Prawicowy blok Twoja Macedonia jest przewodzony przez narodowo-konserwatywną Wewnętrzną Macedońską Organizację Rewolucyjną - Demokratyczną Partię Macedońskiej Jedności Narodowej (WMRO-DPMNE), która rządziła krajem w latach 1998-2002 oraz 2006-2016. Drugie rządy VMRO-DPMNE zakończono głębokim kryzysem politycznym, wyrokami za korupcję i ucieczką premiera Nikoli Gruewskiego za granicę - azyl polityczny uzyskał na Węgrzech.

W latach, w których rządziła, WMRO-DPMNE prowadziła aktywną politykę wzmacniania tożsamości narodowej Macedończyków poprzez "antykwizację", czyli podkreślanie związków ze starożytnymi Macedończykami, w tym z takimi postaciami historycznymi jak Aleksander Wielki, czy Filip II Macedoński.

Obecny lider ugrupowania Hristijan Mickoski zasłynął z odmowy używania przymiotnika "Północna" przy nazwie państwa - jego nazwę zmieniono w 2018 roku, by zażegnać konflikt na tle historycznym z sąsiednią Grecją. Po podpisaniu porozumienia z Prespy państwo dołączyło w 2020 roku do NATO.

Lider konserwatystów zapowiedział też odmowę uchwalenia proponowanych poprawek do konstytucji, mających wprowadzić do niej mniejszość bułgarską, co miałoby znieść weto Sofii na kontynuację rozmów prowadzących do akcesji Skopje do UE.

Mickoski zwracał z kolei uwagę na konieczność potraktowania priorytetowo gospodarki. W ostatnich dniach kampanii zaostrzył retorykę przeciwko jednej z największych w kraju partii mniejszości albańskiej, stanowiącej ok. jednej czwartej populacji kraju, wzbudzając wśród części komentatorów obawy przed zagrożeniem kruchym stosunkom międzyetnicznym w kraju.

Ostatnie sondaże dają blokowi od 38 do 41 proc. poparcia w środowych wyborach parlamentarnych.

Głównym ugrupowaniem centrolewicowego bloku Za Europejską Przyszłość jest Socjaldemokratyczny Związek Macedonii (SDSM), rządzący krajem przez większość jego niepodległości, w tym przez ostatnie siedem lat.

SDSM jest spadkobierczynią jugosłowiańskiego Związku Komunistów Macedonii. Współcześnie deklaruje się jako prozachodnia i proeuropejska. Partia przeprowadziła szereg trudnych reform, w tym zmianę nazwy państwa. Przez liczne afery SDSM stał się w ostatnich latach coraz częściej utożsamiany z korupcją i nepotyzmem, tracąc wyraźnie na popularności, także ze względu na brak zapowiadanego postępu na drodze do UE.

W czasie kampanii w 2024 roku Dimitar Kowaczewski, lider ugrupowania, obiecywał kontynuację starań o członkostwo w UE, jeśli znów stanie na czele rządu. Przez niewielką większość w parlamencie SDSM nie było w stanie uchwalić zmian legislacyjnych, które spełniłyby warunki stawiane przez sąsiednią Bułgarię i potencjalnie odblokowały drogę kraju do NATO.

Sondaże dają blokowi od 22 do 26 proc. poparcia w nadchodzących wyborach.

W wyborach rywalizują również dwa bloki mniejszości albańskiej: Demokratyczny Związek na rzecz Integracji (DUI) oraz VLEN - koalicja opozycyjnych partii mniejszości.

DUI, największa partia reprezentująca Albańczyków w Macedonii Płn., została założona bezpośrednio po zakończeniu konfliktu zbrojnego pomiędzy albańską Armią Wyzwolenia Narodowego a macedońskimi siłami bezpieczeństwa w 2001 roku. Na jej czele wciąż stoją ówcześni dowódcy sił albańskich: Ali Ahmeti czy obecny techniczny premier Talat Xhaferi. Z wyjątkiem lat 2006-2008 DUI współuczestniczy w kolejnych rządach, kierowanych zarówno przez VMRO-DPMNE, jak i SDSM.

W wyborach z 2024 roku formacja startuje w ramach szerszego bloku Front Europejski i uzyskuje w sondażach od 10 do 13 proc. poparcia.

Na VLEN składają się: BESA, Alternativa, Sojusz dla Albańczyków, Ruch Demokratyczny oraz Levizja Vetevendosje, ugrupowanie premiera Kosowa Albina Kurtiego, próbującego rozwijać struktury partyjne w sąsiednich krajach zamieszkiwanych przez Albańczyków. Sondaże przedwyborcze dają blokowi od 12 do 14 proc. poparcia.

Lewicowo-narodowego ugrupowanie Za Naszą Macedonię (ZNAM) uzyskuje w sondażach od 5 do 8 proc. głosów - w jego skład wchodzą głównie dawni politycy z konserwatywnego skrzydła SDSM. Lewica jest z kolei jedyną partią podważającą sens członkostwa w NATO; jest określana partią eurosceptyczną i prorosyjską. Jej zdaniem alternatywą dla zbliżenia Macedonii Północnej z Unią Europejską jest integracja z Euroazjatycką Unią Gospodarczą i krajami BRICS. Sondaże dają jej od 5 do 7 proc. poparcia.

Ze Skopje Jakub Bawołek (PAP)

jbw/ jm/