Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-02-19, 07:30 Autor: /IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

19 lutego - Dzień Nauki Polskiej.

19 lutego - Światowy Dzień Ochrony Ssaków Morskich.

19 lutego - Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem, trwający od 19 do 25 lutego..
1457 - Prawa miejskie otrzymały Skierniewice. Przywilej lokacyjny podpisał arcybiskup Jan Odrowąż ze Sprowy. Do miasta wcielono nie tylko osadę Skierniewice, ale także pobliską wieś Dęba. Jan Odrowąż rozbudował i zaludnił miasto, wybudował kościół oraz wyznaczył dni targowe na każdy czwartek i sobotę - jest tak do dziś. Prawa miejskie nadane przez Odrowąża wraz z przywilejami potwierdził w 1463 roku król Kazimierz Jagiellończyk.

1473 - Urodził się Mikołaj Kopernik, astronom, matematyk i lekarz. W 1510 roku osiadł we Fromborku, gdzie prowadził badania astrologiczne i pracował nad dziełem "O obrotach sfer niebieskich". W pracy tej udowodnił prawdziwość heliocentrycznego modelu świata. Ogłoszona przez niego teoria była najważniejszą rewolucją naukową w dziejach ludzkości od czasów starożytnych, nazywaną "przewrotem kopernikańskim". Sformułował też prawo ekonomiczne o wypieraniu lepszego pieniądza przez gorszy. Zmarł 21 maja 1543 roku.

1594 - Król Polski Zygmunt III Waza został koronowany w Uppsali na króla Szwecji. Przeciwna katolickiemu królowi protestancka opozycja pod wodzą regenta księcia Karola Sudermańskiego doprowadziła do buntu w Szwecji. W 1599 roku parlament szwedzki Riksag zdetronizował Zygmunta III jednocześnie uznając jego syna - królewicza Władysława IV Wazę za następcę tronu. Postawiono jednak warunek, że królewicz ma przybyć do Szwecji gdzie zostanie wychowany w religii dominującej w Szwecji, czyli wierze luterańskiej. 430. rocznica

1660 - Urodził się Friedrich Hoffmann, niemiecki lekarz, farmakolog. Zajmował się pediatrią, wodami mineralnymi oraz meteorologią. Opisał wiele jednostek chorobowych w tym różyczkę i zapalenie wyrostka robaczkowego. Badał też system nerwowy. Zmarł 12 listopada 1742 roku.

1799 - Zmarł Jean-Charles de Borda, francuski matematyk, fizyk i geodeta, współtwórca metrycznego systemu miar. W 1791 roku zaproponował nazwę METR dla jednostki długości. Jest autorem platynowego wzorca metra i wzorcowego wahadła sekundowego. Urodził się 4 maja 1733 roku. 225. rocznica

1807 - Żołnierze polscy pod dowództwem generała Michała Sokolnickiego zdobyli Słupsk, który był punktem oporu pruskiego przeciwko Napoleonowi. Do najcięższych starć doszło w rejonie dzisiejszej Bramy Młyńskiej. W walkach o Słupsk zginęło 200 Polaków i 50 Prusaków. Po ściągnięciu kontrybucji, po dwóch tygodniach żołnierze polscy opuścili miasto.

1807 - Na Starym Rynku w Bydgoszczy uroczyście odczytano dekret Napoleona Bonapartego o utworzeniu Księstwa Warszawskiego.

1812 - Urodził się Zygmunt Krasiński, poeta, jeden z trójcy wieszczów, obok Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego, największych poetów polskiego romantyzmu. W swoim dorobku ma też dramaty: "Nie-Boską Komedię" oraz "Irydiona". Debiutował, w 1828, jako autor przepojonych makabrą opowieści gotyckich. Już wtedy ujawniły się najbardziej charakterystyczne cechy pisarstwa Krasińskiego: jego obsesja cierpienia, zagłady i śmierci, a przy tym wewnętrzny konflikt między życiowym konwenansem, a etosem romantycznej walki narodowowyzwoleńczej. Zmarł 23 lutego 1859 roku.

1825 - Urodził się Konstanty Ireneusz Łubieński, duchowny katolicki, biskup sejneński w latach 1863-1869. Za wyrażenie sprzeciwu wobec wysłania delegata do rządowego Kolegium Rzymskokatolickiego w Petersburgu został 31 maja 1869 deportowany w głąb Rosji. Zmarł w drodze 16 czerwca 1869 w Niżnym Nowogrodzie. Jego niespodziewana śmierć wzbudziła podejrzenia, że został otruty.

1830 - Urodził się Fortunat Nowicki, lekarz, działacz społeczny. Za udział w powstaniu styczniowym w 1861 został zesłany do Tambowa. Po powrocie do kraju w 1877 roku założył Zakład Leczniczy w Nałęczowie. Zmarł 14 czerwca 1885 roku.

1831 - W bitwie pod Wawrem polskie wojska pod dowództwem generała Ignacego Prądzyńskiego powstrzymały 1. korpus rosyjski Iwana Dybicza w marszu na Warszawę. Była to jedna z dwóch bitew pod Wawrem podczas powstania listopadowego.

1834 - W Petersburgu urodził się Józef Hauke-Bosak, pułkownik armii rosyjskiej do 1862 roku. W czasie Powstania Styczniowego generał i naczelnik powstańczych sił zbrojnych województw krakowskiego i sandomierskiego. Zginął 21 stycznia 1871 roku w Dijon walcząc po stronie Francji w wojnie z Prusami. 190. rocznica

1836 - W Paryżu został zgilotynowany Korsykanin Giuseppe Fieschi, sprawca nieudanego zamachu na króla Ludwika Filipa. Zamachowiec wraz ze wspólnikami zbudował machinę, która pozwalała na równoczesny wystrzał z 25 karabinów. Użył jej podczas parady wojskowej 28 lipca 1835 roku. Zginęło 19 przypadkowych osób.

1846 - Rozpoczęło się antyszlacheckie i antypańszczyźniane powstanie chłopskie w zachodniej Galicji. Nazywane jest też "rzezią galicyjską" z powodu napadów na dwory oraz mordowaniem ludności ziemiańskiej, urzędników dworskich i rządowych. Według różnych źródeł powstańcy zamordowali od 1200 do 3000 osób. Pod koniec marca austriackie wojsko stłumiło powstanie, jego przywódcę Jakuba Szelę internowano, a później przesiedlono na Bukowinę.

1851 - Urodził się Konrad Prószyński, pseudonim "Kazimierz Promyk”, pisarz, wydawca, księgarz, działacz oświatowy. Jest autorem między innymi pierwszego nowoczesnego elementarza wydanego w 1875 roku oraz wydanej cztery lata później " Obrazkowej nauki czytania i pisania". Zwolennik pracy organicznej i solidaryzmu narodowego. Zmarł 8 lipca 1908 roku.

1859 - Urodził się Svante Arrhenius, szwedzki fizykochemik i astrofizyk. W 1903 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za opracowanie teorii dysocjacji elektrolitycznej. Stworzył teorię panspermii dotyczącej pochodzenia życia na Ziemi, która zakłada, że jest ono pochodzenia kosmicznego, przeniesione stamtąd przez zarodniki bakterii, na przykład za pośrednictwem meteorytu. Zmarł 2 października 1927 roku. 165. rocznica

1861 - Manifest cara Aleksandra III zniósł poddaństwo chłopów w Cesarstwie Rosyjskim. Na mocy reformy ponad 22,5 miliona chłopów rosyjskich zyskało wolność osobistą. Właściciele ziemscy stracili prawo do dowolnego ich przesiedlania i karania. Z kolei chłopi otrzymali prawo podejmowania aktywności przemysłowej i handlowej, zawierania umów, kształcenia się, zawierania związków małżeńskich, nabywania dóbr, przechodzenia do stanów mieszczańskiego i kupieckiego.

1878 - Thomas Alva Edison, amerykański wynalazca, opatentował fonograf, pierwsze na świecie urządzenie do zapisu i odtwarzania dźwięku. Dźwięk zapisywany był przy pomocy igły na cylindrze zakładanym na walec napędzany początkowo korbką, później mechanizmem sprężynowym. Odtwarzanie przebiegało w analogiczny sposób. Igła wykonana była z diamentu.

1884 - Urodził się Maciej Rataj, marszałek Sejmu w latach 1922-1928, działacz ludowy i publicysta. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Polsce. Był jednym z inicjatorów powołania Robotniczej Brygady Obrony Warszawy. Działał w Służbie Zwycięstwu Polsce. Został zamordowany przez Niemców w masowej egzekucji w Palmirach 21 czerwca 1940 w ramach akcji AB, mającej na celu eksterminację polskiej inteligencji. 140. rocznica

1893 - Płynący z Liverpoolu do Nowego Jorku brytyjski statek pasażerski "Naronic” zatonął po zderzeniu z górą lodową na Atlantyku. Informacje na ten temat znaleziono w liście w butelce napisanym prawdopodobnie przez jednego z marynarzy. Zginęły wszystkie 74 osoby na pokładzie.

1897 - Urodził się Michał Czartoryski, właściwie Jan Franciszek książę Czartoryski, duchowny katolicki, dominikanin, wychowawca studentów, inżynier architektury, błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego. W czasie Powstania Warszawskiego, będąc kapelanem Armii Krajowej, został rozstrzelany 6 września 1944 roku przez Niemców w szpitalu wraz z ciężko rannymi.

1897 - Urodziła się Aniela Menkesowa, malarka, graficzka, członek komitetu redakcyjnego czasopisma "Forma". Została zamordowana w 1941 roku po wkroczeniu Niemców do Lwowa, prawdopodobnie w publicznej egzekucji. Niemal cały dorobek twórczy artystki zaginął w czasach II wojny światowej.

1900 - Urodził się Konrad Guderski, pseudonim "Konrad", inżynier wodny, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, dowódca obrony Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Jako rzeczoznawca Ministerstwa Spraw Wojskowych został wysłany w kwietniu 1939 do Gdańska w charakterze delegata do specjalnych zadań wojskowych. Zajmował się konspiracyjnymi przygotowaniami do obrony Poczty Polskiej w Gdańsku. Zginął podczas obrony Poczty Polskiej w Gdańsku 1 września 1939 roku.

1919 - Opuszczony przez Niemców Białystok został zajęty przez Wojsko Polskie i przyłączony do Rzeczypospolitej. 105. rocznica

1920 - W Bytomiu powołano Polski Komisariat Plebiscytowy z Wojciechem Korfantym na czele. Zajmował się on przygotowaniami do plebiscytu na Górnym Śląsku, w zakresie akcji propagandowej, wywiadu i organizacją przyszłej polskiej administracji. Plebiscyt przeprowadzono 20 marca 1921. Za Polską opowiedziało się 40,4 procent, a za Niemcami 59,5 procent uprawnionych do głosowania. Po niekorzystnych dla Polaków postanowieniach Międzynarodowej Komisji Sojuszniczej Wojciech Korfanty, wbrew zakazowi Warszawy, wydał 3 maja 1921 rozkaz o rozpoczęciu III powstania śląskiego.

1921 - W Paryżu podpisano polsko-francuską umowę polityczną oraz ściśle tajną konwencję wojskową, która zobowiązywała oba kraje do współdziałania na wypadek napaści ze strony Niemiec.

1922 - Urodził się Władysław Bartoszewski, historyk, pisarz, publicysta, polityk. Był żołnierzem Armii Krajowej, działaczem Polskiego Państwa Podziemnego, więźniem Auschwitz. Był ministrem spraw zagranicznych w 1995 roku oraz latach 2000-2001, przewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Kawaler Orderu Orła Białego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Zmarł 24 kwietnia 2015 roku.

1924 - Urodził się Lee Marvin, amerykański aktor, odtwórca charakterystycznych ról twardych mężczyzn, znany między innymi z filmów "Parszywa dwunastka", "Zbieg z Alcatraz" i "Oddział Delat". W 1966 roku otrzymał Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w filmie "Kasia Ballou". Lee Marvin w czasie II wojny światowej służył w Piechocie Morskiej. Wziął udział w walkach na Pacyfiku, został ranny podczas bitwy o Saipan. Zmarł 29 sierpnia 1987 roku. 100. rocznica

1925 - Urodził się Bogusław Choiński, poeta, scenarzysta, autor tekstów popularnych piosenek, między innymi: "Alabama", "Jedziemy autostopem" i "W siną dal". Zmarł 2 września 1976 roku.

1928 - W szwajcarskim Sankt Moritz zakończyły się II Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Zawody okazały się wielkim sportowym sukcesem, lecz organizatorzy musieli się zmagać z pogodą. W klasyfikacji medalowej zwyciężyła reprezentacja Norwegii, zaś najbardziej utytułowanym zawodnikiem został Norweg Bernt Evensen, który zdobył trzy medale w łyżwiarstwie szybkim. Polska była reprezentowana w narciarstwie, bobslejach i hokeju na lodzie przez 27 zawodników. Najlepszą lokatę uzyskał Bronisław Czech w kombinacji norweskiej, w której zajął 10. pozycję.

1930 - Urodził się Zbigniew Ziomecki, rysownik, karykaturzysta. Od 1952 roku do początku lat 90. publikował w "Szpilkach". Jego prace znajdują się w Muzeum Karykatury w Warszawie. Zmarł 3 czerwca 2015 roku.

1930 - Urodził się John Frankenheimer, amerykański reżyser, twórca filmów: "Obcy chłopiec”, "Przeżyliśmy wojnę”, "Ptasznik z Alcatraz”, "Francuski łącznik II”, "Ronin” i "Wyspa doktora Moreau”. Zmarł 6 lipca 2002 roku.

1934 - Zmarł Caleb Bradham, amerykański farmaceuta, twórca Pepsi-Coli. W 1893 roku opracował recepturę oraz rozpoczął sprzedaż napoju o nazwie "Brad’s Drink”. W 1898 nazwa została zmieniona na Pepsi-Cola. Była to kombinacja gazowanej wody, cukru, wanilii, ekstraktu z orzeszków coli oraz "rzadkich olejków”. Wbrew nazwie, Pepsi nigdy nie zawierała w składzie pepsyny. W 1902 powstała Pepsi-Cola Company, a Caleb Bradham został prezesem. Urodził się 27 maja 1867 roku. 90. rocznica

1937 - Namiestnik Włoskiej Afryki Wschodniej Rodolfo Graziani został ciężko ranny w wyniku zamachu. W odwecie Włosi w Addis Abebie zamordowali 30 tysięcy Etiopczyków, a ich domy spalili.

1940 - Urodził się Andrzej Strejlau, piłkarz, trener, działacz i komentator piłkarski. W latach 1989-1993 był selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej. Za "wybitne zasługi w działalności w Polskim Związku Piłki Nożnej”, został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

1940 - W Kościanie w niemieckim więzieniu został zamordowany Alfred Chłapowski, ziemianin, działacz polityczny, dyplomata, jeden z przywódców Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej, poseł na Sejm. W latach 1924-1936 był ambasadorem RP w Paryżu. Urodził się 5 października 1874 roku.

1940 - Bitwa o Atlantyk: rozpoczęła się operacja "Wikinger”- nieudany wypad niemieckich niszczycieli przeciwko brytyjskiemu rybołówstwu. Operacja zakończyła się niepowodzeniem, ze względu na słabą komunikację i niedostateczną współpracę między Kriegsmarine a Luftwaffe, a także ze względu na małe doświadczenie biorących w niej udział jednostek. Jeden z niemieckich niszczycieli został zbombardowany przez niemiecki samolot i zatonął. Zginęło ponad 280 osób.

1941 - Urodził się David J. Gross, amerykański fizyk. W 2004 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za prace dotyczące asymptotycznej swobody w teorii silnych oddziaływań między cząstkami elementarnymi. Wraz z nim zostali wyróżnieni Frank Wilczek i Hugh David Politzer.

1942 - Prezydent Franklin Delano Roosevelt wydał dekret umożliwiający internowanie Amerykanów pochodzenia japońskiego. W 1988 roku władze USA w odpowiednim dokumencie przeprosiły rodziny wszystkich internowanych osób, wypłacono również odszkodowania poszkodowanym przez te działania - łącznie ponad półtora miliarda dolarów.

1942 - Rozkaz Reichsfuehrera SS Heinricha Himmlera o przewiezieniu zakwalifikowanych do germanizacji polskich dzieci z domów sierot w Kraju Warty do niemieckich instytucji wychowawczych w Rzeszy. Z okupowanej Polski wywieziono, według różnych wyliczeń, od 50 do 200 tysięcy dzieci. Były nie tylko zabierane z sierocińców, ale i odbierane polskim rodzicom.

1942 - Japońskie samoloty przeprowadziły dwa naloty na australijskie miasto Darwin. W ataku wzięło udział 188 samolotów z czterech lotniskowców oraz 54 bombowce startujące z baz lądowych. Japoński podwójny nalot na Darwin był największym w historii atakiem wojsk innego państwa na terytorium Australii. Według oficjalnych danych australijskich w trakcie obu nalotów zginęło 243 cywilów i żołnierzy, rannych zostało około 350-400 osób.

1943 - Kierownictwo Walki Cywilnej, organ Polskiego Państwa Podziemnego, skazało na karę infamii i nagany polskich aktorów występujących w niemieckim filmie propagandowym "Powrót do ojczyzny". W listopadzie 1948 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyroki w sprawie aktorów skazanych na infamię. Bogusława Samborskiego sąd skazał zaocznie na karę dożywotniego więzienia. Michał Pluciński skazany został na pięć lat, Stefan Golczewski i Juliusz Łuszczewski na trzy lata. Wanda Szczepańska, która dodatkowo pomagała w produkcji filmu, organizując wyjazdy polskich aktorów i statystów do studia w Wiedniu, skazana została na 12 lat więzienia. Pokazywanie tego filmu jest zakazane w Niemczech i w Austrii. Można go wyświetlić tylko pod pewnymi warunkami: widzowie muszą wysłuchać wprowadzenia historyka, a po filmie odbywa się dyskusja.

1943 - Urodziła się Stefania Toczyska, śpiewaczka operowa. Swoją karierę rozpoczynała w latach 70. w Operze Bałtyckiej. Później związała się z Wiedeńską Operą Państwową. Występowała też w San Francisco Opera, Covent Garden w Londynie, Metropolitan Opera w Nowym Jorku oraz w Teatrze Wielkim Operze w Warszawie.

1943 - Niemcy aresztowali Delegata Rządu RP na Kraj profesora Jana Piekałkiewicza. Jego następcą został Jan Stanisław Jankowski. Jan Piekałkiewicz trafił do więzienia na Pawiaku, a następnie do siedziby gestapo w Alei Szucha, gdzie po torturach został zamordowany 19 czerwca 1943 roku. Jako Delegat Rządu na Kraj wydał odezwę o powszechnym obowiązku walki cywilnej, zatwierdził powołanie Rady Pomocy Żydom "Żegota” i polecił dokumentowanie zbrodni niemieckich oraz objęcie opieką więźniów politycznych. Napiętnował kolaborantów i osoby pomagające Niemcom w wyniszczaniu narodu polskiego, jako zdrajców, ostrzegając ich przed konsekwencjami ich działalności, z karą śmierci włącznie.

1944 - Oddział UPA “Siromancy” zamordował 60 Polaków, mieszkańców wsi Podkamień, położonej w powiecie rohatyńskim województwa stanisławowskiego. Podczas pierwszego napadu na wieś 9 lutego zabito 16 Polaków. Bandyci mordowali swoje ofiary za pomocą noży, siekier, młotów i wideł, jedynie do uciekających strzelali. Zwłoki pochowano w zbiorowej mogile, którą ukraińscy nacjonaliści później zrównali z ziemią. 80. rocznica

1947 - Sejm uchwalił tak zwaną małą konstytucję, która obowiązywała do 22 lipca 1952 roku, kiedy uchwalono Konstytucję PRL, zwaną stalinowską. Według ustaleń ustawy najwyższą władzę ustawodawczą w państwie otrzymywał Sejm, a władza wykonawcza znajdowała się w ręku prezydenta, rządu oraz Rady Państwa. Rada Państwa była zupełnie nowym organem, nieznanym na polskim gruncie, był to pomysł zaczerpnięty z ZSRR.

1948 - W Norymberdze zakończył się proces dziesięciu wysokiej rangi dowódców Wehrmachtu, którzy dopuścili się zbrodni w okupowanych przez III Rzeszę krajach - Jugosławii, Albanii, Grecji i Norwegii. Ośmiu niemieckich dowódców zostało skazanych na kary pozbawienia wolności od siedmiu lat do dożywocia, a dwóch uniewinniono. Skazani na dożywocie feldmarszałek Wilhelm List oraz generał Walter Kuntze zostali zwolnieni z więzienia w 1952 i 1953 roku. Pozostali skazani opuścili więzienie w 1951 roku.

1948 - Urodził się Tony Iommi, brytyjski gitarzysta, założyciel w 1968 roku grupy Black Sabbath. W 2004 roku muzyk został sklasyfikowany na pierwszym miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów heavymetalowych wszech czasów magazynu "Guitar World". Jego gra na gitarze ma znaczący wpływ na wielu gitarzystów.

1950 - Urodził się Andy Powell, brytyjski gitarzysta i jeden z założycieli zespołu rockowego Wishbone Ash. Powell jest jedynym obecnym członkiem zespołu, który gra w nim od samego początku. Powell wraz z kolegą z zespołu - Tedem Turnerem byli jednymi z pierwszych propagatorów układu "dwóch gitar prowadzących”. Ich muzyka miała wpływ na takie zespoły, jak Thin Lizzy, Iron Maiden, Judas Priest i Big Country. Jego najsłynniejszą gitarą jest model Gibson Flying V z 1967 roku. Zagrał na płytach Ringo Starra i George’a Harrisona.

1951 - Zmarł Andre Gide, francuski pisarz, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1947 roku, autor między innymi powieści "Lochy Watykanu", "Fałszerze" oraz "Dzienniki". W pierwszej połowie XX wieku był pisarzem światowej sławy. Przez pewien czas zafascynowany był komunizmem. Jednak po podróży do ZSRR zmienił poglądy. Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech wśród około 20 tysięcy spalonych książek znalazły się dzieła André Gida. Urodził się 22 listopada 1869 roku.

1952 - Zmarł Knut Hamsun, pisarz norweski. Napisał między innymi powieści: "Głód" i "Błogosławieństwo ziemi", za którą w 1920 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. Przed II wojną światową i w jej trakcie popierał Adolfa Hitlera i nazistów, za co po wojnie był sądzony i poddany ogólnonarodowemu ostracyzmowi. Zbliżający się do 90. roku życia pisarz został skazany przez sąd za zdradę ojczyzny na bardzo wysoką grzywnę, która praktycznie pozbawiła go całego majątku. Urodził się 4 sierpnia 1859 roku.

1954 - Władze sowieckie zdecydowały o przekazaniu Krymu z Rosyjskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W skład radzieckiej Ukrainy nie wszedł Sewastopol, który funkcjonował, jako miasto o specjalnym statusie i był podporządkowany rządowi oraz organom cywilno-wojskowym Federacji Rosyjskiej. Według jednej z wersji Krym miał być osobistym darem I sekretarza KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Nikity Chruszczowa dla Ukrainy, co miało być "odkupieniem win” za jego działalność w tej republice w czasach stalinowskich. 23 lutego 2014 roku, kilka godzin po odsunięciu od władzy przez Radę Najwyższą Ukrainy prezydenta Wiktora Janukowycza, prezydent Rosji Władimir Putin zdecydował, że Krym powinien zostać przyłączony do Rosji. 17 marca 2014 roku nieuznawane przez Ukrainę władze Autonomicznej Republiki Krymu ogłosiły Krym niepodległym państwem oraz zwróciły się do Rosji o przyjęcie w jej skład. Tego samego dnia prezydent Rosji Władimir Putin podpisał dekret w tej sprawie. Zarówno deklaracja niepodległości Krymu, jak i następne akty, nie zostały uznane przez władze Ukrainy i społeczność międzynarodową. 70. rocznica

1955 - Urodził się Jeff Daniels, amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy, muzyk, dramatopisarz. Grał między innymi w filmach: "Ragtime", "Czułe słówka", "Purpurowa róża z Kairu" i "Dzika namiętność".

1957 - Urodził się Falco, właściwie Johann Hölzel, austriacki wokalista i muzyk. Znany jako wykonawca utworów takich, jak: "Rock Me Amadeus”, "Jeanny” czy "Out of the Dark”. W marcu 1986, jako pierwszy w dziejach artysta niemieckojęzyczny, Falco zajął ze swoim utworem "Rock me Amadeus" pierwsze miejsce na listach przebojów w USA. Zginął 6 lutego 1998 roku w wypadku samochodowym, który sam spowodował pod wpływem alkoholu i narkotyków.

1959 - Zmarł Antoni Kenar, rzeźbiarz, twórca i dyrektor słynnej szkoły zakopiańskiej, zasłużony w krzewieniu sztuki ludowej Podhala. Tworzył w drewnie, kamieniu i metalu, projektował meble i zabawki, łącząc elementy sztuki podhalańskiej z wpływami kubizmu i art déco. Urodził się 23 października 1906 roku. 65. rocznica

1967 - Zmarł Leonard Buczkowski, reżyser filmowy, twórca pierwszych po II wojnie światowej filmów: "Zakazane piosenki", "Skarb", "Przygoda na Mariensztacie", "Marysia i Napoleon", "Smarkula" i "Przerwany lot". Przed wojną zrealizował najdroższy polski film batalistyczny "Gwiaździsta eskadra". Film powstał w 1930 roku i opowiadał o grupie amerykańskich pilotów, którzy walczyli w szeregach polskiej armii podczas wojny polsko-bolszewickiej. Obecnie jest zapomniany, ponieważ wszystkie jego kopie zostały wywiezione lub zniszczone przez Rosjan po 1945 roku. Leonard Buczkowski urodził się 5 sierpnia 1900 roku.

1967 - Urodził się Benicio del Toro, portorykański aktor, scenarzysta i producent filmowy. Wystąpił między innymi w filmach: "Licencja na zabijanie", "Fan" i "Nożownik".

1975 - Urodzili się Łukasz i Paweł Golcowie, bracia bliźniacy, muzycy, liderzy grupy "Golec uOrkiestra”. Najbardziej znane ich przeboje to: "Ściernisko”, "Lornetka” czy "Szarpany". Muzycy skomponowali i napisali piosenkę "Leć muzyczko”, którą dedykowali papieżowi Janowi Pawłowi II. Podczas swojej kilkunastoletniej działalności zagrali ponad tysiąc pięćset koncertów w Polsce i za granicą.

1978 - Na lotnisku w Larnace nieuzgodniona z cypryjskimi władzami interwencja egipskich sił specjalnych, próbujących odbić 11 zakładników przetrzymywanych w samolocie przez palestyńskich terrorystów, spotkała się z oporem cypryjskich żołnierzy. Spośród 74 egipskich komandosów zginęło 15, natomiast terroryści uwolnili zakładników i zostali ujęci.

1980 - Zmarł Bon Scott, australijski wokalista, członek zespołu AC/DC. Wspólnie z tym słynnym hardrockowym australijskim zespołem nagrał sześć albumów studyjnych i jeden koncertowy. W 2006 roku piosenkarz został sklasyfikowany na piątym miejscu listy 100 najlepszych wokalistów wszech czasów według amerykańskiego czasopisma muzycznego "Hit Parader". Urodził się 9 lipca 1946 roku.

1981 - Podpisano porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie między strajkującymi rolnikami a władzami PRL. Do ich zawarcia doprowadziły rozpoczęte pod koniec grudnia 1980 roku protesty rolników w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie. W ich wyniku został zarejestrowany rolniczy związek zawodowy - NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność". Protokół zawierający ustalenia protestujących z rządem podpisano w Rzeszowie po północy 19 lutego 1981 roku. Dzień później (20 lutego) rano zawarto podobne porozumienie w Ustrzykach. Rolnicy rozpoczęli strajk okupacyjny 29 grudnia 1980 roku, zajmując budynek Urzędu Miasta i Gminy w Ustrzykach Dolnych. Początkowo wysuwali postulaty dotyczące spraw lokalnych, jednak szybko zaczęli domagać się rejestracji NSZZ Rolników "Solidarność Wiejska". Protest wspierali robotnicy i przedstawiciele inteligencji, a także związkowcy z "Solidarności". 6 stycznia lokalny komitet strajkowy przekształcił się w Ogólnopolski Komitet Strajkowy Rolników. Protesty w Ustrzykach i Rzeszowie doprowadziły do podpisania porozumień z rządem i rejestracji rolniczego związku zawodowego.

1984 - W Sarajewie zakończyły się XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie. W zawodach wystartowało 1273 zawodników z 49 krajów. Pierwsze miejsce w klasyfikacji medalowej zajęli reprezentacji Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Fińska biegaczka narciarska Marja-Liisa Hämäläinen zdobyła cztery medale i była najbardziej utytułowaną spośród wszystkich sportowców. Polskę reprezentowało 30 zawodników w sześciu dyscyplinach. Najlepsze, piąte miejsce, zajęła panczenistka Erwina Ryś-Ferens w biegu na tysiąc pięćset metrów. 40. rocznica

1986 - Zmarł Adolfo Celi, włoski aktor filmowy. Wystąpił w około 100 filmach. Do historii przeszedł dzięki roli Emilio Largo - przeciwnika Jamesa Bonda w "Operacji Piorun". Urodził się 27 lipca 1922 roku.

1987 - Prezydent USA Ronald Reagan zniósł sankcje ekonomiczne wobec PRL. Obejmowały one zablokowanie eksportu nowoczesnych technologii i dostępu do kredytów oraz cofnięcie klauzuli najwyższego uprzywilejowania w handlu z USA. Polskie samoloty miały też zakaz wstępu w amerykańską przestrzeń, częściowo zawieszono również współpracę naukową.

1988 - W Rzymie opublikowano siódmą encyklikę papieża Jana Pawła II - "Sollicitudo rei socialis" - "Społeczna troska Kościoła". Papież wezwał w niej do solidarności obejmującej cały świat. Encykliki to najważniejsze i podstawowe dokumenty papieskie. Jan Paweł II pisał je po polsku, jednak oficjalny charakter miała zawsze wersja łacińska tekstu, która służyła do dalszych przekładów. Łącznie Jan Paweł II ogłosił 14 encyklik.

1988 - W Telewizji Polskiej wyemitowano pierwszy odcinek serialu kryminalnego "Na kłopoty... Bednarski" w reżyserii Pawła Pitery ze Stefanem Friedmannem w roli głównej. Akcja toczy się w latach trzydziestych XX wieku na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Głównym bohaterem jest prywatny detektyw Bednarski, uważany za najlepszego w branży, o czym może świadczyć jego współpraca z polskim wywiadem.

1990 - Zmarł Janusz Paluszkiewicz, aktor, związany z teatrami warszawskimi, a przez wiele lat z radiową powieścią "W Jezioranach”. Wystąpił w ponad 80 filmach, w tym w: "Pokoleniu”, "Krzyżakach”, "Przerwanym locie”, "Czterech pancernych i psie”, "Awansie”, "Balladzie o Januszku” i "Mężu swojej żony”. Urodził się 20 marca 1912 roku.

1993 - W Wojsku Polskim została przywrócona dewiza "Bóg, Honor, Ojczyzna". Po raz pierwszy została wprowadzona na sztandary oddziałów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej z 15 października 1943 roku. Na współczesnych sztandarach wojskowych dewiza występuje na środkowym polu, na odwrocie orła, godła Polski.

1997 - Zmarł Deng Xiaoping, chiński polityk. Od 1978 do 1989 roku faktyczny przywódca Chińskiej Republiki Ludowej, inicjator reform społeczno-gospodarczych oraz otwarcia tego państwa na świat. Jeden z najważniejszych polityków w Chinach w XX wieku. Człowiek Roku 1978 i 1985 według magazynu "Time". Urodził się 22 sierpnia 1904 roku.

2001 - Zmarł Stanley Kramer, amerykański producent i reżyser filmowy, twórca między innymi filmów: "Ostatni brzeg", "Wyrok w Norymberdze", "Zgadnij kto przyjdzie na obiad". Jako producent pracował przy realizacji filmów "Śmierć komiwojażera", "W samo południe" oraz "Dziki". Jego filmy zdobyły łącznie 80 nominacji do Oscara, z czego on sam otrzymał dziewięć, jako producent i reżyser. Urodził się 29 września 1913 roku.

2003 - Zmarł Zygmunt Szkocny, twórca najmniejszych książek świata. Od 1934 roku piórkiem technicznym i tuszem napisał 165 miniaturowych dzieł. Najmniejsze z nich - "Alfabet łaciński" o wymiarach 0,8 milimetra na jeden milimetr - trafiło do Księgi Rekordów Guinnessa. Stworzył też Muzeum Najmniejszych Książek Świata. Urodził się 31 lipca 1911 roku.

2005 - Zmarł Henryk Vogler, pisarz i krytyk literacki żydowskiego pochodzenia, pierwszy redaktor naczelny Wydawnictwa Literackiego. Był autorem powieści psychologiczno-obyczajowych na temat między innymi martyrologii Żydów, utworów scenicznych, słuchowisk, szkiców literackich. Jest autorem powieści: "Niepospolici”, "Człowiek, który śnił” oraz opowiadań: "Ocalony z otchłani” i "Śmierć w Paryżu”. W czasie II wojny światowej był więziony w niemieckich obozach zagłady. Urodził się 6 marca 1911 roku.

2008 - Fidel Castro ogłosił swoją rezygnację z funkcji przewodniczącego kubańskiej Rady Państwa. Już dwa lata wcześniej przekazał władzę młodszemu bratu Raúlowi. W 2008 roku zrezygnował z najważniejszych stanowisk państwowych ze względu na zły stan zdrowia. Fidel Castro urodził się 13 sierpnia 1926 roku, zmarł 25 listopada 2016 roku.

2010 - Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 112 otrzymał na cześć Mikołaja Kopernika nazwę copernicium. Polska nazwa pierwiastka ustalona przez Polskie Towarzystwo Chemiczne brzmi "kopernik”. "Kopernik" został po raz pierwszy uzyskany w laboratorium GSI w Darmstadt w Niemczech poprzez bombardowanie jonami cynku -70 ołowianej tarczy.

2010 - Podczas XXI Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Vancouver Justyna Kowalczyk wywalczyła brązowy medal w narciarskim biegu łączonym. Dzięki zdobyciu w sumie pięciu medali olimpijskich, jest najwybitniejszym, pod względem liczby medali, polskim sportowcem w historii zimowych igrzysk olimpijskich i drugą, po Irenie Szewińskiej, najbardziej utytułowaną Polką pod względem medalowych zdobyczy na letnich i zimowych zawodach olimpijskich.

2012 - Zmarł Steve Kordek, amerykański projektant flipperów. Jako pierwszy wymyślił flippera we współcześnie znanej formie z dwiema łapkami. Zaprojektowana przez niego w 1947 gra "Triple Action" została zaprezentowana po raz pierwszy rok później. Urodził się 26 grudnia 1911 roku.

2016 - Zmarł Umberto Eco, włoski pisarz, filozof, felietonista, autor felietonów i esejów. Sławę przyniosła mu powieść "Imię róży". Jego kolejne powieści "Wyspa dnia poprzedniego" i "Cmentarz w Pradze" także stały się światowymi bestsellerami. Był także autorem felietonów, pierwotnie publikowanych w mediolańskim tygodniku "l’Espresso”, a następnie wydanych w zbiorach "Zapiski na pudełku od zapałek". Urodził się 5 stycznia 1932 roku.

2016 - Zmarł Samuel Willenberg, artysta rzeźbiarz, żołnierz kampanii obronnej 1939 roku, w 1942 aresztowany i wysłany do niemieckiego obozu zagłady w Treblince. W sierpniu 1943 roku był uczestnikiem buntu, a po ucieczce działał w konspiracji. Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Odznaczony orderem Virtuti Militari. Autor książki "Bunt w Treblince". Urodził się 16 lutego 1923 roku.

2016 - Zmarła Nelle Harper Lee, amerykańska pisarka i publicystka, znana głównie, jako autorka uhonorowanej Nagrodą Pulitzera powieści "Zabić drozda" sfilmowanej w 1962 roku. W lipcu 2015, po 55 latach przerwy, ukazała się jej druga powieść, zatytułowana "Idź, postaw wartownika", będąca rozgrywającą się po 20 latach od czasu akcji "Zabić drozda" kontynuacją pierwszej powieści autorki. Podobnie jak pierwsza książka i ta stała się ogromnym bestsellerem. Urodziła się 28 kwietnia 1926 roku.

2017 - Zmarła Danuta Szaflarska, aktorka filmowa i teatralna, która wystąpiła w ponad 40 rolach filmowych i ponad 80 teatralnych. Występowała w Teatrze Telewizji, słuchowiskach Teatru Polskiego Radia, serialach telewizyjnych, a także podkładała głos do filmów zagranicznych. Była najdłużej pracującą i żyjącą polską aktorką. Zagrała w filmach takich, jak: "Zakazane piosenki", "Skarb", "Pożegnanie z Marią" i "Pora umierać ". Brała udział w Powstaniu Warszawskim, jako łączniczka. Urodziła się 6 lutego 1915 roku.

2017 - Zmarła Kaci Kullmann Five, norweska politolog, polityk i przedsiębiorca, przewodnicząca Partii Konserwatywnej, deputowana oraz minister do spraw handlu i statków w latach 1989-1990. W 2003 powołana w skład Norweskiego Komitetu Noblowskiego, była jego wiceprzewodniczącą, a w 2015 została przewodniczącą tej instytucji. Urodziła się 13 kwietnia 1951 roku.

2017 - Zmarł Wincenty Myszor, duchowny katolicki, prałat, profesor nauk humanistycznych, patrolog, koptolog oraz znawca tekstów gnostyckich. Był członkiem Komitetu Nauk Teologicznych PAN oraz Association Internationale des Etudes Byzantines. Zajmował się historią starożytnego chrześcijaństwa i literaturą starochrześcijańską. Urodził się 22 maja 1941 roku.

2019 - Zmarł Karl Otto Lagerfeld, niemiecki projektant mody i fotograf, który mieszkał w Paryżu. Był dyrektorem artystycznym domu mody Chanel. Kreował markę oznaczoną swoim imieniem i nazwiskiem oraz kierował włoskim domem mody Fendi. Urodził się 10 września 1933 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarła Wanda Narkiewicz-Jodko, wokalistka, członkini zespołów Alibabki i Partita. Z Alibabkami, które powstały w 1963 roku, była związana przez większą część okresu swojej działalności artystycznej - przez ponad 20 lat. Występowała z zespołem na koncertach i festiwalach muzycznych w kraju i za granicą, nagrywała także płyty. W latach 70. występowała także z zespołem Partita. W 2009 została odznaczona Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Urodziła się 1 listopada 1943 roku.

2020 - Zmarł Andrzej Popiel, aktor scen muzycznych, tenisista i sędzia sportowy w zawodach tenisowych. Od 1974 był związany z Teatrem Muzycznym w Gdyni. Wystąpił w kilkudziesięciu przedstawieniach, głównie w pierwszoplanowych rolach. Zagrał między innymi w przedstawieniach: "Przygody Sindbada- Żeglarza", "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale", "Kolęda-Nocka", "Pan Tadeusz", "West Side Story". Ostatnią jego rolą w gdyńskim teatrze muzycznym była postać Rabina w musicalu "Skrzypek na dachu" w 2014 roku. Wystąpił także w epizodycznych rolach w kilkunastu filmach. Urodził się 24 stycznia 1936 roku.

2020 - 43-letni neonazista Tobias Rathjen w dwóch atakach na bary w niemieckim Hanau zastrzelił dziewięć osób, ranił sześć, po czym popełnił samobójstwo w swym mieszkaniu, gdzie znaleziono też zwłoki jego matki zamordowanej przed zamachami.

2022 - Zmarł Gary Brooker, brytyjski muzyk, lider zespołu Procol Harum. Urodził się 29 maja 1945 roku.

2023 - W wieku 64 lat zmarł amerykański płotkarz Greg Foster, wicemistrz olimpijski z Los Angeles w 1984 roku w biegu na 110 metrów przez płotki i trzykrotny mistrz świata w tej konkurencji. Urodził się 4 sierpnia 1958 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-06-06, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 6 czerwca - Międzynarodowy Dzień Jaskiń i Krasu. 6 czerwca - Święto Wojsk Chemicznych. 6 czerwca - Święto Centrum Operacji Powietrznych. 6 czerwca… » więcej 2024-06-05, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 5 czerwca - Światowy Dzień Środowiska, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. 5 czerwca - Międzynarodowy Dzień Walki z Nielegalnym, Nieraportowanym… » więcej 2024-06-04, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 4 czerwca - Międzynarodowy Dzień Dzieci Będących Ofiarami Agresji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 19 sierpnia 1982 roku. 4 czerwca - Dzień Wolności… » więcej 2024-06-03, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 3 czerwca - Światowy Dzień Roweru, ustanowiony rezolucją ONZ w 2018 roku. » więcej 2024-06-02, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 2 czerwca - Przypada XVII Święto Dziękczynienia, obchodzone w całej Polsce. Zostało ustanowione w 2008 roku przez metropolitę warszawskiego kardynała Kazimierza… » więcej 2024-06-01, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 1 czerwca - Międzynarodowy Dzień Dziecka, obchodzony od 1949 roku, a ustanowiony na światowej sesji Demokratycznej Federacji Kobiet. ONZ ustaliło, że każdy… » więcej 2024-05-31, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 31 maja - Światowy Dzień bez Tytoniu, obchodzony od 1988 roku z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia. 31 maja - Dzień Bociana Białego, obchodzony w… » więcej 2024-05-30, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 30 maja - Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, znana powszechnie w Polsce jako Boże Ciało. Jest to jedno z najważniejszych świąt katolickich… » więcej 2024-05-29, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 29 maja - Międzynarodowy Dzień Uczestników Misji Pokojowych ONZ, obchodzony od 2003 roku. 29 maja - Dzień Weterana Działań poza Granicami Państwa, obchodzony… » więcej 2024-05-28, godz. 13:27 Kartka z kalendarza 28 maja - W Kościele katolickim obchodzone jest wspomnienie błogosławionego kardynała Stefana Wyszyńskiego, beatyfikowanego 12 września 2021 roku. 28… » więcej
1415161718
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »