W piątek, 14 czerwca, na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, który m.in. określa zadania ochrony ludności w czasie pokoju i wojny, a także organy i podmioty, które będą te zadania realizowały.

Zgodnie z propozycją, na finansowanie zadań z zakresu ochrony ludności będzie przeznaczane nie mniej niż 0,3 proc. PKB rocznie, czyli ok. 10 mld zł. Z kolei z dołączonej do projektu oceny skutków regulacji wynika, że dostosowanie podmiotów i organów ochrony ludności do projektowanych rozwiązań w latach 2025–2034 będzie kosztowało ok. 166 mld zł.

Jak poinformował odpowiedzialny za projekt wiceszef MSWiA Wiesław Leśniakiewicz uzależnienie finansowania ochrony ludności od PKB zapewni finansowanie przedsięwzięć, co jest ważne dla budowania całego systemu ochrony ludności i obrony cywilnej.

"Ważne dla nas jest to, żeby mieć źródła finansowania choćby na dostosowanie i przygotowanie obiektów związanych ze schronieniem ludzi, systemu ostrzegania i alarmowania, czy na wzmocnienie potencjału podmiotów, które będą uczestniczyły w procesie wspierania obywateli" - zaznaczył Leśniakiewicz.

Wiceszef MSWiA zaznaczył, że kwestia budowy, czy modernizacji i remontów schronów będzie zadaniem samorządów, ale - jak zaznaczył - muszą one mieć poczucie tego, że państwo będzie w tym partycypowało, także w kwestii stworzenia zasobów i potencjału technologicznego, zasobów logistyczno-kwaterunkowych i zabezpieczenia ludności.

"Kluczowym elementem dystrybucji środków finansowych będzie Program Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej. Na razie zapisaliśmy, że będzie on opracowywany na trzy lata, ale nie jest wykluczone, że będzie funkcjonował w układzie cztero- lub pięcioletnim - z ewaluacją, corocznym sprawdzaniem efektywności" - mówił Leśniakiewicz.

Dodał, że program będzie określał priorytety wydatkowania środków z Funduszu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej. "Takie rozwiązanie pozwoli na o wiele łatwiejszą dystrybucję środków do samorządów i podmiotów, które będą uczestniczyły w tym procesie. Program ma być przygotowywany przez szefa MSWiA, uzgadniany z szefem MON i przyjmowany przez Radę Ministrów" - powiedział wiceminister.

W programie wskazywane mają być źródła finansowania oraz beneficjenci i cel finansowania w danych latach. Nadzór nad funduszem miałoby mieć m.in. Ministerstwo Finansów. "Mamy również nadzieję, że nowe podejście Unii Europejskiej do systemu globalnego bezpieczeństwa, w tym związanego z zagrożeniami hybrydowymi w związku z agresją Rosji na Ukrainę spowoduje stworzenie pewnego mechanizmu finansowania określonych zadań związanych z budowaniem odporności państw UE z funduszy unijnych" - zaznaczył Leśniakiewicz.

Wiceszef MSWiA podkreślił, że resort w pierwszej kolejności chciałby ponownie sprawdzić obiekty zbiorowej ochrony, a następnie doprowadzić je do stanu użytkowego. Równolegle ma być budowany system ostrzegania i alarmowania i wzmacniany potencjał Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego i innych podmiotów ochrony ludności.

Projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej określa, że na system ochrony ludności w Polsce składają się organy administracji publicznej i podmioty wykonujące zadania ochrony ludności, a także zasoby ochrony ludności.

Zgodnie z projektem system ochrony ludności będzie oparty na istniejących strukturach, obejmujących w szczególności Państwową Straż Pożarną, OSP, a także struktury zarządzania kryzysowego, systemu powiadamiania ratunkowego, Państwowego Ratownictwa Medycznego i organizacji pozarządowych.

Projekt zakłada, że organami ochrony ludności są: wójt lub burmistrz, czy prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, wojewoda, ministrowie kierujący działami administracji rządowej i minister spraw wewnętrznych.

Podmiotami ochrony ludności są m. in. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, jednostki organizacyjne PSP, ochotnicze straże pożarne, służby, inspekcje i straże, Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych, podmioty lecznicze, społeczne organizacje ratownicze, a także podmioty gospodarcze zapewniające podstawowe usługi społeczne.

System ochrony ludności na poziomie centralnym ma być koordynowany przez szefa MSWiA, który będzie wspierany przez Rządowy Zespół Ochrony Ludności (RZOL). Będzie to organ, który m.in. będzie doradzał rządowi w sprawach ochrony ludności i obrony cywilnej.

Podstawowym założeniem systemu ochrony ludności jest możliwość jego działania w formule obrony cywilnej, czyli w czasie wojny. W takim wypadku szef MSWiA stanie się krajowym organem obrony cywilnej - Szefem Obrony Cywilnej.

Autorzy projekty przewidują także utworzenie korpusu obrony cywilnej, którym ma zarządzać szef MSWiA. W skład korpusu mają wchodzić personel obrony cywilnej i krajowa rezerwa obrony cywilnej. W skład tego personelu wejdą osoby, które otrzymały przydział mobilizacyjny obrony cywilnej, osoby powołane do służby w obronie cywilnej w drodze zaciągu ochotniczego, powołani do służby w obronie cywilnej członkowie krajowej rezerwy obrony cywilnej, osoby zaliczone do personelu obrony cywilnej decyzją szefa MSWiA.

Natomiast w skład krajowej rezerwy obrony cywilnej wejdą funkcjonariusze Policji, SG, SOP, PSP, Służby Więziennej, KAS, Służby Celno-Skarbowej, Straży Ochrony Kolei, ABW, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego i CBA oraz żołnierze Sił Zbrojnych RP - w stanie spoczynku.

W projekcie jest również mowa o edukacji na temat ochrony ludności i obrony cywilnej. Ma to być przekazywanie wiedzy o zagrożeniach mających, które mają wpływ na bezpieczeństwo, a także edukować w kwestii postępowania w sytuacjach zagrożenia. Wiedza taka ma być przekazywana w szkołach.

Zgodnie z projektem za plany ewakuacji ludności mają być odpowiedzialni: wójt lub burmistrz, czy prezydent miasta, a także starosta, wojewoda i szef MSWiA. Plany te mają zawierać m.in. liczbę osób przewidzianych do ewakuacji; wykaz dóbr kultury i dziedzictwa narodowego przewidzianych do ewakuacji; wykaz dróg i linii kolejowych, które mają zostać wykorzystane do ewakuacji; a także wykaz miejsc zakwaterowania oraz wykaz niezbędnych sił i środków transportu, które można użyć do ewakuacji.

Projekt zakłada również utworzenie systemu bezpiecznej łączności państwowej. Operatorem systemu będzie szef MSWiA, który zapewni interoperacyjność między systemami łączności administracji publicznej, służb mundurowych podległych MSWiA z systemami podległymi MON.

System ma także umożliwiać ostrzeganie, powiadamianie i alarmowanie ludności o zagrożeniach i komunikację służb państwowych i podmiotów ochrony ludności. Ma również zapewniać funkcjonowanie bezpiecznych cyfrowych kanałów łączności w sieci stacjonarnej, radiowej, komórkowej i satelitarnej.

Obiekty zbiorowej ochrony, zgodnie z propozycją, zostaną podzielone na budowle ochronne i tymczasowe miejsca doraźnego ukrycia. Do tych pierwszych zaliczane są schrony (budowle hermetyczne z urządzeniami filtrowentylacyjnymi) oraz ukrycia (o konstrukcji niehermetycznej); do drugich - obiekty budowlane przystosowane do tymczasowego ukrycia ludzi.

Zgodnie z zawartymi w projekcie zapisami, organy ochrony ludności, na obszarze swojej właściwości miejscowej, planują niezbędną liczbę i pojemność obiektów zbiorowej ochrony, uwzględniając w szczególności liczbę ludności przebywającą na danym obszarze i przewidywane zagrożenia.

Pojemność obiektów zbiorowej ochrony w miastach ma być planowana w taki sposób, aby zapewnić schronienie w budowlach ochronnych dla co najmniej 25 proc., a we wszystkich obiektach zbiorowej ochrony dla co najmniej 50 proc., przewidywanej liczby ludności. Poza miastami budowle ochronne mają pomieścić co najmniej 15 proc., a wszystkie obiekty zbiorowej ochrony co najmniej 25 proc. przewidywanej liczby ludności.

Potrzeba zapewnienia schronienia ludności w budowlach ochronnych ma być uwzględniana m.in. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Ustawa, z wyjątkiem zapisu dotyczącego szkoleń ochrony ludności i obrony cywilnej oraz wymagań dla podmiotów prowadzących szkolenia, ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.(PAP)

Autor: Marcin Chomiuk

mchom/ agz/ mow/