Ubiegłoroczne działania GZM koncentrowały się wokół informatyzacji transportu miejskiego, prac nad utworzeniem Kolei Metropolitalnej i infrastruktury dla rowerów oraz walce z pandemią koronawirusa.

Wydatki w 2020 roku wyniosły ok. 1 mld zł. W tej kwocie największe środki – ok. 881 mln zł wydano na organizację transportu miejskiego.

Dochody Metropolii GZM wyniosły ok. 1,1 mld zł. Największą część – ok. 531 mln zł - stanowiła część zmienna składki rocznej. Część stała składki rocznej wyniosła ok. 37, 4 mln zł. Wpływy z usług przewozowych, jak sprzedaż biletów przyniosły ok. 128,7 mln zł dochodu. Były one znacznie niższe od prognozowanych na początku roku na poziomie ok. 238 mln zł. Na zmniejszenie tych dochodów miała wpływ pandemia koronawirusa.

Podczas środowej sesji przypomniano, że w autobusach i trolejbusach jeżdżących po Tychach i okolicznych gminach uruchomiono możliwość płatności zbliżeniową kartą płatniczą. Docelowo to rozwiązanie ma być wprowadzone w całej komunikacji miejskiej ZTM w związku z planowaną modernizacją systemu Śląskiej Karty Usług Publicznych (ŚKUP).

Metropolia przygotowała Mobilną Aplikację Pasażera – Mobilny ŚKUP. Umożliwia ona m.in. zakodowanie biletu okresowego kupionego przez portal klienta lub pieniędzy do zasilenia konta. Uruchomiono magazyn elektronicznych biletów tzw. "eMagazyn" na potrzeby sprzedaży biletów w aplikacjach mobilnych podmiotów zewnętrznych.

Ogłoszono też przetarg na unowocześnienie systemu ŚKUP, który został rozstrzygnięty w tym miesiącu. Zmodernizowany system będzie gotowy pod koniec przyszłego roku. Ma działać w trybie online i bez potrzeby używania karty przez pasażera. W połowie 2020 roku rozpoczęto działania, zmierzające do uruchomienia w pojazdach ZTM systemu zliczania pasażerów. W maju br. rozstrzygnięto przetarg na realizację tej inwestycji.

W 2020 r. uruchomiono też 119 tablic Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej. Łącznie w Metropolii mają funkcjonować 462 takie tablice.

W ubiegłym roku Metropolia dofinansowała na kwotę ok. 6 mln zł 40 połączeń kolejowych na swoim obszarze - to realizacja podstawowego wariantu Koncepcji Kolei Metropolitalnej. Ma on na celu poszerzenie oferty przewozowej pociągów pasażerskich na najbardziej obciążonych ruchem ciągach kolejowych w obszarze GZM, przy wykorzystaniu obecnych możliwości infrastruktury kolejowej.

Przeznaczono 10 mln zł dla Dąbrowy Górniczej na realizację projektu przebudowy infrastruktury kolejowej i drogowej w obszarze stacji Dąbrowa Górnicza. Zadanie to ma sprzyjać rozwojowi ruchu aglomeracyjnego i wpisuje się w rozwój Kolei Metropolitalnej. W Wieloletniej Prognozie Finansowej zapisano łącznie 26 mln zł na lata 2020-2021 na realizację tej inwestycji.

Metropolia podpisała umowę na opracowanie wstępnego studium wykonalności Kolei Metropolitalnej. Dokument ten uszczegółowi założenia, które zostały zawarte w Koncepcji Kolei Metropolitalnej. W połowie 2022 roku ma być gotowa koncepcja krótkoterminowa. Całość będzie gotowa w 2024 r.

W ubiegłym roku Metropolia GZM zgłosiła 15 projektów do realizacji Programu "Kolej Plus". Ostatecznie szansę na realizację ma 13 z nich, 2 zostały ostatecznie wycofane z naboru. Łączny koszt wszystkich zgłoszonych projektów to ok. 1,7 mld zł, a szacowany wkład własny, który sfinansuje Metropolia, to ponad 200 mln zł.

Ubiegły rok przebiegał pod znakiem prac planistycznych związanych z budową infrastruktury rowerowej w Metropolii. Zostały przygotowane warianty pierwszego etapu przebiegu velostrady Metropolia Wschód. W konsultacji z gminami opracowano i przygotowano plan działań GZM w zakresie przygotowania realizacji Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych, zawierający opis poszczególnych, przygotowanych projektów wraz ze wskazaniem zadań do realizacji i założeń terminowych wykonania prac.

Zakończono także prace nad koncepcją Roweru Metropolitalnego; ma to być jedna z większych wypożyczalni rowerów miejskich w Europie. Zgodnie z planami prace nad utworzeniem systemu mają potrwać do początku 2023 r. W ubiegłym roku Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia w ramach projektu Rowerem lub na Kole zakończyła przekazywanie gminom członkowskim 230 rowerów wspomaganych elektrycznie. Mają one służyć urzędnikom, funkcjonariuszom Policji oraz Straży Miejskiej w codziennej pracy. Koszt zakupu wyniósł ok. 2,3 mln zł brutto.

W ubiegłym roku Metropolia uruchomiła także Program Ograniczania Niskiej Emisji (PONE). Dzięki temu mechanizmowi finansowania gminy Metropolii zrealizowały 125 inwestycji związanych z ograniczeniem niskiej emisji na łączną kwotę blisko 72,5 mln zł.

W 2020 GZM realizowała Metropolitalny Fundusz Solidarności. Ma on na celu wyrównywanie różnic rozwojowych gmin Metropolii. Na wsparcie realizacji 42 zadań inwestycyjnych w gminach wydano łącznie ok. 14,5 mln zł.

W ramach walki z epidemią koronawirusa 13 szpitali miejskich oraz 5 szpitali powiatowych wykorzystało ok. 10,5 mln zł dofinansowania z rezerwy budżetowej Metropolii. Pieniądze zostały przeznaczone na m.in. zakup karetek, respiratorów, defibrylatorów oraz innej aparatury medycznej oraz przeprowadzenie w szpitalach koniecznych prac infrastrukturalnych, związanych z leczeniem chorób zakaźnych.

Rok 2020 był też pierwszym rokiem realizacji Metropolitalnego Funduszu Wspierania Nauki. To program dotacji dla uczelni wyższych, działających na terenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Za pozyskane środki mogą one zapraszać światowej sławy naukowców do prowadzenia zajęć dla studentów i doktorantów. Pod koniec 2020 roku zrealizowano trzy pierwsze projekty, w ramach których ruszyły wykłady i konsultacje z zaproszonymi gośćmi. W warunkach epidemii miały one formę online. Przypomnijmy, budżet funduszu na lata 2019-2022 wynosi 8 mln zł.

W 2020 roku rozpoczęto również realizację projektu GZM Data Store. Jego celem jest udostępnienie danych gromadzonych na obszarze związku metropolitalnego na wspólnej platformie otwartych danych publicznych. W marcu tego roku zakończył się pierwszy etap, w ramach którego zostało zinwentaryzowanych ponad 1700 zbiorów danych w 28 gminach w Metropolii, które uczestniczą w projekcie. Tworzony portal internetowy ma być jedną z największych tego rodzaju samorządowych platform w Polsce. (PAP)

autorka: Anna Gumułka

lun/ je/