Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-02-16, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

16 lutego - Międzynarodowy Dzień Listonoszy i Doręczycieli Przesyłek.

16 lutego - Dzień Poczty Polskiej.

16 lutego - Święto narodowe Litwy - Dzień Odrodzenia Państwa Litewskiego, obchodzone od 1989 roku.
1358 - Przywódca konfederacji wielkopolskiej Maciej Borkowic złożył w Sieradzu przysięgę wierności królowi Kazimierzowi III Wielkiemu. W tekście przysięgi po raz pierwszy pojawiło się słowo Rzeczpospolita, po łacinie Respublica, na określenie Korony Królestwa Polskiego. Akt ten zakończył spory między możnowładztwem wielkopolskim a królem.

1514 - Urodził się Jerzy Joachim Retyk, niemiecki matematyk, astronom, lekarz, autor tablic trygonometrycznych. Od 1554 roku przebywał w Krakowie. Przyjaciel Mikołaja Kopernika, jeden z inicjatorów wydania jego dzieł. Opowiedzenie się przez Retyka po stronie heliocentryzmu spowodowało, że po powrocie do Wittenbergi wdał się w ostry konflikt z przywódcami Kościoła luterańskiego, przede wszystkim z Marcinem Lutrem oraz z Filipem Melanchtonem, który uznał naukę "sarmackiego filozofa” za absurd, niezgodny z tekstem Biblii. Zmarł 4 grudnia 1574 roku. 510 rocznica

1620 - Urodził się Fryderyk Wilhelm, zwany Wielkim Elektorem, elektor brandenburski i książę Prus, twórca scentralizowanego państwa ze stałą armią, w 1657 roku uniezależnił Prusy Książęce od Polski. Zmarł 9 maja 1688 roku.

1665 - W Sokołówce koło Lwowa zmarł wskutek ran bitewnych, hetman polny koronny Stefan Czarniecki, uczestnik wyprawy Władysława IV na Smoleńsk, bohater wojny ze Szwedami. Ranny został podczas tłumienia buntu Kozaków w Stawiszczu. Po wielkich uroczystościach pogrzebowych w Warszawie hetman pochowany został w rodzinnej wsi Czarnca koło Włoszczowy w kościele ufundowanym przez siebie samego. Urodził się około 1599 roku.

1731 - Urodził się Marcello Bacciarelli, nadworny malarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, kierownik tak zwanej "malarni" w Zamku Królewskim, dyrektor generalny królewskich budowli. Wraz z Janem Piotrem Norblinem uznawany jest przez historyków sztuki za prekursora narodowej szkoły malarstwa polskiego. Zmarł 5 stycznia 1818 roku.

1740 - Urodził się Giambattista Bodoni, włoski grawer, drukarz i wydawca. Opracował krój antykwy klasycystycznej nazwanej jego nazwiskiem oraz 300 innych krojów pisma. Wszystkie umieścił w wzorniku pism drukarskich "Manuale typographico", wydanych w 1788 roku. W podręczniku tym znalazły się kroje pism łacińskich, greckich i orientalnych. W swoich drukarniach wydał ponad półtora tysiąca dzieł o wysokim standardzie typograficznym. Zmarł 29 listopada 1813 roku.

1758 - Urodził się Julian Ursyn Niemcewicz, pisarz i działacz Stronnictwa Patriotycznego, poseł na Sejm. Podczas Insurekcji - sekretarz Tadeusza Kościuszki. Niemcewicz był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W swojej twórczości podejmował problematykę polityczną, ubierając ją w formę historyczną lub satyryczną, co decydowało często o ich sukcesie i wpływie. Jest autorem między innymi dramatu "Powrót posła". Zmarł 21 maja 1841 roku.

1816 - Z inicjatywy Stanisława Staszica w Kielcach utworzono Szkołę Akademiczno-Górniczą, której zadaniem było kształcenie kadry technicznej dla rozwijającego się w Zagłębiu Staropolskim górnictwa metali. Zaczęła działać 20 lutego i była pierwszą polską wyższą uczelnię techniczną. Nauka w szkole była bezpłatna, uczniowie zamiejscowi mogli otrzymać bezpłatne mieszkanie. Zajęcia były prowadzone w języku polskim i niemieckim.

1821 - Urodził się Józef Kenig, dziennikarz, publicysta, krytyk teatralny i sztuk pięknych, wieloletni redaktor naczelny "Gazety Warszawskiej”. W 1896 roku wydał broszurę "Sprawa chińsko-japońska i dwa odczyty", w której podsumował XIX wiek i zapowiedział zmiany w kolejnym, między innymi możliwość zdominowania świata przez Chińczyków i Japończyków. Zmarł 13 marca 1900 roku.

1822 - Urodził się sir Francis Galton, angielski podróżnik, przyrodnik i antropolog, eugenik i lekarz, prekursor badań nad inteligencją. Opracował metody statystyczne do badania "rozsiewu uzdolnień" w populacjach, wprowadził pojęcia "testu" i "testu umysłowego". Pierwszy posłużył się odciskami linii papilarnych do identyfikacji osób. Wynalazł także piszczałkę do badania różnic słuchu. Napisał ponad 340 dzieł przez całe życie. Zmarł 17 stycznia 1911 roku.

1823 - Urodził się Paweł Oszelda, lekarz i działacz społeczny. W 1848 roku rozpoczął praktykę lekarską na Śląsku Cieszyńskim i akcję uświadamiania warstwy chłopskiej, organizując wiece, formując gwardie narodowe, między innymi w Nieborach, Ligotce, Wędryni. Za działalność rewolucyjną został aresztowany i osadzony w więzieniu w Spielbergu koło Brna. Zmarł 26 czerwca 1864 roku.

1833 - Urodził się Józef Szermentowski, malarz, przedstawiciel polskiego realizmu XIX wieku, autor pejzaży, scen z życia wsi, jak "Odpoczynek oracza" i "Pogrzeb chłopski". Był przyjacielem Cypriana Kamila Norwida. W 1860 wyjechał, jako stypendysta do Paryża, gdzie pozostał już do końca życia. Po śmierci został pochowany na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency. Zmarł 6 września 1876 roku.

1837 - Zmarł Gottfried Treviranus, niemiecki przyrodnik, filozof i lekarz, prowadził badania nad anatomią bezkręgowców, badał budowę układu nerwowego. W doświadczeniach wprowadził metody mikroskopowe i eksperymentalne, był twórcą terminu "biologia". Urodził się 4 lutego 1776 roku.

1848 - Ostatni koncert Fryderyka Chopina w Paryżu. Koncert, podobnie jak pierwszy w 1832 roku, odbył się w salonach Camille'a Pleyela, słynnego producenta fortepianów. Ostatni raz publicznie wybitny pianista i kompozytor wystąpił 16 listopada 1848 w sali Guildhall w Londynie. Fryderyk Chopin zmarł 17 października 1849 roku.

1852 - Urodził się Charles Taze Russel, amerykański kaznodzieja i reformator religijny, twórca ruchu Badaczy Pisma Świętego, zwanych potocznie "świadkami Jehowy". Jego dzieło w sześciu tomach "Studies in the Scripture" zostało przetłumaczone na 35 języków. Pierwszy redaktor i wydawca czasopisma "Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa” od roku 1879, prezes Towarzystwa Strażnica od czasu jego rejestracji prawnej w roku 1884 do swojej śmierci. Zmarł 31 października 1916 roku.

1873 - Urodził się Wacław Kłoczowski, uczestnik bitwy morskiej pod Cuszimą, kontradmirał floty rosyjskiej, później Marynarki Wojennej II RP. Dowodził rosyjskimi okrętami podwodnymi "Pieskar” i "Okun” oraz brygadą okrętów podwodnych. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej i I wojnie światowej. Po wojnie powrócił do Polski i był zastępcą szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej. Zmarł 5 stycznia 1930 roku.

1884 - Urodził się Robert Flaherty, amerykański reżyser i operator filmowy, pionier filmu dokumentalnego i etnograficznego. Twórca w 1922 roku jednego z pierwszych filmów dokumentalnych w historii - trwającego niecałą godzinę "Nanuka z Północy" o Eskimosach z wybrzeża Zatoki Hudsona. Zmarł 23 czerwca 1951 roku. 140 rocznica

1893 - Urodził się Julian Grobelny, działacz socjalistyczny, uczestnik drugiego i trzeciego powstania śląskiego, pierwszy przewodniczący Rady Pomocy Żydom "Żegota”, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Wraz z żoną ukrywał kilka osób narodowości żydowskiej. W czasie powstania w getcie warszawskim organizował pomoc dla walczących. Zmarł 5 grudnia 1944 roku.

1897 - Urodził się Jan Cybis, malarz, krytyk sztuki, nazywany "papieżem" kolorystów polskich, współtwórca Komitetu Paryskiego, czyli tak zwanych kapistów, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Sopocie, wychowawca kilku pokoleń malarzy. Malował głównie pejzaże i martwe natury. W okresie powojennym artysta uprawiał, obok techniki olejnej, akwarelę i rysunek. Jego pierwsza indywidualna wystawa odbyła się w 1932 roku w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Zmarł 13 grudnia 1972 roku.

1907 - Zmarł Giosue Carducci, włoski poeta i historyk literatury. Przez swoich rodaków uznawany za twórcę narodowego i wieszcza zjednoczonych Włoch. Laureat literackiego Nobla w 1906 roku za "twórczą energię, świeżość stylu i siłę liryczną, tak charakterystyczne dla jego poetyckich arcydzieł. Będąc długoletnim wykładowcą bolońskiego uniwersytetu, brał intensywny udział w bieżących dyskusjach politycznych oraz prowadził ożywioną działalność krytycznoliteracką. Urodził się 27 lipca 1835 roku.

1915 - Zmarł Alfred Kowalski, malarz. Tematem jego prac były sceny rodzajowe, często z motywami koni i wilków, autor między innymi obrazów: "W pościgu za Tatarem", "W polu", "Na tropie" i "Nocna jazda". Jego obrazy kupowały największe galerie i muzea europejskie oraz amerykańskie. Niegasnąca przez dziesięciolecia popularność artysty sprawiła, że pod koniec życia tworzył w sposób masowy, niemal rzemieślniczy. W swojej pracowni zatrudniał młodych malarzy, którzy wykonywali kopie najsłynniejszych jego dzieł, które on sam wykańczał i podpisywał. Urodził się 11 października 1849 roku.

1918 - Rada Litewska, tak zwana Taryba, ogłosiła niepodległość i powstanie niepodległego Królestwa Litwy. Tego dnia na Litwie obchodzone jest święto narodowe.

1918 - W warszawskim Teatrze "Sfinks" zadebiutował Michał Znicz, aktor teatralny i filmowy, reżyser. Wykonał monolog "Wariat" Nikołaja Gogola. Później jeszcze zagrał między innymi w "Pieśniarzu Warszawy". Przed rozpoczęciem kariery aktorskiej brał udział w I wojnie światowej i dostał się do niewoli niemieckiej. W czasie II wojny światowej znalazł się w warszawskim getcie. Wydostała go stamtąd żona, także aktorka. Zginął jednak w Pruszkowie w wigilię Bożego Narodzenia 1943, w niewyjaśnionych okolicznościach.

1919 - W Trewirze podpisano rozejm polsko-niemiecki, który zakończył powstanie wielkopolskie. Wyznaczono polsko-niemiecką linię demarkacyjną a jeden z warunków rozejmu zakazywał działań wojennych przeciwko Polsce. Było to jedno z czterech, obok powstania wielkopolskiego w 1806 roku, powstania sejneńskiego w 1919 roku i II powstania śląskiego w 1920 roku, zwycięskich powstań w dziejach Polski. 28 czerwca 1919 na mocy podpisanego traktatu wersalskiego tereny Wielkopolski zajęte przez powstańców zostały włączone w skład państwa polskiego. 105 rocznica

1919 - Urodziła się Natalia Rolleczek, pisarka, autorka utworów i sztuk scenicznych dla dzieci i młodzieży. Autorka między innymi powieści: "Drewniany różaniec”, "Selene, córka Kleopatry”, "Gang panny Teodory” i "Trzy córki króla”. Zmarła 8 lipca 2019 roku. 105 rocznica

1921 - Urodziła się Vera-Ellen, amerykańska tancerka i aktorka, słynna partnerka największych tancerzy broadwayowskich. Zaczęła tańczyć w wieku 10 lat. Początkowo traktowała taniec, jako formę terapii nieśmiałości i problemów zdrowotnych, ale szybko okazało się, że ma wielki talent i pasję. Wystąpiła w kilku musicalach na Broadwayu. Gdy miała 24 lata została zauważona przez producenta filmowego Samuela Goldwyna. Zagrała także w "Wonder Man" u boku Danny'ego Kaye. Tańczyła także z Fredem Astaire'em w "Trzy krótkie słowa" oraz Genem Kellym w "Na przepustce" i wielu innych. Zakończyła karierę w latach 50. ubiegłego wieku. Zmarła 30 sierpnia 1981 roku.

1923 - Brytyjczycy - archeolog Howard Carter i egiptolog George Herbert dokonali otwarcia kolejnej komory grobowej faraona Tutanchamona. Odkryli skrzynię grobową zbudowaną ze złotej blachy oraz następną komorę wypełnioną artefaktami. Otwarcie sarkofagu opóźniło się i dokonano go dopiero 13 października 1925 roku, a dwa tygodnie później po otwarciu trzeciej trumny znaleziono mumię faraona. Grobowiec okazał być się w stanie nienaruszonym. Znaleziska z grobowca znajdują się w Muzeum Egipskim w Kairze.

1924 - Urodziła się Hanna Bedryńska-Borowicz, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, związana z Łodzią. Występowała w Teatrze Nowym przez blisko 40 lat: od 1951 do 1991 roku, a w Teatrze Powszechnym w sezonie 1963/64. Grała także w Teatrze Telewizji oraz w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Zmarła 18 sierpnia 2009 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Karol Anbild, kompozytor, dyrygent i pedagog. 33 lata był dyrektorem Filharmonii Świętokrzyskiej. Współpracował z Rozgłośnią Polskiego Radia w Katowicach oraz z Wytwórnią Filmów Animowanych w Bielsku-Białej. Od początku kompozytorskiej działalności związany ze śląską muzyką ludową, a później specjalne miejsce w swojej twórczości poświęcił świętokrzyskim motywom ludowym. Zmarł 1 marca 2008 roku.

1926 - Urodził się Kazimierz Brusikiewicz, aktor, związany ze scenami Poznania, Warszawy i Katowic. Ogromną popularność przyniosła mu postać Malinowskiego w radiowym "Podwieczorku przy mikrofonie”. Występował również w filmie. Grał między innymi w "Skarbie", "Irenie do domu” i "Klubie kawalerów”. Zmarł 4 stycznia 1989 roku.

1926 - Urodził się John Schlesinger, brytyjski aktor i reżyser filmowy, znany z takich dzieł, jak: "Darling", "Nocny kowboj", "Dzień szarańczy" i "Maratończyk". Za reżyserię "Nocnego kowboja" w 1969 roku otrzymał Oscara. Zmarł 25 lipca 2003 roku.

1928 - Urodziła się Stefania Iwińska, aktorka, znana między innymi z ról w serialu "Dom" i filmów "Krótki film o miłości" i "Zabij mnie, glino". Zmarła 7 kwietnia 1988 roku.

1929 - Urodził się Kazimierz Kutz, reżyser filmowy, telewizyjny i teatralny, scenarzysta, polityk, senator i poseł. Współtwórca polskiej szkoły filmowej, współzałożyciel Stowarzyszenia Filmowców Polskich, założyciel i pierwszy kierownik Zespołu Filmowego "Silesia”. Wyreżyserował ponad 20 filmów fabularnych, między innymi "Sól ziemi czarnej", "Perłę w koronie" i "Paciorki jednego różańca". Dwukrotny laureat Złotych Lwów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Zmarł 18 grudnia 2018 roku. 95 rocznica

1932 - Urodził się Ryszard Janusz Bender, historyk, nauczyciel akademicki i polityk. Był współzałożycielem i wieloletnim prezesem Klubu Inteligencji Katolickiej w Lublinie, przewodniczącym Krajowego Sekretariatu SOS dla Radia Maryja, posłem na Sejm PRL VII i IX kadencji oraz senatorem II, VI i VII kadencji. W 2001 został odznaczony przyznawanym przez Stowarzyszenie Polskich Byłych Więźniów Politycznych Krzyżem Niezłomnych. Zmarł 24 lutego 2016 roku.

1932 - Zmarł Ferdinand Buisson, francuski pedagog i działacz polityczny, współzałożyciel Ligi Praw Człowieka, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. W 1898 był jednym z założycieli Ligi Praw Człowieka, powołanej początkowo do obrony Alfreda Dreyfusa. Był przewodniczącym tej organizacji w latach 1914-1926. W liście otwartym, opublikowanym 23 maja 1919, krytykował traktat wersalski, ale w innych publikacjach i przemówieniach podkreślał znaczenie Ligi Narodów, jako narzędzia działającego na rzecz pokoju światowego. W 1927 otrzymał, wraz z Niemcem Ludwigiem Quidde, pokojową Nagrodę Nobla. Urodził się 20 grudnia 1841 roku.

1934 - Zakończyła się pięciodniowa austriacka wojna domowa. Wojska austrofaszystowskiego rządu pokonały Republikanischer Schutzbund, oddziały Socjaldemokratycznej Partii Austrii. Austrofaszyzm panował do czasu Anschlussu dokonanego przez Niemcy w 1938 roku. 90 rocznica

1935 - Urodził się Sonny Bono, amerykański wokalista, kompozytor i autor tekstów. Wraz ze swoją żoną Cher tworzyli w latach 60. duet Sonny And Cher, a ich największym przebojem była piosenka "I Got You Babe”. Po zakończeniu kariery muzycznej został burmistrzem Palm Springs w Kalifornii. Zmarł 5 stycznia 1998 roku. Według oficjalnego raportu, zginął uderzając w drzewo na stoku narciarskim.

1936 - W Morges w Szwajcarii w willi Ignacego Paderewskiego powołano tak zwany Front Morges, którego celem było odsunięcie od władzy w Polsce sanacji. W spotkaniu i zawarciu porozumienia uczestniczyli obok Paderewskiego generał Józef Haller, generał Władysław Sikorski i Wincenty Witos.

1936 - Lewicowy Front Ludowy wygrał wybory parlamentarne w Hiszpanii. Opowiadał się za reformą rolną i zmniejszeniem podatków dla wsi oraz rozwojem robót publicznych i wprowadzeniem płacy minimalnej. 17 lipca generał Francisco Franco ogłosił powstanie przeciw rządowi Republiki. Konsekwencją była trwająca do 1939 roku wojna domowa, która doprowadziła do upadku rządów Frontu Ludowego i Republiki Hiszpańskiej.

1937 - Amerykanin Wallace Hume Carothers opatentował nylon. Wiadomość o nowym materiale podano do publicznej wiadomości rok później i wówczas wprowadzono na rynek pierwsze produkty z nylonu: szczoteczkę do zębów z włosiem nylonowym oraz, co odbiło się większym echem, nylonowe pończochy w 1940. Włókna nylonowe są obecnie używane do wytwarzania wielu rodzajów sztucznych tkanin, a nylon, jako tworzywo sztuczne jest używany w wielu gałęziach przemysłu.

1939 - Urodził się Czesław Niemen, piosenkarz i kompozytor, multiinstrumentalista. Występował w grupie "Niebiesko-Czarni", założył własny zespół "Akwarele". Pisma muzyczne "Non Stop" oraz "Jazz Forum" uznały go za najlepszego i najpopularniejszego wokalistę polskiego w latach 1964-1980. Jego piosenka "Dziwny jest ten świat" z 1967 roku stała się manifestem pokolenia. Zmarł 17 stycznia 2004 roku. 85 rocznica

1940 - U wybrzeży Norwegii załoga brytyjskiego niszczyciela HMS "Cossack” zaatakowała niemiecki zbiornikowiec "Altmark”, przewożący 299 jeńców z zatopionych brytyjskich statków. Wszystkich udało się uwolnić po błyskawicznie przeprowadzonych abordażu.

1941 - W wydawanym w Londynie przez Mieczysława Grydzewskiego i Zygmunta Nowakowskiego piśmie "Wiadomości Polskie Polityczne i Literackie" ukazał się pierwszy fragment poematu Juliana Tuwima "Kwiaty polskie". Swój utwór Tuwim zaczął pisać w listopadzie 1940 roku na emigracji w Brazylii, kontynuował pracę w Stanach Zjednoczonych, a także po powrocie do kraju. Dzieło powstawało do śmierci pisarza w 1953 roku i nie zostało ukończone. Ocenzurowany pierwszy tom dzieła ukazał się w 1949 roku.

1943 - Do niemieckiego obozu pracy w Trawnikach wysłano pierwszy transport Żydów z warszawskiego getta. Do kwietnia trafiło tam w trzech transportach łącznie 1402 Żydów warszawskich. 3 listopada 1943 roku niemieckie władze przeprowadziły likwidację obozu pracy w Trawnikach. Zamordowano około 10 tysięcy osób.

1943 - W niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau zamordowany został Witold Zacharewicz, aktor, odtwórca ról Majewskiego w "Wielkim lesie" Józefa Lejtesa, Zygmunta Augusta w "Barbarze Radziwiłłównie" tegoż reżysera i Leszka Czyńskiego w "Znachorze" Michała Waszyńskiego. Aktor urodził się 26 sierpnia 1914 roku.

1945 - Urodził się Marek Pacuła, dziennikarz, scenarzysta, reżyser, satyryk, autor tekstów. Od 1972 roku współpracował z Polskim Radiem. Był współautorem radiowych "Spotkań z balladą”, Występował z Krzysztofem Materną. Jest autorem audycji radiowych, felietonów, scenariuszy telewizyjnych oraz tekstów piosenek. Autor spektakli kabaretowych w Teatrze Miejskim w Gdyni oraz Teatrze Powszechnym w Łodzi. Po śmierci Piotra Skrzyneckiego został dyrektorem artystycznym oraz konferansjerem "Piwnicy pod Baranami”. Zmarł 22 października 2017 roku.

1945 - W Poznaniu ukazał się pierwszy numer "Głosu Wielkopolski", najstarszego dziennika się w województwie wielkopolskim. Pierwszy numer gazety miał cztery strony i kosztował 20 groszy. Tytuł gazety wymyślił Józef Szulczyński, przedwojenny dziennikarz prasy kupieckiej. Obecnie "Głos Wielkopolski" wydawany jest przez poznański oddział grupy Polska Press.

1946 - W Pradze rozpoczęły się rokowania w sprawie zakończenia polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego o Ziemię Kłodzką i Zaolzie. W czasie negocjacji, które zakończyły się 25 lutego nie zdołano osiągnąć porozumienia. 10 marca 1947 roku pod naciskiem Moskwy doszło do podpisania układu o przyjaźni między Polską a Czechosłowacją, ale kwestie graniczne pozostawiał on nieuregulowane. Dopiero 13 czerwca 1958 roku rządy PRL i Czechosłowacji podpisały porozumienie zamykające spory graniczne.

1947 - W Warszawie wznowił działalność polski Pen-Club. Jego prezesem został Jan Parandowski, głównym sekretarzem był Michał Rusinek, a jego następcą w 1972 roku Władysław Bartoszewski. W 1958 w Warszawie odbył się Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy Literatury. W czasach PRL polski PEN Club zrzeszał wielu pisarzy i artystów, spełniając funkcje biernego oporu wobec władzy.

1954 - Zmarła Aleksandra Karola Słomińska, nauczycielka, działaczka społeczna i kobieca w zaborze pruskim i po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Po koniec okresu zaborów i w okresie międzywojennym udzielała lekcji historii i języka polskiego, organizowała szkolnictwo i angażowała się na rzecz kobiet, między innymi w Towarzystwie Czytelni dla Kobiet. Była przewodniczącą Zjednoczenia Polskich Kobiecych Towarzystw Oświatowych w Rzeszy Niemieckiej, z siedzibą w Poznaniu. Głosiła wykłady i odczyty dla kobiet i dzieci z rodzin robotniczych. W 1919 roku założyła w Poznaniu Liceum im. Królowej Jadwigi. Urodziła się 4 listopada 1858 roku. 70 rocznica

1957 - Zmarł Józef Hofmann, pianista, kompozytor, pedagog, twórca koncertów, symfonii, sonat, miniatur fortepianowych, mazurków, preludiów. Założył Curtis Institute of Music w Filadelfii. Był również wynalazcą - opatentował prawie 100 wynalazków, między innymi urządzenie służące do pomiaru siły nacisku palców pianisty. Urodził się 20 stycznia 1876 roku.

1959 - Fidel Castro został zaprzysiężony na stanowisku premiera rządu kubańskiego. Rewolucyjny rząd został uznany, jako pierwszy przez Stany Zjednoczone. Castro pierwszą oficjalną wizytę zagraniczną złożył w USA w kwietniu. Prezydent Dwight Eisenhower unikając spotkania z kubańskim premierem wyręczył się wiceprezydentem, Richardem Nixonem. W 2006 roku Fidel Castro przekazał władzę młodszemu bratu Raúlowi. W 2008 roku zrezygnował z najważniejszych stanowisk państwowych ze względu na zły stan zdrowia. Fidel Castro urodził się 13 sierpnia 1926 roku, zmarł 25 listopada 2016. 65 rocznica

1960 - Inauguracja ogólnonarodowych obchodów jubileuszu Tysiąclecia Państwowości i Kultury Polskiej. Obchodom towarzyszyło wiele akcji społecznych, jak "1000 szkół na tysiąclecie", zadrzewianie kraju, badania archeologiczne. Uroczystości zakończono w 1966 roku.

1962 - Urodziła się Grażyna Błęcka-Kolska, aktorka. Grała między innymi w filmach: "Jasminum", "Pornografia", "Kogel-mogel", "Jańcio Wodnik", "Cudowne miejsca", "Afonia i pszczoły”, "Historia kina w Popielawach”. W 2018 na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni otrzymała nagrodę dla najlepszej aktorki.

1965 - Zmarł Franciszek Groër, lekarz pediatra, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, dyrektor Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, autor prac na temat: płonicy, błonicy, żywienia chorych dzieci, twórca alergometrii, fotografik i muzyk. W 1939 roku zainicjował pionierskie na skalę światową transfuzje krwi u noworodków ze skazą krwiotoczną. W 1945 odkrył czynnik przeciwkrwotoczny występujący, jako zanieczyszczenie witaminy K. Urodził się 19 kwietnia 1887 roku.

1968 - Premiera filmu "Żywot Mateusza" w reżyserii Witolda Leszczyńskiego. Film, zrealizowany na podstawie powieści "Ptaki" Tarjeia Vesaasa, ukazuje losy żyjącego na prowincji Mateusza, który nie może się odnaleźć w lokalnej społeczności i spędza czas na kontemplacji przyrody. Główne role zagrali: Franciszek Pieczka, Anna Milewska i Wirgiliusz Gryń.

1970 - Zmarł Peyton Rous, amerykański lekarz patolog. Prowadził badania nad rakotwórczą rolą niektórych kancerogennych wirusów, za co został wyróżniony Nagrodą Nobla w 1966 roku razem z Charlesem Hugginsem. Opracowane przez niego techniki przechowywania krwi przyczyniły się do powstania pierwszych banków krwi. Urodził się 5 października 1879 roku.

1972 - Urodził się Wojciech Wencel, poeta, felietonista, eseista i krytyk literacki. Autor zbiorów poetyckich: "Oda chorej duszy”, "Ziemia Święta”, "Imago mundi” oraz zbiorów felietonów: "Niebo w gębie” i "Wencel gordyjski”. W 2014 roku jego "Oda na dzień św. Cecylii” zajęła czwarte miejsce w plebiscycie Programu Drugiego Polskiego Radia "25 książek na 25-lecie”. Słuchacze radiowej Dwójki uznali ją za najważniejszy tom poezji napisany w języku polskim w ostatnim ćwierćwieczu. W lutym 2017 Wojciech Wencel został laureatem nagrody "Zasłużony dla Polszczyzny” przyznawanej przez Prezydenta RP.

1974 - Urodził się Tomasz Kucharski, wioślarz, mistrz olimpijski z Sydney z 2000 roku i Aten w 2004, dwukrotny mistrz świata. Zakończył karierę sportową w 2008 roku. W 2015 roku został posłem, ale cztery lata później nie uzyskał reelekcji. 50 rocznica

1976 - Zmarł Piotr Bańkowski, historyk literatury, archiwista, redaktor periodyku "Archeion". Zredagował 44 tomy tego czasopisma. Zajmował się także opracowywaniem akt dawnych, pisał artykuły o tematyce archiwistycznej. Jest autorem pracy "Archiwum Stanisława Augusta. Monografia archiwoznawcza" z 1958 roku. Urodził się 12 września 1885 roku.

1978 - Premiera serialu telewizyjnego "Znak Orła" w reżyserii Huberta Drapelli. Fabuła oparta jest na historycznych postaciach, między innymi Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego oraz prawdziwych zdarzeniach z historii Polski. Główne role zagrali: Krzysztof Kołbasiuk, Bożena Adamek i Adam Baumann.

1979 - Zmarł Jerzy Remer, historyk sztuki, konserwator, muzeolog, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie stworzył pierwsze w Polsce Studium Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, wieloletni dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu. Od 1930 roku był generalnym konserwatorem zabytków. Został odsunięty ze stanowiska w 1937 roku, kiedy sprzeciwił się zamierzonemu zakupowi i wywiezieniu do Warszawy późnogotyckiego poliptyku świętego Jana Jałmuźnika z klasztoru Augustianów w Krakowie. Urodził się 16 kwietnia 1888 roku. 45 rocznica

1983 - Zmarła Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, tłumaczka, sekretarka marszałka Józefa Piłsudskiego. Autorka wierszy lirycznych i refleksyjnych, o oryginalnej formie. Wydała między innymi zbiory: "Zwierciadło nocy", "Popiół i perły" oraz dramat "Rzeczy sceniczne". Urodziła się 6 sierpnia 1892 roku.

1986 - Mário Soares wygrał wybory prezydenckie w Portugalii. Pięć lat później wybrany został przez Portugalczyków na drugą kadencję. W latach 1976-1978 i 1983-1985 był premierem. Był współzałożycielem Partii Socjalistycznej Portugalii, miał decydujący udział w przemianach demokratycznych tego kraju po bezkrwawej Rewolucji Goździków, która w 1974 roku zakończyła ponad 40-letnią dyktaturę. Urodził się 7 grudnia 1924 roku, zmarł 7 stycznia 2017.

1986 - Zmarł Andrzej Pawłowski, malarz, rzeźbiarz, fotografik, profesor ASP w Krakowie. Autor nowego nurtu sztuki konceptualnej. Tworzył "rzeźby dotykowe", w myśl idei "formy naturalnie ukształtowanej", która stała się podstawą kilkunastu cykli prac wykonanych w różnych technikach: Luxogramy, Heliogramy, Omamy, Genesis, Discovery i inne. Był także autorem projektów użytkowych i organizatorem pionierskiej szkołę designu - Wydziału Form Przemysłowych krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Urodził się 20 lipca 1925.

1987 - W Jerozolimie rozpoczął się proces Iwana Demjaniuka, oskarżonego o to, że był w niemieckim obozie zagłady w Treblince sadystycznym strażnikiem SS o przydomku "Iwan Groźny". Skazany na karę śmierci, w 1993 roku został uniewinniony przez Sąd Najwyższy Izraela. W 2008 roku niemiecki Główny Urząd Ścigania Zbrodni Narodowo-Socjalistycznych wystąpił o ekstradycję Demjaniuka z USA. W maju 2011 roku sąd w Monachium skazał Demjaniuka na karę pięciu lat więzienia za udział w zamordowaniu 28 tysięcy Żydów w Sobiborze w 1943 roku.

1988 - Zmarł Józef Szczypka, pisarz, reportażysta, autor między innymi opowiadań "Bitwa pod baldachimem", "Jan Paweł II. Rodowód" oraz "Wejście w labirynt". Urodził się 13 marca 1934 roku.

1995 - Zmarł Wiktor Dega, chirurg, ortopeda, pionier rehabilitacji narządów ruchu w Polsce, twórca nowych metod leczniczych i operacyjnych, powstaniec wielkopolski. W latach 1957-1967 był ekspertem WHO w zakresie readaptacji, a w okresie 1959-1962 rektorem Akademii Medycznej w Poznaniu. W 1960 roku otworzył w Poznaniu pierwszą na świecie Katedrę Medycyny Rehabilitacyjnej. Urodził się 7 grudnia 1896 roku.

1999 - Zmarł Ludwik Bar, prawnik, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, wykładowca Polskiego Wydziału Prawa Uniwersytetu w Oksfordzie, członek Polskiej Akademii Nauk. Jeden z najwybitniejszych polskich znawców prawa administracyjnego, rzecznik samorządności pracowniczej i reform gospodarczych. Urodził się 5 lutego 1906 roku. 25 rocznica

1999 - 16 osób zginęło, a 130 zostało rannych w serii sześciu zamachów bombowych w stolicy Uzbekistanu Taszkencie. Według władz Uzbekistanu za ataki odpowiadały radykalne siły islamskie. 25 rocznica

2000 - Zmarł Carlos Chagas Filho, brazylijski biskup katolicki, prezydent Watykańskiej Akademii Nauk. Kierował badaniami przy rehabilitacyjnym procesie Galileusza, w którym wyrok ogłoszono w 1992 roku. Urodził się 10 września 1910 roku.

2003 - Zmarł Edward Czerny, dyrygent, kompozytor i aranżer związany z Polskim Radiem. Przez 20 lat dyrygent Orkiestry Tanecznej Polskiego Radia, autor wielu przebojów muzyki rozrywkowej i klasycznej. Był jednym z twórców festiwali w Sopocie, Opolu i Kołobrzegu. Od 1981 roku przebywał za granicą, współpracował z rozgłośnią NDR w Hanowerze oraz orkiestrami w Dolnej Saksonii i Bawarii. Urodził się 11 czerwca 1917 roku.

2007 - Prezydent RP Lech Kaczyński ujawnił treść tak zwanego raportu Macierewicza dotyczącego likwidacji Wojskowych Służb Informacyjnych. Publikacja raportu odbyła się zgodnie z ustawą z 9 czerwca 2006 roku, po konsultacjach z premierem oraz marszałkami Sejmu i Senatu. Raport ma 374 strony, jest podzielony na 12 rozdziałów oraz obszerne aneksy. Został sporządzony na podstawie analizy dokumentów przekazanych przez WSI zespołowi likwidatorów oraz zeznań funkcjonariuszy Wojskowych Służb Informacyjnych.

2007 - Siedmiu islamistów zostało skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności, a 41 kolejnych na kary od trzech do 18 lat pozbawienia wolności w związku z zamachami bombowymi na żydowskie i brytyjskie obiekty w Stambule w listopadzie 2003 roku. 15 listopada 2003 dwie ciężarówki z materiałami wybuchowymi uderzyły w synagogi Bet Israel i Neve Shalom. Zginęło 28 osób, a ponad 300 zostało rannych. 20 listopada 2003 doszło do kolejnych zamachów. Samochody z materiałami wybuchowymi eksplodowały w pobliżu budynku banku HSBC i brytyjskiego konsulatu. W wyniku drugiej fali ataków zginęło 31 osób, w tym brytyjski konsul Roger Short. Ponad 400 osób zostało rannych.

2009 - Zmarł Stanisław Sieradzki, pseudonim "Świst", powstaniec warszawski, żołnierz batalionu "Zośka”. Walczył na Woli, bronił Starówki, kanałami przeprowadził 63 kolegów do Śródmieścia. W 1949 roku został aresztowany przez komunistyczne służby bezpieczeństwa. Oskarżono go o próbę obalenia siłą ustroju państwa. W 1950 roku wyrokiem Sądu Wojskowego w Warszawie, skazano go na karę 10 lat pozbawienia wolności. Trzy lata później sąd w Rzeszowie skazał Śwista na karę śmierci, którą zamienił na karę 15 lat więzienia. Nikt osadzonego o tej zmianie nie powiadomił. Przez wiele lat czekał na wykonanie wyroku. Na wolność wyszedł w listopadzie 1956 roku. Często spotykał się z młodzieżą szkolną oraz harcerzami opowiadając im o Powstaniu Warszawskim. Urodził się 14 września 1921 roku. 15 rocznica

2009 - Zmarł Edward Rużyłło, lekarz internista i gastrolog, nauczyciel akademicki, profesor nauk medycznych, współtwórca systemu kształcenia podyplomowego lekarzy w Polsce. Autor lub współautor ponad 230 prac. Napisał podręcznik "Choroby naczyń obwodowych". Urodził się 13 października 1909 roku. 15 rocznica

2014 - Zmarł Józef Wójcik, duchowny katolicki, działacz opozycyjny, prześladowany w czasach PRL. W 1972 roku "uwolnił" więzioną przez komunistów przez sześć lat kopię obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. W 2008 roku powstał spektakl Teatru Telewizji "Złodziej w sutannie" o kulisach uwolnienia kopii Ikony Jasnogórskiej, w główną rolę wcielił się Artur Żmijewski. Urodził się 2 listopada 1934 roku. 10 rocznica

2014 - Zmarła Nina Polan, aktorka i reżyser, dyrektor Polskiego Instytutu Teatralnego w USA w latach 1984-2014. Znana ze swej działalności na rzecz propagowania kultury polskiej za granicą. Urodziła się 30 listopada 1927 roku. 10 rocznica

2016 - Zmarł profesor Leon Dyczewski, socjolog, wieloletni wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, organizator studiów dziennikarskich na tej uczelni. Był franciszkaninem konwentualnym. Autor 43 książek i setek artykułów. Urodził się 28 października 1936 roku.

2017 - Zmarł Janusz Kowalski, architekt, dziennikarz i regionalista, urbanista, nauczyciel akademicki Politechniki Gdańskiej, wieloletni działacz Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Jeden z inicjatorów utworzenia uniwersytetu w Gdańsku. Urodził się 8 sierpnia 1925 roku.

2019 - Zmarł Jerzy Bożyk, pianista i wokalista jazzowy, promotor polskiego autostopu i jazzu, lingwista i socjolog, działacz niepodległościowy. Przewodnik po Małopolsce i Szlaku Orlich Gniazd. Wieloletni uczestnik Letniego Festiwalu Jazzowego w Piwnicy pod Baranami. Zagrał rolę pianisty w filmie "Bracia Karamazow". W 2016 roku otrzymał brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Urodził się 7 maja 1941 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Jerzy Gruza, reżyser i scenarzysta, twórca wielu programów i widowisk telewizyjnych. Wystąpił także w kilku filmach. Wyreżyserował popularne seriale, jak "Wojna domowa", "Czterdziestolatek", "Pierścień i Róża". Miał na swoim koncie także filmy fabularne: "Dzięcioł", "Przeprowadzka" i "Motylem jestem, czyli romans 40-latka". W 1983 został dyrektorem Teatru Muzycznego w Gdyni, reżyserował słynne musicale, między innymi: "Skrzypek na dachu", "Jesus Christ Superstar", "Nędznicy". Napisał także kilka książek autobiograficznych. Urodził się 4 kwietnia 1932 roku.

2021 - Zmarła Irit Amiel, izraelska poetka, pisarka i tłumaczka polskiego pochodzenia, dwukrotnie nominowana do Nagrody Literackiej "Nike”. Podczas II wojny światowej przebywała w częstochowskim getcie, z którego udało jej się wydostać i dzięki aryjskim dokumentom oraz pomocy Polaków doczekała końca wojny. Jej rodzice i najbliższa rodzina zginęli w niemieckim obozie zagłady w Treblince. W 1947 roku wyjechała z Polski. Zadebiutowała w 1994 roku tomem wierszy w języku hebrajskim "Egzamin z Zagłady", które w tym samym roku ukazały się także w języku polskim. W Polsce ukazały się jej trzy tomy poetyckie, w których porusza problem Holokaustu. Urodziła się 5 maja 1931 roku.

2021 - Zmarł Bernard Lown, litewsko-amerykański kardiolog i współzałożyciel wyróżnionej Pokojową Nagrodą Nobla organizacji Lekarze Przeciw Wojnie Jądrowej. Urodził się 7 czerwca 1921 roku.

2023 - W wieku prawie 102 lat zmarł Mieczysław Rosół, żołnierz konspiracji niepodległościowej w czasie II wojny światowej. Posługiwał się pseudonimem konspiracyjnym „Wąsik”, miał stopień porucznika. Działał w Kidowie, w Obwodzie AK Olkusz "Olga". Uczestniczył w akcjach AK w Wolbromiu i Kidowie, a po 1944 roku pozostał w konspiracji, za co poźniej był prześladowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Urodził się 11 kwietnia 1920 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-06-06, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 6 czerwca - Międzynarodowy Dzień Jaskiń i Krasu. 6 czerwca - Święto Wojsk Chemicznych. 6 czerwca - Święto Centrum Operacji Powietrznych. 6 czerwca… » więcej 2024-06-05, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 5 czerwca - Światowy Dzień Środowiska, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. 5 czerwca - Międzynarodowy Dzień Walki z Nielegalnym, Nieraportowanym… » więcej 2024-06-04, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 4 czerwca - Międzynarodowy Dzień Dzieci Będących Ofiarami Agresji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 19 sierpnia 1982 roku. 4 czerwca - Dzień Wolności… » więcej 2024-06-03, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 3 czerwca - Światowy Dzień Roweru, ustanowiony rezolucją ONZ w 2018 roku. » więcej 2024-06-02, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 2 czerwca - Przypada XVII Święto Dziękczynienia, obchodzone w całej Polsce. Zostało ustanowione w 2008 roku przez metropolitę warszawskiego kardynała Kazimierza… » więcej 2024-06-01, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 1 czerwca - Międzynarodowy Dzień Dziecka, obchodzony od 1949 roku, a ustanowiony na światowej sesji Demokratycznej Federacji Kobiet. ONZ ustaliło, że każdy… » więcej 2024-05-31, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 31 maja - Światowy Dzień bez Tytoniu, obchodzony od 1988 roku z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia. 31 maja - Dzień Bociana Białego, obchodzony w… » więcej 2024-05-30, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 30 maja - Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, znana powszechnie w Polsce jako Boże Ciało. Jest to jedno z najważniejszych świąt katolickich… » więcej 2024-05-29, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 29 maja - Międzynarodowy Dzień Uczestników Misji Pokojowych ONZ, obchodzony od 2003 roku. 29 maja - Dzień Weterana Działań poza Granicami Państwa, obchodzony… » więcej 2024-05-28, godz. 13:27 Kartka z kalendarza 28 maja - W Kościele katolickim obchodzone jest wspomnienie błogosławionego kardynała Stefana Wyszyńskiego, beatyfikowanego 12 września 2021 roku. 28… » więcej
1415161718
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »