Problem pierwszego lotu Polaka w kosmos został w nim przedstawiony w bardzo stonowany sposób. Choć na co dzień królowały powiedzenia typu: „Nie ma mięsa, nie ma gnata, a Polak w kosmosie lata”. 27.06.1978 roku na pokładzie Sojuza 30 znalazł się 37-letni pilot wojskowy, major Mirosław Hermaszewski, który trafił jako 98. na listę kosmonautów. A Polska stała się czwartym krajem – po ZSRR, USA i Czechosłowacji – którego obywatel poleciał w kosmos. Propaganda ery „późnego Gierka” nie omieszkała tego podkreślić! Ludzie jednak pytali: czy warto wydawać pieniądze na loty kosmiczne w sytuacji, gdy w sklepach zaczynało brakować podstawowych produktów? Tym bardziej, że właściwie nigdy nie podano dokładnych wyliczeń, ile nas ten lot kosztował. Wiadomo jedynie, że odbył się w ramach międzynarodowego programu Interkosmos, programu, do którego Polska przystąpiła w roku 1967, a który obejmował szeroko zakrojone prace badawcze w wielu dziedzinach, takich jak łączność, medycyna, biologia i fizjologia człowieka, geodezja, fizyka kosmiczna czy astronomia .
Sam Hermaszewski został wyłoniony w drodze selekcji z grona kilkuset polskich pilotów wraz z płk. Zenonem Jankowskim. Na ostatniej prostej przygotowań zdecydowano, że ten ostatni pozostanie dublerem Hermaszewskiego. W czasie 8-dniowej misji Sojusz dokonał 126 okrążeń Ziemi.
Długo później polski kosmonauta wyjawił, że na orbitę zabrał ze sobą dwa bagaże: oficjalny i nieoficjalny. Taki był bowiem zwyczaj, że z kosmonautami w oficjalnym bagażu latały min. portrety ich przywódców. Z Niemcem poleciał więc Honecker, z Czechem Husak, z Hermaszewskim Gierek. A z nimi wszystkimi, na dokładkę jeszcze i Breżniew. Na szczęście w prywatnym bagażu było miejsce na zdjęcia najbliższych…
Warto też wspomnieć, że oprócz Hermaszewskiego możemy się chwalić także innym kosmonautą, czyli obywatelem USA Jamesem Pawelczykiem, który z kolei chwali się polskim pochodzeniem. Choć trzeba tu podkreślić, że czyni to wyłącznie po angielsku, gdyż mowy przodków nie zna…
Gdy zapytano Hermaszewskiego w jednym z wywiadów, czy warto było angażować kraj i siebie w tę kosmiczna przygodę, odrzekł, że zdecydowanie warto, bo płaci się za spełnienie marzeń. Ale też i za inną perspektywę patrzenia na Ziemię, która z kosmosu wydaje się tak niewielka i tak niepowtarzalna. I można chyba po takich słowach wyrazić jedynie żal, że przedstawiciele naszego gatunku muszą polecieć w kosmos , by to dostrzec…
Posłuchaj felietonu:
Ireneusz Prochera (oprac. Małgorzata Lis-Skupińska)
