Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 54. rocznica śmierci generała Władysława And…
2024-05-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

54. rocznica śmierci generała Władysława Andersa

Generał Władysław Anders [domena publiczna]
Generał Władysław Anders [domena publiczna]
54 lata temu, 12 maja 1970 roku, zmarł generał Władysław Anders, podczas wojny obronnej 1939 roku więzień sowiecki, następnie twórca i dowódca Armii Polskiej w Związku Radzieckim, z której utworzył 2. Korpus Polski. Formacja ta wsławiła się między innymi w walkach o Monte Cassino we Włoszech.
Od lutego do maja 1945 roku generał Anders pełnił obowiązki Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie pozostał na emigracji w Londynie. Komunistyczne władze pozbawiły go polskiego obywatelstwa i stopnia generała. Pośmiertnie, w 1989 roku, przywrócono mu obywatelstwo Rzeczpospolitej. W 1995 roku generał Anders został uhonorowany najwyższym polskim odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego.

Władysław Anders walczył w powstaniu wielkopolskim, później w wojnie polsko-bolszewickiej. Podczas wojny obronnej 1939 roku trafił do niewoli sowieckiej. Po odmowie wstąpienia do Armii Czerwonej, spędził blisko dwa lata w więzieniach. Wyszedł w sierpniu 1941 roku na mocy układu Sikorski-Majski. W Związku Radzieckim utworzył armię złożoną z Polaków zwolnionych z sowieckich więzień i łagrów. Przewidując zmianę nastawienia Sowietów do powstania polskiego wojska, doprowadził do jego ewakuacji do Iranu. Dzięki Andersowi, do listopada 1942 roku ze Związku Radzieckiego w sumie wysłano ponad 115 tysięcy osób, w tym około 78 i pół tysiąca żołnierzy oraz 37 tysięcy cywilów. Wśród ewakuowanych było prawie 18 tysięcy dzieci.

Żołnierze Armii Polskiej weszli następnie w skład 2. Korpusu Polskiego na Bliskim Wschodzie. Pod dowództwem Andersa walczyli do końca wojny we Włoszech, wyzwalając między innymi Ankonę i Bolonię, i przyczyniając się do skrócenia czasu walk aliantów z Niemcami na froncie zachodnim.

Władysław Anders przez lata konsekwentnie domagał się ujawnienia prawdy o zbrodni katyńskiej. Jeszcze podczas II wojny światowej, tworząc Armię Polską w ZSRR, prowadził poszukiwania oficerów więzionych wcześniej w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Wtedy jeszcze nie wiedział, że blisko 22 tysiące polskich oficerów i jeńców wojennych zostało zgładzonych przez NKWD wiosną 1940. Później na emigracji generał Anders walczył z kłamstwem katyńskim. Uczestniczył też w kampanii na rzecz uwolnienia rodaków przebywających w łagrach sowieckich.

Był przeciwnikiem porządku jałtańskiego narzuconego Polsce. Potępiał próby kompromisu z komunistami. W 1956 roku poprowadził w Londynie marsz 20 tysięcy polskich emigrantów. Patronował powstaniu Skarbu Narodowego, współorganizował Zjazd Polski Walczącej w 1966 roku, związany z obchodami Millennium Chrztu Polski.

Zmarł w Londynie, 12 maja 1970 roku. Zgodnie z jego wolą, został pochowany wśród swoich żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino, jednym z najważniejszych miejsc pamięci narodowej. W 2011 roku spoczęła tam wdowa po generale Irena Anders.

(więcej)

Urodził się 11 sierpnia 1892 roku w Błoniu w Łódzkiem. Służbę wojskową rozpoczął w 1917 roku. Walczył na czele pułku w wojnie polsko-bolszewickiej, między innymi w Bitwie Warszawskiej. Został odznaczony przez marszałka Józefa Piłsudskiego Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.

W 1923 roku ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Paryżu. W latach 1926-1937 dowodził 2. Samodzielną Brygadą Kawalerii, a następnie - Nowogródzką Brygadą Kawalerii, z którą wszedł w skład armii "Modlin". Od 29 września 1939 roku w niewoli, był więziony przez NKWD we Lwowie, potem w centralnym więzieniu NKWD na moskiewskiej Łubiance, w tamtejszym więzieniu śledczym Butyrki i ponownie na Łubiance.

Został zwolniony po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i podpisaniu 30 lipca 1941 roku układu Sikorski-Majski. Dokument ten gwarantował między innymi uwolnienie obywateli polskich z sowieckich więzień, dzięki temu stało się możliwe tworzenie polskiego wojska na terenie Związku Sowieckiego. Formowanie armii powierzono generałowi Andersowi, mianowanemu dowódcą przez Naczelnego Wodza generała Władysława Sikorskiego. Do tworzącego się wojska masowo zgłaszali się zarówno żołnierze, jak i cywile. W sumie 115 tysięcy osób.

Po ewakuacji wojska do Iranu Anders był dowódcą Armii Polskiej na Wschodzie w Iraku i Palestynie oraz 2. Korpusu Polskiego, którym kierował w kampanii włoskiej. Przerzucony do Włoch na początku 1944 roku, 2. Korpus walczył z Niemcami w ramach 8. Armii Brytyjskiej. Od lutego do maja 1945 generał Anders pełnił funkcję Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Polskich Sił Zbrojnych.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał na emigracji. Zajmował się organizowaniem odpowiednich warunków życia dla swoich żołnierzy oraz Polaków, którzy nie wrócili do kraju. Z jego inicjatywy powstawały kursy zawodowe, szkoły i warsztaty. Aktywnie angażował się także w działalność polityczną. Od 1949 roku pełnił funkcję przewodniczącego Skarbu Narodowego, a w 1954-tym został członkiem Rady Trzech. Z myślą o wolnej Polsce, publikując w 1949 roku wspomnienia wojenne, generał Anders zatytułował je "Bez ostatniego rozdziału".

Był kawalerem wielu polskich i zagranicznych odznaczeń, między innymi brytyjskiego Krzyża Komandorskiego Orderu Łaźni, perskiego Cesarskiego Orderu Lwa i Słońca "Homayeun" I klasy, a także komandorem francuskiego Orderu Narodowego Legii Honorowej. Za specjalne zasługi w zwalczaniu komunizmu w 1962 roku otrzymał amerykański Order of Lafayette.

Zobacz także

2024-06-14, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 14 czerwca » więcej 2024-06-13, godz. 14:56 Mija 94 rocznica urodzin generała Ryszarda Kuklińskiego W 94. rocznicę urodzin generała Ryszarda Kuklińskiego w Muzeum Zimnej Wojny o 16.30 rozpocznie się specjalne oprowadzanie z przewodnikiem, który opowie o… » więcej 2024-06-13, godz. 13:00 Już wkrótce Wielkopolski Kongres Pamięci Narodowej „Historia mówi przez pokolenia” – pod tym hasłem w dniach 18–19 czerwca 2024 r. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich odbędzie się organizowany… » więcej 2024-06-13, godz. 10:50 Wodewil Kresowy "Tutaj się urodziłam” Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział w Opolu zaprasza na Wodewil Kresowy zatytułowany "Tutaj się urodziłam”. Spektakl… » więcej 2024-06-13, godz. 07:00 Święto Żandarmerii Wojskowej „Szkarłatne berety” - polska Żandarmeria Wojskowa - czyli wyodrębniona i wyspecjalizowana służba, wchodząca w skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej… » więcej 2024-06-13, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 13 czerwca » więcej 2024-06-12, godz. 21:53 Uczczono pamięć ofiar i więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady "Nie pozwolimy zapomnieć" - mówił Lech Parell, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych podczas obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar… » więcej 2024-06-12, godz. 15:00 100 lat temu urodził się George Bush senior, 41. prezydent Stanów Zjednoczonych 100 lat temu - 12 czerwca 1924 roku - urodził się George Herbert Walker Bush, 41. prezydent Stanów Zjednoczonych. Najwyższy urząd w państwie pełnił w latach… » więcej 2024-06-12, godz. 10:00 Dziś pogrzeb żołnierza, który zmarł od ran odniesionych na granicy Dziś (12.06) pogrzeb 21-letniego sierżarta Mateusza Sitka, który pod koniec maja został ugodzony nożem przez jednego z migrantów szturmujących polską granicę… » więcej 2024-06-12, godz. 09:00 Dziś przypada Święto Służby Ochrony Państwa 12 czerwca to szczególny dzień dla wszystkich funkcjonariuszy i pracowników cywilnych Służby Ochrony Państwa. Przypada wówczas Święto Służby Ochrony… » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »