Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 82 lata temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2024-09-05, 15:00 Autor: IAR/K.Sowińska/K.Koziełł/dok.

82 lata temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Deportacja dzieci do Chełmna we wrześniu 1942 [fot. wikipedia/domena publiczna]
Deportacja dzieci do Chełmna we wrześniu 1942 [fot. wikipedia/domena publiczna]
82 lata temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Obwieszczenie informujące o wprowadzonym przez hitlerowców zakazie pojawiło się na murach Ghetto Litzmannstadt właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych.

4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz. Dzieci, osoby chore i starsze zostały wywiezione do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. W obozie tym Niemcy zgładzili około 200 tysięcy osób. Najpierw eksterminacji dokonywano w samochodach - mobilnych komorach gazowych, przy użyciu gazu spalinowego, potem w Lesie Rzuchowskim.

Po Wielkiej Szperze łódzkie getto zamieniono w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady. W czerwcu 1944 roku, wobec zbliżającego się frontu, Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację dzielnicy żydowskiej. Przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów. Łódzkie getto, założone w lutym 1940 roku przez Niemców jako pierwsze na okupowanych ziemiach polskich, zostało zlikwidowane jako ostatnie.

Przeszło przez nie około 220 tysięcy Żydów, zmarło blisko 45 tysięcy. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy osób. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2024-10-01, godz. 12:00 Na Westerplatte odnaleziono szczątki trzech osób Na Westerplatte odnaleziono szczątki kolejnych trzech osób. W toku śledztwa prowadzonego przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu… » więcej 2024-10-01, godz. 11:00 Radzionkowo, uroczystość oznaczenia grobu weterana powstań śląskich Uroczystość oznaczenia grobu weterana powstań śląskich Stanisława Molika znakiem pamięci "Tobie Polsko” odbyła się w Radzionkowie na cmentarzu przy… » więcej 2024-10-01, godz. 10:00 Holandia- flaga wyzwoleńcza Polska-Breda Klub piłkarski NAC Breda przygotował flagę wyzwoleńczą na cześć Pierwszej Dywizji Pancernej generała Maczka. 80. lat temu polscy żołnierze uwolnili Bredę… » więcej 2024-10-01, godz. 09:00 5 lat temu zmarł Karol Tendera, były więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Pięć lat temu, 1 października 2019 roku, zmarł Karol Tendera, podczas II wojny światowej robotnik przymusowy i więzień niemieckich obozów koncentracyjnych… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 1 października » więcej 2024-09-30, godz. 13:00 Uroczystości Ponarskie W ubiegłym tygodniu na Wileńszczyźnie odbyły się Uroczystości Ponarskie organizowane przez gdańskie Stowarzyszenie "Rodzina Ponarska. W Kwaterze Polskiej… » więcej 2024-09-30, godz. 11:00 Grupa Ładosia otrzyma Złoty Medal Kongresu Stanów Zjednoczonych Grupa Ładosia otrzyma Złoty Medal Kongresu Stanów Zjednoczonych. Senat USA przez aklamację przyjął projekt ustawy honorującej 60 dyplomatów z 28 państw… » więcej 2024-09-30, godz. 09:00 85. rocznica zwycięstwa nad sowietami pod Parczewem 85 lat temu, 30 września 1939 roku, żołnierze Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" pod dowództwem generała Franciszka Kleeberga pokonali pod Parczewem… » więcej 2024-09-30, godz. 08:00 Specjalny program ma pomóc w promocji lokalnych zabytków Wspieranie prac związanych z ochroną zabytków, promowanie oraz upowszechnianie dziedzictwa kulturowego - to główne założenia gminnego programu opieki nad… » więcej 2024-09-30, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 30 września » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »