Senacie nad projektem zmiany konstytucji są częścią szerszego pakietu aktów prawnych, które mają - w zamierzeniu obecnych władz - przywrócić w Polsce praworządność. Pozostałymi są: uchwała w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego, którą Sejm uchwalił 6 marca, a także procedowane w Sejmie projekty ustaw: o Trybunale Konstytucyjnym oraz Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Wysłuchanie publiczne w Sejmie dotyczące obu tych projektów odbyło się 24 maja br.

Projekt zmiany konstytucji zakłada wprowadzenie m.in. zmian w art. 193 oraz art. 194 ustawy zasadniczej w części poświęconej Trybunałowi Konstytucyjnemu.

Zmiana wprowadzona do art. 193 ma dać podstawy dla szerszego stosowania konstytucji w sposób bezpośredni w praktyce orzeczniczej sądów, co określa się jako rozproszoną kontrolę konstytucyjności. Z kolei zmiana art. 194 ma ograniczyć możliwość ubiegania się o wybór na stanowisko sędziego TK przez osoby związane z bieżącym życiem politycznym, w tym posła, europosła, senatora, ministra.

"W przypadku tych osób ubieganie się o stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego staje się możliwe po upływie 4 lat od wygaśnięcia mandatu lub zakończenia pełnienia funkcji w Radzie Ministrów" - głosi projekt, w którego uzasadnieniu wskazano, że rozwiązanie ma dać dodatkowe gwarancje apolityczności Trybunału Konstytucyjnego.

Dodatkowo zmiana art. 194 przewiduje wprowadzenie trzyletniej kadencji na stanowiskach prezesa i wiceprezesa TK, co - jak czytamy w projekcie - ma wzmocnić gwarancję niezależności wewnętrznej TK.

Ponadto projekt ustawy o zmianie konstytucji zawiera przepisy epizodyczne. Stanowią one, że z dniem wejścia w życie zmiany w konstytucji wygasa kadencja dotychczasowych sędziów TK, a jego nowy skład zostanie wybrany przez Sejm większością 3/5 głosów (276 posłów). Gdyby tego wyboru nie udało się dokonać w ciągu dwóch miesięcy, wówczas Sejm ma dokonać wyboru 15 sędziów bezwzględną większością głosów. Zgodnie z projektem, zastosowanie większości bezwzględnej ma zostać zrównoważone wprowadzeniem trzech długości kadencji sędziów pierwszego składu TK (pierwszych pięciu na 3 lata, kolejnych pięciu na 6 lat i kolejnych pięciu 9 lat).

Projekt ustawy o zmianie konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent RP. "Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów" - stanowi ustawa zasadnicza. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ mow/