Kilka dni po zakończonym 18 lipca III plenum i publikacji "Komunikatu" z jego obrad chińskie władze opublikowały "Decyzję" i treść przemówienia przywódcy Chin Xi Jinpinga, które stanowi obowiązującą wykładnię dla realizacji założeń.

Już wcześniej Bogusz, ekspert warszawskiego Ośrodka Studiów Wschodnich zauważył, że w komunikacie nie było mowy o zwiększeniu konsumpcji wewnętrznej, co jego zdaniem mogłoby pobudzić drugą gospodarkę świata, która obecnie mierzy się z poważnymi wyzwaniami, a zwłaszcza z powolnym ożywieniem.

"(Sekretarz generalny KPCh) Xi Jinping wielokrotnie dawał do zrozumienia, nie tylko w opublikowanym przemówieniu, że władze wciąż uważają, że drogą do poprawy gospodarczej jest zwiększanie strony podażowej, a nie popytowej" - skomentował Bogusz opublikowane 21 lipca Decyzję i treść przemówienia Xi Jinping.

"Gensek jest też znany z niechęci do +rozdawania pieniędzy+ i uważa, że pomoc społeczna rozleniwia ludzi. Podobno w prywatnych rozmowach nazywa to +angielską chorobą+. Dlatego, mimo że w +Decyzji+ faktycznie jest mowa o zwiększaniu konsumpcji wewnętrznej, to pozostaję sceptyczny" - zaznaczył ekspert - "zwłaszcza, że w dokumencie nie ma żadnej ścieżki, która miałaby doprowadzić do znacznego wzrostu konsumpcji wewnętrznej, a tym bardziej, aby miała ona stać się kołem zamachowym chińskiej gospodarki".

Jego zdaniem wzmianka o konsumpcji "została wrzucona" do "Decyzji", ponieważ Komitet Centralny (KC) KPCh wiedział, że tego oczekują rynki. "Sądzę jednak, że w przewidywalnej przyszłości na tym się skończy" - podkreślił.

Ekspert zwrócił uwagę na mit krążący na Zachodzie dotyczący decyzyjności władz w Pekinie. Zgodnie z tym mitem KPCh jest postrzegana jako organizacja tworząca dalekosiężne i bardzo szczegółowe plany.

"W rzeczywistości partia zakłada, że wyznacza się bardzo ogólnikowe cele, ale daje się sobie dużą swobodę w ich realizacji" - powiedział Bogusz, wskazując, że dotyczy to nie tylko metod, lecz również terminu.

"Moim zdaniem największa siła KPCh leży w jej niesamowitej zdolności do adaptacji i ciągłego zmieniania planów w locie. Każdy plan pięcioletni jest zmieniany co roku i nawet plany roczne są zmieniane pod koniec roku, tak aby pasowały do tego, co się uda zrobić" - zauważył Bogusz.

"Z tego punktu widzenia wskazywanie przez przedstawicieli aparatu (partyjnego - PAP) na +złożoność sprzeczności i planów+ po prostu sygnalizuje, że dzisiaj taki jest pomysł, ale wszystko może ulec zmianie bardzo szybko" - wyjaśnił analityk, zapytany o znaczenie uwag władz w Pekinie, że dalsza modernizacja w chińskim stylu napotyka na wiele złożonych problemów.

Na sprzeczności w planach Chin na co najmniej pięć kolejnych lat zwracali uwagę analitycy. Xi bowiem zgadza się co do zasady, że konieczny jest rozwój prywatnych przedsiębiorstw, proponuje sformułowanie ustawy o promowaniu gospodarki prywatnej, z drugiej strony stawia na wzmocnienie funkcji i konkurencyjności przedsiębiorstw państwowych i wzmocnienie "bezpieczeństwa narodowego", co spowodowało odpływ inwestycji.

Rozmówca PAP przyznał, że nie da się pogodzić tak rozbieżnych dróg zaproponowanych na III Plenum. "Nie jest to tylko moje zdanie, ale przede wszystkim chińskich przedsiębiorców, którzy nie zareagowali na III Plenum specjalnym entuzjazmem – poza tym wymuszonym oczywiście" - dodał.

Ekspert zaznaczył, że w modelu rozwoju gospodarczego ChRL istnieje istotna nierównowaga.

"Z jednej strony większość realnego wzrostu PKB (nie tego generowanego przez lanie betonu) jest generowana przez sektor prywatny i to sektor prywatny kreuje większość nowych miejsc pracy, to on jest bardziej wydajny, ale też odpowiada za sporą część innowacyjności. Równocześnie to sektor państwowy korzysta z pomocy państwa i ma dostęp do kapitału z państwowych banków. Obecnie wzrost kontroli, także sektora finansowego, w połączeniu ze spowolnieniem gospodarczym ogranicza mocno dostęp sektora prywatnego do alternatywnych form finansowania, czy to w formie prywatnych obligacji, czy pożyczek z prywatnych funduszy inwestycyjnych" - zauważył.

Zdaniem Bogusza to – obok czynników takich jak demografia i sytuacja międzynarodowa – jest "hamulcem zaciągniętym ręcznie przez Xi Jinpinga".

"Władze próbują to równoważyć, tworząc różnego rodzaju fundusze celowe na rozwój wybranych sektorów, jak półprzewodniki. Problem w tym, że dotyczy to tylko ograniczonej liczby przedsiębiorstw, ale to biurokraci decydują, co będzie rozwijane. Nie ma tutaj przestrzeni na naturalną, spontaniczną innowacyjność" - ocenił analityk OSW.

Zapytany, dlaczego Plenum, które zwykle odbywa się na przełomie października i listopada w roku następującym po zjeździe KPCh, w tej kadencji zostało przełożone na lipiec, ekspert zaznaczył, że nie było to przypadkowe.

"Moim zdaniem rosła presja na III Plenum gospodarcze. Im dłużej Xi Jinping zwlekał z jego zwołaniem, tym bardziej rosły oczekiwania i rosło ryzyko, że nie tylko dojdzie do rozczarowania, ale (też że) to rozczarowanie odbije się negatywnie na realnej kondycji gospodarczej ChRL" - mówi Bogusz.

"Dlatego sądzę, że gensek zdecydował, że trzeba to w końcu +odfajkować+ i wybrano lipiec jako najlepszy moment, kiedy szeroko rozumiany komentariat polityczno-gospodarczy, czy to w Chinach, czy za granicą, szykuje się już do sierpniowych urlopów, coś tam napiszą, ale rozczarowanie będzie realnie mniejsze" - wyjaśnił rozmówca PAP, dodając, że kampania prezydencka w USA dodatkowo odwraca uwagę od Chin.

"I do pewnego stopnia to się udało. Rozczarowanie jest, ale nie ma też dramatu. Nic się nie zmieniło po III Plenum, ani w jedną, ani w drugą stronę. Jest kontynuacja. Czy to wystarczy, aby ChRL wyszła na prostą - to już inna sprawa" - zaznacza Bogusz.

Z Pekinu Krzysztof Pawliszak (PAP)

krp/ akl/ mhr/