Kampania wyborcza w Chorwacji koncentrowała się na rywalizacji obecnego premiera z Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ) oraz prezydenta i nieformalnego lidera Socjaldemokratycznej Partii Chorwacji (SDP) i skupionego wokół niej bloku Rzeki Sprawiedliwości. Ostatnie sondaże dają rządzącej krajem od ośmiu lat HDZ od 29 do 34 proc. głosów, a środowisku prezydenta - od 21 do 22 proc.

Obaj politycy - 54-letni Plenković i 57-letni Milanović - weszli do polityki w pierwszej połowie lat 90., zaczynając w ministerstwie spraw zagranicznych Chorwacji - kuźni politycznych talentów kraju.

Lider HDZ odpowiadał w MSZ za europejską integrację kraju - Chorwacja weszła do UE w 2013 roku, za rządów Milanovicia - po czym jako dyplomata wyjechał do Brukseli, a następnie do Francji. Później został posłem do chorwackiego parlamentu oraz eurodeputowanym. Parlament Europejski opuścił w 2016 roku, kiedy objął urząd szefa rządu.

Plenković skończył prawo i akademię dyplomatyczną, ma też aplikację adwokacką. Włada angielskim, francuskim, niemieckim i włoskim.

Stojący na czele rządu od dwóch kadencji Plenković sprawuje władzę razem z Niezależną Demokratyczną Partią Serbską, reprezentującą interesy mniejszości serbskiej. Ma też poparcie pojedynczych posłów, co zapewnia rządowi minimalną większość w parlamencie - 76 mandatów na 151. W okresie jego rządów Chorwacja dokończyła proces eurointegracji, wstępując do strefy euro i Schengen.

Premier podkreśla, że głos oddany na jego ugrupowanie oznacza "stabilność, bezpieczeństwo i rozwój".

Przeciwnicy - z prezydentem Milanoviciem na czele - zarzucają Plenkoviciowi korupcję. Krajem regularnie wstrząsają skandale i według rankingu Corruption Perceptions Index Chorwacja znajduje się wśród pięciu najbardziej skorumpowanych państw UE.

Prezydent oskarża premiera, że jest "chłopcem na posyłki przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen" oraz "ojcem chrzestnym chorwackich kryminalistów".

Zoran Milanović - prezydent od 2020 roku, a w latach 2011-2016 premier - także ukończył prawo i podobnie jak Plenković zdobywał doświadczenie pracując w Brukseli - przy UE oraz NATO. W 2007 roku stanął na czele SDP i w tym samym roku wszedł po raz pierwszy do chorwackiego parlamentu.

Po utracie stanowiska premiera w 2016 roku zrezygnował z polityki, by zająć się działalnością radcy prawnego. Po powrocie w 2019 r. wygrał wybory prezydenckie, zostając piątym prezydentem Republiki Chorwacji.

Jego decyzja o ubieganie się o stanowisko premiera w wyborach w 2024 roku, kiedy nadal sprawuje urząd prezydenta, wywołała w kraju wiele kontrowersji. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że jako prezydent, nie może brać udziału w kampanii; Milanović decyzję zignorował, nazywając sędziów Trybunału "analfabetycznymi gangsterami".

Wejście do wyborczej gry prezydenta podniosło notowania SDP o ok. 7 punktów procentowych. Milanović jest najbardziej popularnym politykiem Chorwacji, cieszącym się 32-procentowym poparciem; Plenković ma poparcie na poziomie 30 proc.

Prezydent zarzucał obecnej większości parlamentarnej, że jest "najbardziej skorumpowaną władzą w historii kraju", wrogą wobec wolnych mediów. Milanović kilkakrotnie sprzeciwiał się udzielaniu wsparcia Ukrainie oraz relatywizował rosyjską inwazję na ten kraj.Jakub Bawołek (PAP)

jbw/ ap/