Wiceminister zdrowia pytany był przez posłów KO w Sejmie o używanie w Polsce syntetycznych opioidów - m.in. jakie działania w tym zakresie podejmuje resort zdrowia. Polityk zwrócił uwagę, że w Polsce mamy do czynienia z kilkoma zjawiskami. Jednym z nich jest nieetyczna preskrypcja, czyli wypisywanie leków poza wskazaniami. Jak wyjaśnił, może mieć miejsce w gabinecie, jednak to jest zjawisko, które marginalnie zawsze występowało i w pewnym stopniu będzie wstępować. "Jest bardzo trudne do uchwycenia, bo to są pojedyncze recepty" - dodał.

"To, o czym według mnie musimy bardzo głośno mówić, to wypisywanie tych leków przez receptomat" - wskazał. Jak tłumaczył, kolejna kwestia to sprzedaż zarówno recept, jak i leków poprzez różne portale internetowe. Wyjaśnił, że Główny Inspektorat Farmaceutyczny podjął działania w tym zakresie i jeden ze znanych portali wycofał się z takiej możliwości. Inny portal nie podjął działań, ponieważ, jak uważa, nie będzie ingerował w to, o czym się ludzie chcą informować i co sobie chcą sprzedać.

"Ministerstwo Zdrowia oczywiście ma informacje na temat preskrypcji leków opioidów bardzo dokładne, jeśli one są wypisywane we wskazaniach, czyli można powiedzieć, kiedy są refundowane. Wówczas NFZ bardzo dokładnie wie wszystko o każdej recepcie. Jeśli są nierefundowane na sto procent, to tu już ten nadzór NFZ w praktyce jest bardzo mały" - wyjaśnił.

Wiceminister przypomniał, że resort dostaje codzienne raporty z Centrum e-Zdrowia na temat preskrypcji leków psychotropowych i narkotycznych. Zaznaczył, że pozwala to obserwować czy w jakiś miejscowościach lub na jakiś numer prawa wykonywania zawodu lekarza, nagle przepisywana jest duża liczba leków np. fentanylu. "To jest codziennie zgłaszane do organów ścigania. Poza tym jest powiadamiana Naczelna Izba Lekarska, ponieważ taka preskrypcja tych leków, stanowi w naszym odczuci fałszowanie dokumentacji, co jest przestępstwem, a poza tym też jest działaniem nieetycznym, na które ma prawo reagować NIL" - wyjaśnił.

"Skala użytkowników wszystkich opioidów w Polsce jest jedną z najemniczych w Europie. My odnotowaliśmy ok. 15 tys. problemowych użytkowników, co daje 0,55 osoby na 1 tys. mieszkańców" - poinformował. Dodał, że używanie opioidów w populacji generalnej kiedykolwiek w życiu deklaruje poniżej 1 proc. respondentów.

Podkreślił, że mając na uwadze sytuację międzynarodową, potencjalne zagrożenie i to, że to zjawisko ostatnio zaczyna narastać, oczywiście są podjęte działania. Wskazał na Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, które prowadzi analizy dotyczące identyfikacji zagrożeń i planuje się odpowiednie działania zaradcze. Przekazał, że resort pracuje również nad rozwiązaniami mającymi ograniczyć działanie receptomatów w tym zakresie.

Fentanyl to silny opioidowy lek przeciwbólowy, który można otrzymać wyłącznie na receptę. Od początku tego roku. Główny Inspektorat Sanitarny zanotował 48 przypadków zatruć tą substancją. W lutym po fentanylu zmarły trzy osoby w Żurominie, a pod koniec zeszłego roku jedna w Poznaniu. Od 17 czerwca Centrum e-zdrowia monitoruje codziennie preskrypcję leków psychotropowych i narkotycznych, w tym fentanylu.

Fentanyl znajduje się najwyżej na tzw. drabinie analgetycznej, ustanowionej przez WHO do określania schematu stosowania leków przeciwbólowych. Z uwagi na swoje właściwości ma wąskie zastosowanie; używa się go wyłącznie do zwalczania bólu nowotworowego, u pacjentów paliatywnych oraz w intensywnej terapii do wprowadzania pacjentów w ciężkim stanie w tzw. śpiączkę farmakologiczną.

W lecznictwie zamkniętym fentanyl stosowany jest w formie ampułek, a w lecznictwie otwartym - w postaci plastrów lub sprejów donosowych. Jego sprzedaż jest ściśle ewidencjonowana i podlega rygorystycznej kontroli.

W Polsce najczęściej do nielegalnego obrotu fentanylem dochodzi poprzez fałszywe recepty lub kradzież leku, który te substancje zawiera, choć policja wskazuje też na to, że proszek lub tabletka mogą również pochodzić z przemytu. Przez ostatnie kilkanaście miesięcy policja prowadziła 20 postępowań przygotowawczych związanych z fentanylem. (PAP)

ak/ mark/