Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 54. rocznica śmierci generała Władysława And…
2024-05-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

54. rocznica śmierci generała Władysława Andersa

Generał Władysław Anders [domena publiczna]
Generał Władysław Anders [domena publiczna]
54 lata temu, 12 maja 1970 roku, zmarł generał Władysław Anders, podczas wojny obronnej 1939 roku więzień sowiecki, następnie twórca i dowódca Armii Polskiej w Związku Radzieckim, z której utworzył 2. Korpus Polski. Formacja ta wsławiła się między innymi w walkach o Monte Cassino we Włoszech.
Od lutego do maja 1945 roku generał Anders pełnił obowiązki Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Po wojnie pozostał na emigracji w Londynie. Komunistyczne władze pozbawiły go polskiego obywatelstwa i stopnia generała. Pośmiertnie, w 1989 roku, przywrócono mu obywatelstwo Rzeczpospolitej. W 1995 roku generał Anders został uhonorowany najwyższym polskim odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego.

Władysław Anders walczył w powstaniu wielkopolskim, później w wojnie polsko-bolszewickiej. Podczas wojny obronnej 1939 roku trafił do niewoli sowieckiej. Po odmowie wstąpienia do Armii Czerwonej, spędził blisko dwa lata w więzieniach. Wyszedł w sierpniu 1941 roku na mocy układu Sikorski-Majski. W Związku Radzieckim utworzył armię złożoną z Polaków zwolnionych z sowieckich więzień i łagrów. Przewidując zmianę nastawienia Sowietów do powstania polskiego wojska, doprowadził do jego ewakuacji do Iranu. Dzięki Andersowi, do listopada 1942 roku ze Związku Radzieckiego w sumie wysłano ponad 115 tysięcy osób, w tym około 78 i pół tysiąca żołnierzy oraz 37 tysięcy cywilów. Wśród ewakuowanych było prawie 18 tysięcy dzieci.

Żołnierze Armii Polskiej weszli następnie w skład 2. Korpusu Polskiego na Bliskim Wschodzie. Pod dowództwem Andersa walczyli do końca wojny we Włoszech, wyzwalając między innymi Ankonę i Bolonię, i przyczyniając się do skrócenia czasu walk aliantów z Niemcami na froncie zachodnim.

Władysław Anders przez lata konsekwentnie domagał się ujawnienia prawdy o zbrodni katyńskiej. Jeszcze podczas II wojny światowej, tworząc Armię Polską w ZSRR, prowadził poszukiwania oficerów więzionych wcześniej w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Wtedy jeszcze nie wiedział, że blisko 22 tysiące polskich oficerów i jeńców wojennych zostało zgładzonych przez NKWD wiosną 1940. Później na emigracji generał Anders walczył z kłamstwem katyńskim. Uczestniczył też w kampanii na rzecz uwolnienia rodaków przebywających w łagrach sowieckich.

Był przeciwnikiem porządku jałtańskiego narzuconego Polsce. Potępiał próby kompromisu z komunistami. W 1956 roku poprowadził w Londynie marsz 20 tysięcy polskich emigrantów. Patronował powstaniu Skarbu Narodowego, współorganizował Zjazd Polski Walczącej w 1966 roku, związany z obchodami Millennium Chrztu Polski.

Zmarł w Londynie, 12 maja 1970 roku. Zgodnie z jego wolą, został pochowany wśród swoich żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino, jednym z najważniejszych miejsc pamięci narodowej. W 2011 roku spoczęła tam wdowa po generale Irena Anders.

(więcej)

Urodził się 11 sierpnia 1892 roku w Błoniu w Łódzkiem. Służbę wojskową rozpoczął w 1917 roku. Walczył na czele pułku w wojnie polsko-bolszewickiej, między innymi w Bitwie Warszawskiej. Został odznaczony przez marszałka Józefa Piłsudskiego Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.

W 1923 roku ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Paryżu. W latach 1926-1937 dowodził 2. Samodzielną Brygadą Kawalerii, a następnie - Nowogródzką Brygadą Kawalerii, z którą wszedł w skład armii "Modlin". Od 29 września 1939 roku w niewoli, był więziony przez NKWD we Lwowie, potem w centralnym więzieniu NKWD na moskiewskiej Łubiance, w tamtejszym więzieniu śledczym Butyrki i ponownie na Łubiance.

Został zwolniony po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i podpisaniu 30 lipca 1941 roku układu Sikorski-Majski. Dokument ten gwarantował między innymi uwolnienie obywateli polskich z sowieckich więzień, dzięki temu stało się możliwe tworzenie polskiego wojska na terenie Związku Sowieckiego. Formowanie armii powierzono generałowi Andersowi, mianowanemu dowódcą przez Naczelnego Wodza generała Władysława Sikorskiego. Do tworzącego się wojska masowo zgłaszali się zarówno żołnierze, jak i cywile. W sumie 115 tysięcy osób.

Po ewakuacji wojska do Iranu Anders był dowódcą Armii Polskiej na Wschodzie w Iraku i Palestynie oraz 2. Korpusu Polskiego, którym kierował w kampanii włoskiej. Przerzucony do Włoch na początku 1944 roku, 2. Korpus walczył z Niemcami w ramach 8. Armii Brytyjskiej. Od lutego do maja 1945 generał Anders pełnił funkcję Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Polskich Sił Zbrojnych.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał na emigracji. Zajmował się organizowaniem odpowiednich warunków życia dla swoich żołnierzy oraz Polaków, którzy nie wrócili do kraju. Z jego inicjatywy powstawały kursy zawodowe, szkoły i warsztaty. Aktywnie angażował się także w działalność polityczną. Od 1949 roku pełnił funkcję przewodniczącego Skarbu Narodowego, a w 1954-tym został członkiem Rady Trzech. Z myślą o wolnej Polsce, publikując w 1949 roku wspomnienia wojenne, generał Anders zatytułował je "Bez ostatniego rozdziału".

Był kawalerem wielu polskich i zagranicznych odznaczeń, między innymi brytyjskiego Krzyża Komandorskiego Orderu Łaźni, perskiego Cesarskiego Orderu Lwa i Słońca "Homayeun" I klasy, a także komandorem francuskiego Orderu Narodowego Legii Honorowej. Za specjalne zasługi w zwalczaniu komunizmu w 1962 roku otrzymał amerykański Order of Lafayette.

Zobacz także

2024-06-16, godz. 11:00 MHP otworzyło wystawę "Potęga opowieści. Od dawnej kroniki do nowoczesnego muzeum" Muzeum Historii Polski otworzyło wystawę "Potęga opowieści. Od dawnej kroniki do nowoczesnego muzeum". Ekspozycję ukazującą ewolucję w podejściu do historii… » więcej 2024-06-17, godz. 09:00 80 lat temu zginął dowódca partyzantki Jan Piwnik "Ponury" 80 lat temu - 16 czerwca 1944 roku - w walce z Niemcami pod wsią Jewłasze nad Niemnem zginął major Jan Piwnik "Ponury", cichociemny, żołnierz AK, słynny… » więcej 2024-06-16, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 16 czerwca » więcej 2024-06-15, godz. 14:19 Kolejne prace renowacyjne na terenie dawnego obozu w Sławięcicach Specjaliści od ratowania zabytków wracają na teren byłego niemieckiego podobozu KL Auschwitz III – Blechhammer. Wkrótce rozpocznie się remont dwóch bram… » więcej 2024-06-15, godz. 13:00 W Krakowie-Łagiewnikach beatyfikacja ks. Michała Rapacza, męczennika komunizm 15 czerwca w bazylice Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach trwa beatyfikacja księdza Michała Rapacza, zamordowanego przez komunistyczną bojówkę… » więcej 2024-06-15, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 15 czerwca » więcej 2024-06-14, godz. 13:00 Podpisano list intencyjny ws. obchodów rocznicy tysiąclecia koronacji królewskich List intencyjny w sprawie współpracy samorządów i archidiecezji gnieźnieńskiej przy rocznicy koronacji Bolesława Chrobrego i Mieszka II podpisano w czwartek… » więcej 2024-06-14, godz. 11:00 Obchody 6. edycji Europejskich Dni Archeologii - do 16 czerwca Od 14 do 16 czerwca odbędzie się 6. edycja Europejskich Dni Archeologii (EDA). EDA to wydarzenia, wystawy, pikniki, sesje naukowe i pokazy, przybliżające dziedzictwo… » więcej 2024-06-14, godz. 10:00 Rowerowy Hołd Pamięci w rocznicę I transportu Polaków do Auschwitz Dziewięcioro studentów, doktorantów i wykładowców Akademii WSB wyruszyło o północy w 170-km trasę z Tarnowa do Oświęcimia. Organizatorka IV Rowerowego… » więcej 2024-06-14, godz. 09:00 84 lata temu do niemieckiego obozu Auschwitz dotarł pierwszy transport Polaków 84 lata temu, 14 czerwca 1940 roku, z więzienia w Tarnowie do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz został przywieziony pierwszy masowy transport Polaków… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »