Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-05-01, 07:00 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
1 maja
1576 - W katedrze wawelskiej odbył się ślub oraz wspólna koronacja Anny Jagiellonki i Stefana Batorego.

1808 - W Księstwie Warszawskim wszedł w życie Kodeks Napoleona.

1890 - Na ziemiach polskich po raz pierwszy obchodzono Święto Pracy.

1892 - Bunt łódzki - pierwszomajowe demonstracje robotników z Łodzi i okolic przerodziły się w krwawo stłumiony sześciodniowy strajk powszechny; był on jednym z największych strajków powszechnych i wywarł duży wpływ na rozwój zorganizowanego ruchu robotników (m.in. powstanie SDKPiL oraz PPS).

1866 - W Rusinowie koło Kozienic urodził się Stanisław Patek, prawnik, związany z PPS, obrońca w procesach politycznych przed carskimi sądami; uczestnik konferencji pokojowej w Paryżu (1919); minister spraw zagranicznych (1920-21); poseł RP w Japonii (1921-1926), w Związku Sowieckim (1926-32), ambasador w USA (1933-35); senator (1936-39); zginął w czasie Powstania Warszawskiego.

1895 - W Petersburgu urodził się Nikołaj Jeżow, w latach 1936-38 ludowy komisarz spraw wewnętrznych (NKWD); bezpośredni wykonawca rozkazów Stalina w okresie Wielkiego Terroru; odpowiedzialny m.in. za przeprowadzenie tzw. operacji polskiej (1937-38), w czasie której w ZSRS zginęło około 140 tys. Polaków; rozstrzelany w 1940 r. w Moskwie, po tajnym procesie.

1899 - W Warcie urodził się Stanisław Skarżyński, pilot, ppłk WP; w 1933 r. ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem; w czasie II wojny światowej m.in. w 305 dywizjonie bombowym "Ziemi Wielkopolskiej"; zginął w czerwcu 1942 r. na Morzu Północnym.

1900 - W Warszawie urodził się Aleksander Wat, (właśc. Aleksander Chwat), poeta, prozaik, tłumacz; przedstawiciel polskiego futuryzmu; autor "Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka"; od 1940 r. więziony przez NKWD następnie do Kazachstanu; wnikliwą analizą komunizmu jest jego "Mój wiek. Pamiętnik mówiony"; redaktor "Miesięcznika Literackiego".

1905 - W Warszawie wojsko rosyjskie zmasakrowało demonstrację pierwszomajową; zginęło 37 osób, a kilkadziesiąt zostało rannych; równie dramatycznie przebiegły manifestacje w Lublinie i Łodzi, gdzie zginęło po kilkanaście osób.

1908 - W Warszawie urodziła się Krystyna Skarbek, Polka pracująca w czasie II wojny światowej dla brytyjskiego SOE - Special Operations Executive (Kierownictwa Operacji Specjalnych); jedna z najwybitniejszych agentek wywiadu w historii.

1919 – Polska została członkiem Światowego Związku Pocztowego (UPU).

1929 - W Łodzi urodził się Stanisław Mikulski, aktor, odtwórca roli Hansa Klossa w serialu "Stawka większa niż życie", wystąpił również m.in. w filmach "Kanał", "Ewa chce spać", "Pan Samochodzik i templariusze".

1931 - W Wilnie urodziła się Elwira Seroczyńska, łyżwiarka, wicemistrzyni olimpijska ze Squaw Valley (1960), mistrzyni świata (1962).

1940 - We Frampolu koło Białegostoku urodził się Edward Redliński, pisarz, autor "Konopielki".

1942 - Do warszawskiego getta przyjechała niemiecka ekipa filmowa przygotowująca antyżydowski film propagandowy.

1944 - W KL Auschwitz zamordowany został Icchak Kacenelson, żydowski poeta i dramaturg, autor poematu "Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie".

1945 - W Berlinie samobójstwo popełnił Joseph Goebbels, niemiecki zbrodniarz wojenny, od 1924 r. w NSDAP, gauleiter Berlina, minister propagandy III Rzeszy, jeden z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera, według jego testamentu kanclerz Rzeszy; Goebbels wraz z żoną podali truciznę swoim sześciorgu dzieciom, a następnie zastrzelili się.

1945 – W nocy z 1 na 2 maja oddział Narodowych Sił Zbrojnych por. Romana Dziemieszkiewicza ps. Pogoda uwolnił z aresztu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krasnosielcu koło Makowa Mazowieckiego kilkudziesięciu żołnierz NSZ i Armii Krajowej, przeznaczonych do wywiezienia do ZSRS.

1947 - W Warszawie urodziła się Grażyna Barszczewska, aktorka, od 1983 r. związana z Teatrem Polskim w Warszawie; wystąpiła m.in. w filmach "Anioł w szafie", "Łabędzi śpiew", "Wszystko, co najważniejsze", a także w serialu "Kariera Nikodema Dyzmy".

1947 - W Warszawie urodził się Krzysztof Knittel, kompozytor, pedagog.

1948 - Rozpoczął się pierwszy kolarski "Wyścig Pokoju".

1948 - W Krakowie urodził się Tadeusz Huk, aktor, przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie; wystąpił m.in. w filmach "Aktorzy prowincjonalni", "Danton", "Demony wojny wg Goi", "Operacja Samum", a także w serialu "Z biegiem lat, z biegiem dni".

1950 - Rozkaz marszałka Konstantego Rokossowskiego dotyczący "czystki" i rusyfikacji dowództwa WP.

1950 - Utworzono Świętokrzyski Park Narodowy.

1951 - W Warszawie urodził się Michał Kwieciński, reżyser i producent filmowy; twórca m.in. filmu "Jutro idziemy do kina".

1951 - W więzieniu NKWD we Włodzimierzu nad Klaźmą zmarł Klemens Szeptycki, przełożony greckokatolickiego klasztoru studytów w Uniowie pod Przemyślanami, błogosławiony Kościoła katolickiego; Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

1953 - W Warszawie oddano do użytku Dom Partii, w którym mieściła się siedziba KC PZPR, a w latach 1991-2000 Giełda Papierów Wartościowych.

1953 - W Warszawie urodziła się Joanna Szczepkowska, aktorka, pisarka, prezes ZASP (2010); wystąpiła m.in. w filmach "Jezioro Bodeńskie", "Kronika wypadków miłosnych", "Cudzoziemka", "Dwa księżyce", a także w serialach "Dom" oraz "Sława i chwała".

1954 - Rozpoczął działalność warszawski Teatr Komedia.

1955 - Powstał Zespół Filmowy "Kadr".

1980 - W Gdańsku urodził się Jacek Dehnel, poeta, pisarz, tłumacz; autor m.in. powieści "Lala", "Balzakiana", "Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya" i "Matka Makryna".

1982 - Stan wojenny: W wielu miastach Polski odbyły się kontrpochody pierwszomajowe organizowane przez podziemną Solidarność.

1983 - Stan wojenny: Na wezwanie TKK NSZZ "Solidarność" odbyły się niezależne pochody i demonstracje; w Gdańsku, Gdyni, Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Poznaniu, Krakowie i Nowej Hucie manifestantów zaatakowały oddziały ZOMO; w wyniku działań milicji śmierć ponieśli dwaj robotnicy: Ryszard Smagur i Bernard Łyskawa; zatrzymano około 1000 osób.

1986 - W Nowym Tomyślu urodził się Mateusz Kościukiewicz, aktor teatralny i filmowy, laureat Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego za rolę w filmie "Matka Teresa od kotów".

1987 - Papież Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein - niemiecką filozofkę pochodzenia żydowskiego, karmelitankę zamordowaną w 1942 r. w KL Auschwitz-Birkenau.

1989 - W Warszawie zmarł Edward Ochab, działacz komunistyczny; I sekretarz KC PZPR w 1956 r.; przewodniczący Rady Państwa w latach 1964-68.

1990 - Utworzono Parki Narodowe: Poleski i Drawieński.

1991 - W stulecie encykliki Leona XIII "Rerum Novarum" Jan Paweł II ogłosił encyklikę "Centesimus annus".

1999 - Wszedł w życie Traktat Amsterdamski.

2004 - Polska weszła w skład Unii Europejskiej. Do wspólnoty dołączyły także Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia, Cypr i Malta.

2011 - W Rzymie odbyły się uroczystości beatyfikacyjne Jana Pawła II.

2018 – W Warszawie zmarła Wanda Wiłkomirska, wybitna skrzypaczka, solistka Filharmonii Narodowej w Warszawie, znana z prawykonań wielu polskich utworów, m.in. Grażyny Bacewicz i Krzysztofa Pendereckiego.

Zobacz także

2024-09-18, godz. 11:00 IV edycja Nagrody im. Grażyny Langowskiej IPN ogłasza nabór zgłoszeń kandydatów do IV edycji Nagrody im. Grażyny Langowskiej w kategorii przyznawanej przez Instytut Pamięci Narodowej – zgłoszenia… » więcej 2024-09-18, godz. 09:00 74 lata temu Polskie Radio po raz pierwszy nadało audycję Muzyka i Aktualności 74 lata temu - 18 września 1950 roku - Polskie Radio po raz pierwszy nadało audycję "Muzyka i Aktualności". Był to pierwszy w Polskim Radiu nowoczesny magazyn… » więcej 2024-09-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 września » więcej 2024-09-17, godz. 13:00 80 lat temu rozpoczęła się operacja Market Garden 80 lat temu, 17 września 1944 roku, rozpoczęła się operacja Market Garden przeprowadzona przez aliantów pod Arnhem w Holandii z udziałem polskich żołnierzy… » więcej 2024-09-17, godz. 12:00 85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację Wojskową 85 lat temu, 17 września 1939 roku, w dniu napaści Związku Sowieckiego na Polskę, w Stanisławowie utworzono Tajną Organizację Wojskową. Była to konspiracyjna… » więcej 2024-09-17, godz. 11:00 Dziś przypada Dzień Sybiraka 17 września - w rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku - przypada Dzień Sybiraka. Został ustanowiony przez Sejm w 2013 roku, by oddać hołd wszystkim… » więcej 2024-09-17, godz. 10:00 85 lat temu doszło do napaści sowieckiej na Polskę 85 lat temu, 17 września 1939 roku, doszło do napaści sowieckiej na Polskę. Na wschodnie tereny naszego kraju wkroczyła Armia Czerwona. Tym samym zrealizowała… » więcej 2024-09-17, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 17 września » więcej 2024-09-16, godz. 13:00 Wystawa portretów Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Jadwiga Wolf, Tadeusz Stankiewicz, Leszek Mikołajkow - Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, którzy już odeszli. Między innymi portrety tych osób uwiecznili… » więcej 2024-09-16, godz. 11:00 Trzeci odcinek podcastu Polskiego Radia "A więc wojna!" W internecie dostępny jest już najnowszy odcinek podcastu "A więc wojna! Wrzesień 1939 roku w archiwach Polskiego Radia". W trzecim odcinku autorzy dzięki… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »