Projekt nowelizacji ma na celu wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 listopada 2021 r. TSUE orzekł wtedy, że minister sprawiedliwości nie może delegować sędziów do sądów karnych wyższej instancji, z którego to delegowania szef MS, będący zarazem prokuratorem generalnym, może odwołać sędziego w każdym czasie i bez uzasadnienia.

Nowelizacja przepisów, za którą w resorcie odpowiada wiceszef MS Dariusz Mazur, ma w związku z tym zmienić dotychczasowy model tzw. delegacji orzeczniczych poprzez modyfikację zasad delegowania (i odwołania z delegowania) oraz związanej z tym procedury.

Zgodnie z propozycją, w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych zostanie dodany przepis (art. 77 par. 3c), który głosi, że "delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie będzie następowało w przypadku uzasadnionych potrzeb tego sądu".

"W szczególności gdy przemawiają za tym: liczba i rodzaj spraw wpływających do sądu, stopień opanowania wpływu spraw oraz średnia wielkość referatu sędziego lub asesora sądowego w relacji do wartości tych parametrów w innych sądach, w tym przy uwzględnieniu liczby obsadzonych stanowisk sędziowskich i asesorskich, długotrwałych nieobecności sędziów i asesorów sądowych oraz planowanych zwolnień stanowisk sędziowskich w sądzie, do którego ma nastąpić delegowanie" - dodaje proponowany przepis.

Istota tej propozycji - jak czytamy w Ocenie Skutków Regulacji (OSR) projektu - sprowadza się do wskazania, w jakich przypadkach delegowanie sędziego do innego sądu jest dopuszczalne.

"Minister Sprawiedliwości będzie zobligowany do dokonania analizy obciążenia pracą sędziów i asesorów sądu (oraz pionu orzeczniczego), do którego miałoby nastąpić delegowanie, na tle innych sądów, w szczególności sąsiednich sądów równorzędnych, biorąc przy tym pod uwagę uwarunkowania dotyczące ich bieżącego funkcjonowania" - czytamy. W OSR wskazano, że te uwarunkowania to liczba wolnych etatów sędziowskich czy asesorskich, długotrwałe nieobecności orzeczników lub planowane przejścia w stan spoczynku.

Projekt zakłada także m.in. wprowadzenie obowiązku uzasadnienia decyzji o odwołaniu sędziego z delegowania, jak również zapewnienie transparentności procedur związanych z delegowaniem. Ma temu służyć dodanie do art. 77 par. 4a, który głosi: "Minister Sprawiedliwości ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej o każdym dokonanym przez niego delegowaniu sędziego oraz o każdym odwołaniu albo ustąpieniu z delegowania. W ogłoszeniu wskazuje się przyczyny delegowania albo odwołania".

Zgodnie z projektem na nowo mają zostać określone zasady przyznawania dodatków do wynagrodzenia z tytułu delegowania.

Sprawa, w której orzekał TSUE, dotyczyła pytań prejudycjalnych, zadanych przez Sąd Okręgowy w Warszawie, a odnoszących się do zgodności z prawem Unii niektórych przepisów prawa krajowego, które przyznają ministrowi sprawiedliwości, będącemu zarazem prokuratorem generalnym, uprawnienie do delegowania sędziów do sądów wyższej instancji na czas nieokreślony oraz do odwołania sędziego z takiej delegacji w każdym czasie w sposób dyskrecjonalny. Warszawski sąd uważał, że przepisy te mogą naruszać wymóg niezawisłości sądownictwa krajowego.

TSUE stwierdził w wyroku, że wymóg niezawisłości sędziowskiej wymaga, by przepisy dotyczące takiego delegowania przewidywały "niezbędne gwarancje w celu uniknięcia ryzyka wykorzystywania takiego delegowania do politycznej kontroli treści orzeczeń sądowych, w szczególności w obszarze prawa karnego". Trybunał zauważył, że aby "uniknąć uznaniowości i ryzyka manipulacji, decyzja dotycząca delegowania sędziego i decyzja o zakończeniu tego delegowania powinny być podejmowane na podstawie znanych wcześniej kryteriów i być należycie uzasadnione".

"Poszanowanie wymogu niezawisłości zakłada w szczególności, że przepisy regulujące delegowanie sędziów będą przewidywać niezbędne gwarancje w celu uniknięcia ryzyka wykorzystywania takiego delegowania do politycznej kontroli treści orzeczeń sądowych" - orzekł TSUE. (PAP)

nno/ mrr/