Jak zauważył Zeold, Węgry poczyniły znaczne postępy w zakresie rozwoju infrastruktury transportowej, która jest jednym z priorytetów 3SI. Już w połowie ubiegłego roku ministerstwo budownictwa i transportu Węgier podkreślało w wiadomości przesłanej PAP, że kraj jako pierwszy oddał wszystkie krajowe odcinki korytarza transportowego Via Carpatia.

„Na poziomie politycznym rząd w Budapeszcie stoi przed problemem rozłożenia priorytetów w kwestii współpracy regionalnej” – zaznaczył twierdzi ekspert. „Dla Węgier zawsze najważniejsza była w tym obszarze współpraca w ramach Grupy Wyszehradzkiej” – dodał.

W jego ocenie postawa Węgier wobec 3SI nie odbiega od stanowiska pozostałych państw Europy Środkowej bez dostępu do morza, takich jak Czechy, Słowacja czy Austria.

Podejście Warszawy i Budapesztu do 3SI bardzo się różni – podkreślił Zeold. Podczas gdy Polska była współtwórcą inicjatywy i jednym z głównych jej orędowników, to Węgry przez lata podchodziły do niej z dystansem. Jak ocenił analityk, wynika to częściowo z samego charakteru współpracy w ramach 3SI.

„Inicjatywa Trójmorza powstała w połowie poprzedniej dekady na poziomie prezydenckim, z dużym zaangażowaniem Andrzeja Dudy i prezydentki Chorwacji Kolindy Grabar-Kitarović” – przypomniał. „W przypadku Węgier głowa państwa nie ma żadnej bezpośredniej roli w kształtowaniu i prowadzeniu polityki zagranicznej” – dodał.

Nieco większe zaangażowanie Węgry wykazały z końcem dekady, kiedy wzrosła rola rządów krajów zrzeszonych w 3SI.

We wrześniu ubiegłego roku ówczesna prezydentka Węgier Katalin Novak zapowiedziała, że w 2025 roku szczyt Inicjatywy Trójmorza odbędzie się w Budapeszcie. „Region między Adriatykiem, Bałtykiem i Morzem Czarnym musi być motorem europejskiej gospodarki, a żeby tak się stało, potrzebujemy bardziej intensywnej współpracy gospodarczej” – zaznaczyła wówczas Novak.

Polska poprosiła jednak Węgry o odstąpienie jej prawa do zorganizowania jubileuszowego szczytu, na co zgodził się następca Novak, obecny prezydent Węgier Tamas Sulyok.

„Wydaje się, że był to gest węgierskiego prezydenta wobec Andrzeja Dudy, którego druga kadencja kończy się w przyszłym roku, a który był mocno zaangażowany w 3SI” – ocenił Zeold. Według niego na decyzji strony węgierskiej mogły też zaważyć trudności natury organizacyjnej: w drugiej połowie br. Węgry przewodniczą Radzie UE, a w połowie 2025 roku obejmują roczną prezydencję w Grupie Wyszehradzkiej.

W ocenie Zeolda przyszłość Inicjatywy Trójmorza nie zależy wyłącznie od państw, które tworzą ten format. Bardzo ważny jest tu czynnik amerykański, a zaangażowanie USA będzie zapewne zależało częściowo od wyników listopadowych wyborów prezydenckich w tym kraju - zauważył.

Inicjatywa Trójmorza jako format międzynarodowy zostało zawiązana w 2015 roku przez prezydentów Polski i Chorwacji, w jego ramach zrealizowano kilka programów infrastrukturalnych.

Obecnie format zrzesza 13 państw: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Grecję, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. We wrześniu 2023 r. do inicjatywy dołączyła Grecja, a państwem stowarzyszonym - obok Ukrainy - została Mołdawia.

Z Budapesztu Marcin Furdyna (PAP)

mrf/ akl/