Prezydent Serbii Aleksandar Vuczić poinformował w opublikowanej w niedzielę rozmowie z dziennikiem "Financial Times", że przygotowuje zgodę na otwarcie w kraju największej w Europie kopalni litu. "Wydaje się, że nowe gwarancje Rio Tinto (koncernu mającego odpowiadać za wydobycie litu - PAP) i Unii Europejskiej odpowiadają na obawy Serbii dotyczące tego, czy kopalnia będzie spełniać niezbędne standardy środowiskowe" - zaznaczył serbski prezydent.

"Jeśli wszystko potoczy się po naszej myśli, kopalnię będzie można otworzyć w 2028 roku" - dodał Vuczić. Agencja Reutera zauważyła, że jeśli projekt zostanie zrealizowany, może pokryć 90 proc. obecnego zapotrzebowania Europy na lit i pomóc Rio Tinto stać się wiodącym producentem tego surowca.

"Państwo pozwala prywatnej firmie prowadzić działalność wykraczającą poza prawo naszego kraju. Oburzające jest też to, że z zagranicznych mediów dowiadujemy się, że nasz prezydent komuś nas sprzedał" - powiedziała w rozmowie z serbską telewizją Marijana Petković, aktywistka środowiskowa.

Mieszkańcy regionu, w którym planowane jest otworzenie kopalni, zapowiedzieli masowy protest na 28 czerwca - Vidovdan, czyli dzień świętego Wita, będący jednym z ważniejszych świąt religijnych w Serbii. Na dzień ten przypada też kilka ważnych w historii serbskiego narodu wydarzeń, m.in. bitwa na Kosowym Polu, stoczona z Imperium Osmańskim w XIV wieku.

"Nie będziemy siedzieć bezczynnie i czekać, aż kopalnia zostanie otwarta. Już teraz zapowiadam, że otwarta nie zostanie" - zaznaczyła Petković.

Marszałkini parlamentu Serbii Ana Brnabić powiedziała w poniedziałek, że projekt wydobycia litu "stanowi dla kraju ogromną szansę, dlatego potrzebna jest odpowiedzialna i poważna debata parlamentarzystów, w której należy uwzględnić interesy Serbii".

W styczniu 2022 roku jako premier Ana Brnabić ogłosiła wstrzymanie projektu i "zakończenie tematu Rio Tinto".

Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Marosz Szefczovicz powiedział w maju br., że negocjacje między Serbią i Unią Europejską w sprawie wydobycia litu w Dolinie Jadra na zachodzie kraju dobiegają końca. Przedstawiciel KE zaznaczył, że do uzgodnienia pozostają już "ostatnie przeszkody prawne".

Lit i jego związki są wykorzystywane do produkcji m.in. wytrzymałych stopów używanych w lotnictwie, ogniw litowych i akumulatorów litowo-jonowych.

Z Belgradu Jakub Bawołek (PAP)

jbw/ zm/