Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu przeprowadzili atak…
2024-05-03, 13:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

80 lat temu żołnierze Kedywu przeprowadzili atak na niemieckie lotnisko w Warszawie

Kapitan Jan Kajus Andrzejewski - dowódca oddziału Osjan. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Kapitan Jan Kajus Andrzejewski - dowódca oddziału Osjan. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, w nocy z 3 na 4 maja 1944 roku, Oddział Specjalny "Osjan" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej zniszczył na wojskowym lotnisku na warszawskich Bielanach pięć niemieckich samolotów transportowych Junkers Ju 52. Trzy kolejne maszyny zostały poważnie uszkodzone. Atak był zaskoczeniem dla Niemców. Początkowo podejrzewano nawet, że lotnisko zostało zbombardowane przez aliantów. Dzięki temu żołnierze AK wycofali się po akcji bez strat własnych.
17-osobowy oddział Armii Krajowej, pod osłoną nocy, wszedł na teren niemieckiego lotniska. Na pięciu samolotach żołnierze Kedywu założyli małe ładunki wybuchowe, pochodzące z alianckich zrzutów. Aby eksplozja wywołała jak największe zniszczenia, bomby podczepiono w pobliżu zbiorników paliwa.

Kiedy oddział wycofał się z terenu lotniska, został ostrzelany przez Niemców. Wtedy jednak zaczęły już eksplodować ładunki wybuchowe. Zniszczonych zostało pięć samolotów, a uszkodzone kolejne trzy, które zapaliły się w wyniku eksplozji. Na lotnisku wybuchła panika, jego obsługa odpaliła race alarmowe. W mieście ogłoszono alarm lotniczy, bo Niemcy myśleli, że zostali zaatakowani przez alianckie samoloty. Zamieszanie pozwoliło żołnierzom Kedywu bezpiecznie się wycofać.

Na czele oddziału specjalnego "Osjan" stał porucznik Julian Barkas „Sawicz”, natomiast samą akcją dowodził sierżant podchorąży pilot Aleksander Wąsowicz „Spad”.

Do kolejnych ataków polskiego podziemia na bielańskie lotnisko doszło latem 1944 roku. By nie dopuścić do utraty ważnej bazy Luftwaffe, 16 sierpnia (1944) Niemcy zdecydowali się na zniszczenie lotniska.

(więcej)

Lotnisko na Bielanach, którego budowę rozpoczęto w 1938 roku, miało pełnić rolę lotniska sportowego uzupełniającego obiekty- wojskowe na Okęciu i cywilne na Gocławiu. W latach 1939-1944, pod nazwą "Fliegerhorst Bielany", pełniło rolę pomocniczego lotniska wojskowego dla lotnictwa niemieckiego. Okresowo stacjonowały na nim cztery rozpoznawcze eskadry Luftwaffe. Ponadto stanowiło bazę, z której startowały samoloty zaopatrujące front wschodni.

Armia Krajowa planowała wykonanie akcji bojowej na bielańskim lotnisku od połowy 1943 roku . Ostatecznie dowództwo Kedywu zdecydowało się na jej przeprowadzenie po uzyskaniu informacji, że na lotnisku stoją niemieckie samoloty transportowe wyładowane sprzętem wojskowym przeznaczonym na front wschodni.

Maszyny zniszczyli żołnierze z Oddziału Specjalnego Kedywu KG AK kryptonim „Osjan”, którym dowodził porucznik Julian Barkas „Sawicz”. Opracowanie planu uderzenia powierzono dwóm podkomendnym „Sawicza”: sierżantowi podchorążemu pilotowi Aleksandrowi Wąsowiczowi „Spadowi” oraz sierżantowi podchorążemu Jerzemu Zaufallowi „Oliwie”. Sama akcja stanowiła egzamin oficerski dla Wąsowicza, który objął dowodzenie. Zaufall został jego zastępcą. Przeprowadzona nocy z 3 na 4 maja 1944 roku operacja zakończyła się sukcesem, a pożar na niemieckim lotnisku gaszono przez kilka godzin. Niemcy w odwecie spalili cztery domy w pobliskim Wawrzyszewie, skąd nastąpił atak, i aresztowali wszystkich przebywających we wsi mężczyzn. Większość z nich została zwolniona. Niemcy zamordowali jednak ośmiu zatrzymanych w lesie koło Łomianek. Przygotowujący akcję sierżant Aleksander Wąsowicz pseudonim "Spad" został awansowany na podporucznika oraz otrzymał Krzyż Walecznych. Uhonorowani zostali także pozostali uczestnicy ataku.

Kedyw - Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej - powstał nieformalnie jesienią 1942 roku. Oficjalny rozkaz o utworzeniu elitarnych oddziałów AK wydał generał Stefan Rowecki "Grot", komendant główny AK, by "uporządkować odcinek walki czynnej". Kedyw, którego pierwszym dowódcą został generał Emil Fieldorf „Nil”, przejął wszystkie zadania walki bieżącej. Podporządkowano mu dotychczas istniejące organizacje, w tym dwie największe - Związek Odwetu i "Wachlarz". Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów.

Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa. Z punktu widzenia szkód wyrządzonych Niemcom, największe znaczenie miały sabotaż i dywersja na szlakach komunikacyjnych i w przemyśle wojskowym. Dokumenty potwierdzają setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów.

Do najbardziej znanych operacji Kedywu należą obok akcji "Bielany": akcja pod Arsenałem i odbicie z rąk gestapo Jana Bytnara „Rudego” czy wykonanie wyroku na znienawidzonym w stolicy dowódcy SS i policji w dystrykcie warszawskim Franzu Kutscherze.

Zobacz także

2024-06-11, godz. 15:45 Mija 80. rocznica walk partyzanckich w Lasach Janowskich i Lipskich Mija 80 lat od rozpoczęcia - 11 czerwca 1944 roku - zmasowanej niemieckiej operacji antypartyzanckiej w Lasach Janowskich i Lipskich na Lubelszczyźnie. Starcia… » więcej 2024-06-11, godz. 15:45 100 lat temu urodziła się Barbara Otwinowska, łączniczka Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego 100 lat temu, 11 czerwca 1924 roku, urodziła się Barbara Otwinowska, łączniczka i sanitariuszka Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Po wojnie… » więcej 2024-06-11, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 11 czerwca » więcej 2024-06-11, godz. 15:50 Centrum Weterana będzie współpracować z Muzeum Powstania Warszawskiego Weterani współczesnych misji polskiego wojska będą traktowani tak samo, jak uczestnicy walk z czasu drugiej wojny światowej. Stanie się tak m.in. dzięki… » więcej 2024-06-10, godz. 14:33 Paweł Pietrzyk: archiwa to historia w skali mikro [wywiad] Archiwa Państwowe dbają o przeszłość, a jednocześnie są mocno osadzone w teraźniejszości, by zabezpieczyć dokumenty dla przyszłych pokoleń. Archiwa… » więcej 2024-06-10, godz. 14:30 82. rocznica pierwszej zbiorowej ucieczki z Auschwitz-Birkenau Mija 82. rocznica pierwszej zbiorowej ucieczki z niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. 10 czerwca 1942 roku około 50 więźniów podjęło próbę przedostania… » więcej 2024-06-10, godz. 09:00 Dzisiaj (10.06) uroczysta gala wręczenia nagrody IPN „Kustosz Pamięci Narodowej” Podczas uroczystości na Zamku Królewskim w Warszawie poznamy laureatów tegorocznej XXIII edycji nagrody Instytutu Pamięci Narodowej „Kustosz Pamięci Narodowej”… » więcej 2024-06-10, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 10 czerwca » więcej 2024-06-09, godz. 12:11 Strach, entuzjazm, pragnienie wolności. 40. rocznica powstania Federacji Młodzieży Walczącej Byli za młodzi na "Solidarność", więc założyli własną organizację. Mija 40 lat od powstania Federacji Młodzieży Walczącej - jedynego w PRL ogólnopolskiego… » więcej 2024-06-09, godz. 12:06 Wybory do PE 2024 w Polsce Trwają wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce. Polacy głosują po raz piąty i wybierają 53 europosłów spośród około tysiąca kandydatów. W sumie… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »