Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek zwrócił się do premiera o zainteresowanie i objęcie szczególnym nadzorem kwestii polityki antynikotynowej państwa.

"Polityka antynikotynowa państwa, a w zasadzie brak takiej długofalowej, spójnej i konsekwentnej polityki wobec uzależnienia od nikotyny, powoduje, że co roku w Polsce w wyniku chorób odtytoniowych umiera ok. 83. tys. osób. Oznacza to, że z mapy kraju rokrocznie znika miasto wielkości Jeleniej Góry. Blisko 28,8 proc. Polaków deklaruje, że pali codziennie (występuje tendencja zwyżkowa). Szczególnie niepokojący jest wzrost liczby palących wśród dzieci i młodzieży" - zauważył.

RPO wskazał na problemy i działania, jakie zdaniem ekspertów i organizacji społecznych powinno podjąć państwo.

Jak zauważył, w ocenie ekspertów jednym z najważniejszych wyzwań jest wypracowanie długofalowego programu edukacji antytytoniowej i promocji zachowań prozdrowotnych, skierowanego do najmłodszych. Dodał, że bardzo ważne jest objęcie edukacją antynikotynową już najmłodszych uczniów szkół podstawowych, a nawet dzieci w wieku przedszkolnym.

"Tylko bowiem świadomość konsekwencji i zagrożeń wynikających z używania wyrobów tytoniowych może uchronić młodzież przed uzależnieniem, a w konsekwencji doprowadzić do zmniejszenia populacji osób używających produktów nikotynowych" - ocenił.

Wyjaśnił, że program ten musi być dostosowany do wieku odbiorców i opierać się na nowoczesnych i stale aktualizowanych narzędziach edukacyjnych, z uwzględnieniem mediów społecznościowych. W procesie edukacji nie można też pominąć nauczycieli, rodziców i opiekunów, tak aby również oni rozpowszechniali i promowali środowiska wolne od wyrobów zawierających nikotynę.

Drugą kwestią, którą podnosili eksperci, jest konieczność podjęcia działań wobec osób uzależnionych i wprowadzenie programu wychodzenia z uzależnienia do nikotyny.

"Osobom uzależnionym należy zapewnić dostęp do specjalistycznego wsparcia w zakresie interwencji behawioralnej, poradni medycznych oraz refundowanych produktów dopuszczonych do obrotu medycznego i mających potwierdzoną skuteczność w badaniach klinicznych w leczeniu uzależnień. Poradnie antynikotynowe powinny być dostępne dla osób zainteresowanych zarówno stacjonarnie, jak i zdalnie" - wyjaśniono.

Ponadto, wskazano również na potrzebę opracowania nowoczesnych wytycznych dla lekarzy POZ w zakresie walki z uzależnieniem oraz wprowadzenie obowiązku przeprowadzania minimalnej interwencji antynikotynowej.

Zwrócono również uwagę na potrzebę wprowadzenia programów redukcji szkód (Harm Reduction) dla osób uzależnionych od nikotyny, które nie uzyskują poprawy w trakcie stosowania nikotynowej terapii zastępczej oraz leczenia farmakologicznego. Tym działaniom powinna towarzyszyć stała kampania w mediach, w tym społecznościowych, zachęcająca do korzystania z pomocy w rzucaniu nałogu.

Kolejnym obszarem, w którym należy podjąć działanie, jest ograniczenia dostępności produktów z nikotyną. Postuluje się m. in. wprowadzenie obligatoryjnego weryfikowania wieku nabywcy przez sprzedawców i wprowadzenia dotkliwych sankcji za nieprzestrzeganie tego obowiązku.

"Zdaniem ekspertów efektywnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie licencji na sprzedaż wyrobów nikotynowych, a nawet podwyższenie minimalnego wieku uprawniającego do nabycia tych wyrobów z obowiązujących 18 lat do 21. Eksperci są zgodni, że stały wzrost opodatkowania wyrobów tytoniowych przyczyni się do zmniejszenia liczby osób po nie sięgających" - zaznaczył w piśmie do premiera RPO.

Wyjaśnił, że eksperci wskazywali również na potrzebę wprowadzenia zakazu sprzedaży plastikowych, jednorazowych e-papierosów, które atrakcyjną formą zachęcają do ich używania oraz wyeliminowanie z rynku e-papierosów z dodatkami smakowymi. W ocenie ekspertów inicjacja nikotynowa młodego pokolenia, a w konsekwencji uzależnianie, zaczyna się najczęściej właśnie od smakowych e-papierosów.

Podkreślono również konieczność wprowadzenia obowiązku badania, na koszt importera lub producenta, rzeczywistego składu wszystkich nowatorskich wyrobów tytoniowych, płynów do e-papierosów i saszetek z nikotyną przed ich wprowadzeniem do obrotu.

Kolejna podniesiona kwestia to reklama i promocja wyrobów nikotynowych. "To obszar, który wymaga natychmiastowych zmian legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia całkowitego zakazu reklamy i promocji wyrobów nikotynowych. Z uwagi na niekwestionowaną ich szkodliwość, każdy rodzaj reklamy i promocji powinien być zabroniony" - podkreślono. Dodano, że potrzebne jest również wprowadzenie zakazu eksponowania wyrobów nikotynowych w punktach sprzedaży.

Ostatnim punktem, na który RPO zwrócił uwagę to potrzeba powołania centralnego ośrodka, który odpowiadałby za politykę antynikotynową i koordynowałby politykę państwa w tym zakresie.

"Do jego zadań powinno należeć monitorowanie konsumpcji produktów nikotynowych z użyciem wystandaryzowanych metod badawczych oraz dokonywanie ewaluacji działań i usług związanych z redukcją używania tytoniu" - wymieniono. (PAP)

ak/ mark/