„Jesteśmy już po prekonsultacjach, kierunkowo proponowane przez nas zmiany w systemie finansowania samorządów zostały zaakceptowane przez korporację samorządową, teraz jesteśmy na etapie oczekiwania na wpis do planu prac rządu. To jest kwestia dwóch tygodni” – powiedziała we wtorek w Warszawie podczas konferencji zorganizowanej przez Bank Gospodarstwa Krajowego wiceminister finansów Hanna Majszczyk.

Dodała, że jest późno, ale - jak wyjaśniła - trzeba było poczekać na dane statystyczne, które umożliwiły wykonanie wyliczeń związanych z reformą finansów samorządów.

„Dążymy do tego, aby zmiany w systemie finansowania samorządów weszły w życie od początku roku” – dodała wiceminister.

Zapowiedziała także, że w ocenie skutków regulacji, która dołączana jest do każdego projektu, zostanie zawarta prognoza, jak nowe rozwiązania wpłyną na sytuację finansową każdego z samorządów.

„Każda jednostka samorządy będzie mogła znaleźć w załączniku dane na swój temat i sprawdzić, jak zmiana się przełoży na ich finanse w stosunku do tego, co byłoby, gdyby zmian nie było” – powiedziała Hanna Majszczyk.

Stwierdziła, że głównym założeniem reformy jest „ustabilizowanie dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz doprowadzenie do sytuacji, kiedy planowanie będzie mogło być realistyczne”. Dodała, że główną zmianą jest oparcie finansów samorządów na ich dochodach własnych.

„Udziały samorządów nadal będą dotyczyć podatku dochodowego od osób fizycznych oraz osób prawnych, ale w przypadku podatku PIT zostaną tutaj włączeni podatnicy, którzy płacą zryczałtowany podatek od dochodów zewidencjonowanych. Udziały nie będą dotyczyć podatku należnego, ale będą liczone od dochodów podatników, działających na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego. Odejście od podatku należnego i przejście na udział w dochodach uniezależni samorządy od zmian podatkowych” – powiedziała.

Zapowiedziała, że podział środków będzie oparty na ściśle określonych algorytmach, które będą ogólnie znane, co pozwoli samorządom na „zweryfikowanie wyników”.

Z przedstawionej w trakcie konferencji prezentacji przygotowanej przez głównego ekonomistę BGK Mateusza Walewskiego wynika, że udział gmin w dochodach uzyskanych przez podatników PIT będzie wynosić 6,5 proc., a w dochodach podatników CIT – 1,2 proc. Udział powiatów w dochodach podatników płacących PIT wyniesie 1,6 proc., a w dochodach podatników CIT – 1,35 proc. Miasta na prawach powiatu uzyskają 8-proc. udział w dochodach podatników z PIT oraz 1,32 proc. w dochodach podatników CIT. Wreszcie województwa będą miały 0,15-proc. udział w dochodach podatników PIT oraz 2,58-proc. udział w dochodach podatników CIT.

„Jak ten dochód określić? Zaczynamy od roku 2025 i możemy mówić o planie dochodów podatników na 2025 r. Ale przyjęliśmy, żeby oprzeć się na posiadanych danych, które będą waloryzowane - w przypadku osób fizycznych o wskaźniki wzrostu zatrudnienia i wynagrodzeń, a w przypadku osób prawnych - o nominalny wzrost PKB” – powiedziała wiceminister Majszczyk.

Dodała, że poza zmianami w dochodach będzie także obliczana kategoria potrzeb wydatkowych. Będą one uwzględniały potrzeby finansowe związane z oświatą. Będą liczone na podobnych zasadach jak subwencja oświatowa, ale z uwzględnieniem wydatków na edukację przedszkolną. Inną kategorią wydatkową, jaka będzie brana pod uwagę, są potrzeby rozwojowe związane m.in. z inwestycjami. Kolejna kategoria związana będzie z ekologią - z różnego rodzaju obszarami chronionymi, jakie znajdują się na terenie poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.

„Wyeliminowany zostanie przepływ pieniędzy samorządami a budżetem państwa. Obecnie każda jednostka jest beneficjentem różnych subwencji. W nowym systemie potrzeby wydatkowe i dochody będą bilansowane i dopiero jednostka, w przypadku której przyrost dochodów w nowym systemie nie pokryje potrzeb wydatkowych, otrzyma dotację. I tylko taka jednostka będzie zasilana z budżetu” – powiedziała wiceminister Majszczyk.

Zapowiedziała także zmiany w systemie tzw. janosikowego, czyli wpłat dokonywanych przez bogatsze samorządy na rzecz uboższych jednostek.

„Wpłaty tzw. janosikowego pozostaną, ale chcemy przebudować ten system finansowania tak, aby nie rujnował on wpłacających” - przyznała Majszczyk. (PAP)

Autor: Marek Siudaj

ms/ pad/ lm/