Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli Redutę…
2024-08-02, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

80 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli Redutę PWPW

Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych [Narodowe Archiwum Cyfrowe]]
Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych [Narodowe Archiwum Cyfrowe]]
80 lat temu, 2 sierpnia 1944 roku, warszawscy powstańcy zdobyli Redutę Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Olbrzymi żelbetowy kompleks z podziemnymi schronami, położony na wzgórzu w północnej części Śródmieścia, stanowił w czasie wojny obiekt strategiczny. Na ogrodzeniu gmachu do dziś można zobaczyć ślady po pociskach pochodzące z Powstania Warszawskiego.
Powstańcy zdobyli gmach PWPW po kilku godzinach walki. Niemcy próbowali go odbić już następnego dnia, jednak zdołali to zrobić dopiero po niemal czterech tygodniach - 28 sierpnia - z użyciem wojsk pancernych i dysponując ośmiokrotną przewagą liczebną. Blisko miesiąc Reduta PWPW była strategicznym bastionem powstańców - azylem, schronieniem dla prawie tysiąca cywilów, szpitalem dla rannych i ośrodkiem zaopatrzenia w żywność dla całej powstańczej Starówki. Działała tam także wytwórnia butelek zapalających.

Atak na PWPW powstańcy przeprowadzili trzema grupami uderzeniowymi. Pierwsza przypuściła szturm z boku, druga na tyły, a trzecia od środka - metodą "konia trojańskiego", siłami grupy pod dowództwem porucznika Czesława Lecha "Białego". Blisko cztery tygodnie kolejne grupy powstańców i ochotników wzmacniały obsadę placówki, tocząc zacięte boje o jej utrzymanie. 27 sierpnia Niemcy, w sile 1600 żołnierzy wspartych bronią pancerną, przypuścili ostateczne uderzenie. Przeciwko nim do walki stanęło około 200 powstańców. Po zażartej bitwie o każde piętro budynku, 28 sierpnia 1944 roku, powstańcy zostali zmuszeni do poddania się. Grupy ludzi, którym udało się wycofać z terenu wytwórni, wzmocniły żołnierskie pozycje przy ulicy Zakroczymskiej i Przyrynek.

W walkach o Redutę wzięło udział ponad 600 ludzi z różnych oddziałów powstańczych. Zginęło od 80 do 100 żołnierzy. Prasa niemiecka, relacjonując zdobycie gmachu PWPW, pisała: "Był to bój, który przypominał najcięższe boje o Stalingrad".

Po wejściu do PWPW Niemcy obrzucili granatami szpital znajdujący się w podziemiach gmachu w tzw. schronie prezydenckim (zbudowanym dla prezydenta Ignacego Mościckiego), kierowany przez doktor Hannę Petrynowską pseudonim "Rana". Rannych i personel bestialsko wymordowali.

W podziemiach Wytwórni przez kilkanaście dni chroniło się blisko tysiąc mieszkańców Warszawy. Ludność cywilną Niemcy skierowali do garbarni Pfeiffera przy ulicy Okopowej, gdzie osoby starsze, niedołężne lub chore rozstrzelano. Pozostałych wywieziono do obozów.

(więcej)

Początki PWPW sięgają 1926 roku, kiedy powołano spółkę akcyjną bezpośrednio podległą Bankowi Polskiemu. W tym samym roku rozpoczęła się budowa siedziby firmy przy ul. Sanguszki. Gmach został zaprojektowany przez Antoniego Dygata. Do dziś pozostaje siedzibą PWPW.

Do wybuchu wojny wytwórnia rozwijała się dynamicznie, wyposażana w najnowocześniejszy sprzęt poligraficzny. Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku doznała niewielkich uszkodzeń. W czasie okupacji zakład przeszedł pod zarząd niemiecki, drukując między innymi wprowadzone przez okupanta banknoty, popularnie zwane "młynarkami". Od 1940 roku na terenie PWPW działała też Podziemna Wytwórnia Banknotów, która przez cztery lata produkowała na potrzeby Polskiego Państwa Podziemnego fałszywe dokumenty. Do roku 1942 wytwarzała również fałszywe banknoty.

W chwili wybuchu Powstania załoga PWPW nosiła kryptonim PWB/17/S - Samodzielna Grupa Specjalna. 2 sierpnia 1944 roku oddział ten opanował żelbetowy kompleks bloków PWPW od wewnątrz.

Gmach wytwórni został zniszczony w 60 procentach, a maszyny i urządzenia - w 80 procentach. Po wojnie budynek wytwórni został uznany za nienadający się do odbudowy. Władze zmieniły jednak decyzję dzięki staraniom byłych pracowników. Dziś Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych jest jednym z kilkunastu najnowocześniejszych tego typu zakładów na świecie.

Zobacz także

2024-10-09, godz. 16:00 Po 80-ciu latach od powstania warszawskiego pojawiają się nowe informacje Ciągle znajdujemy nowe źródła dotyczące powstania warszawskiego - mówi Maciej Frycz ze szczecińskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Bierze on… » więcej 2024-10-09, godz. 14:30 Mieczysław Dziemieszkiewicz "Rój" najprawdopodobniej odnaleziony Instytut Pamięci Narodowej najprawdopodobniej odnalazł szczątki starszego sierżanta Mieczysława Dziemieszkiewicza "Roja". Był on jednym z najważniejszych… » więcej 2024-10-09, godz. 10:00 Zabytkowe numizmaty trafiły do Muzeum Narodowego w Warszawie Zabytkowe numizmaty trafiły do Muzeum Narodowego w Warszawie. Izba Administracji Skarbowej w Olsztynie (IAS) przekazała prawie tysiąc sto sztuk obiektów numizmatycznych… » więcej 2024-10-09, godz. 09:00 Rozpoczynają się uroczystości Dni Pamięci Pawiaka 9 października rozpoczną się Dni Pamięci Pawiaka, które potrwają do niedzieli (13 października). Podczas uroczystości zaplanowano między innymi wykłady… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 9 października » więcej 2024-10-08, godz. 00:00 Wręczono odznaczenia „Dumni z Powstańców” 20 osób, instytucji i stowarzyszeń z całego kraju otrzymało odznaczenia „Dumni z Powstańców” dla najaktywniej włączających się w przygotowanie obchodów… » więcej 2024-10-08, godz. 11:00 Powojenne Opole na wystawie zdjęć przed Dworcem Głównym Jeszcze do 10 października przed Dworcem PKP można oglądać wystawę 20 zdjęć powojennego Opola. Ich autorem jest zmarły w 1990 r. malarz, grafik i jeden… » więcej 2024-10-08, godz. 10:00 Prof. Nicieja w WBP Dlaczego październik to dobry czas, by odwiedzić Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Opolu? Przede wszystkim z powodu spotkań autorskich. Już dzisiaj (08.10)… » więcej 2024-10-08, godz. 09:00 Święto Żołnierzy Batalionów Chłopskich Dziś, 8 października, Święto Żołnierzy Batalionów Chłopskich. Przypada w rocznicę zaprzysiężenia w 1940 roku na komendanta tej konspiracyjnej wojskowej… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 8 października » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »