Regulacja zakłada przedłużenie ochrony tymczasowej dla Ukraińców, którzy uciekli do Polski przed wojną. Ochronę tę wprowadziła decyzja wykonawcza Rady (UE) z 4 marca 2022 r. Według proponowanych zmian pobyt obywateli Ukrainy z numerem PESEL UKR będzie legalny do 30 września 2025 r.

Wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk odniósł się w środę do propozycji posła Pawła Szefernakera (PiS) dotyczącej większego uszczelnienia systemu i uzależnienia otrzymania 800 plus nie tylko od obowiązku szkolnego, ale też od złożenia wniosku o wydanie karty pobytu. Szefernaker tę poprawkę złożył na posiedzeniu komisji i ponownie podczas drugiego czytania.

Duszczyk powiedział, że nie będzie mógł poprzeć tej poprawki, ale "zgadza się z nią kierunkowo". Zapowiedział stworzenie systemu pozwalającego natychmiastowe zawieszenie świadczenie każdemu cudzoziemcowi wtedy, gdy wyjeżdża on do innego państwa. Obecnie ten przepis obejmuje jedynie Ukraińców.

Wiceministra edukacji Joanna Mucha odniosła się do kwestii ukraińskich dzieci w Polsce, które nie realizują obowiązku szkolnego. Powiedziała, że ich liczba jest trudna do oszacowania.

"Organizacje pozarządowe mówiły, że to może być nawet 150 tys. dzieci (...). Z naszych szacunków wynika, że ta liczba jest znacznie mniejsza (...), między 60 a 80 tys. dzieci. I takiej liczby dzieci spodziewamy się we wrześniu w polskim systemie edukacyjnym" – powiedziała.

Wskazała na dużą rolę ukraińskich psychologów w Polsce i na potrzebę psychologów znających płynnie język ukraiński, aby ukraińskie dzieci trafiały właśnie do nich.

"Nie chcemy przecież, żeby dzieci ukraińskie ustawiały się w olbrzymich kolejkach do polskich psychologów, bo polskie dzieci też nie mają szansy się do nich dostać" – powiedziała.

Mucha odniosła się także do tzw. komponentu ukraińskiego, który ma zostać zaoferowany uczniom ukraińskim w Polsce.

"Jest to dokładnie to samo, co komponent polski dla polskich dzieci, które uczą się w Ukrainie albo w dowolnym miejscu na świecie. Każdy kraj przygotowuje swój własny komponent polegający na tym, że uczy te dzieci ich literatury, geografii, historii" – zaznaczyła Mucha.

Według niej jest to "rzecz normalna, że dzieci, które wychowują się zagranicą, poza ojczystym krajem, mogą otrzymać wiedzę o nim i dzięki niej utrzymać swoją tożsamość".

"Nic tu nadzwyczajnego nie robimy" – oświadczyła.

Wcześniej, przedstawiając sprawozdanie Sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Artur Łącki (KO) mówił, że ustawa została przygotowana "niezwykle starannie". Zaznaczył, że w czasie obrad komisji głos zabierali przedstawiciele strony społecznej, w tym samorządu lekarskiego.

"Szczególne emocje wywołała kwestia wydłużenia terminu składania wniosków o warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki i położnej" – podkreślił.

"Nie sposób nie wspomnieć o postawie posłów Konfederacji. Otóż koledzy posła (Grzegorza) Brauna zgłosili szereg poprawek, których treść w zasadzie można zamknąć w jednym zdaniu: fora ze dwora, radźcie sobie sami i nie wyciągajcie ręki po pomoc. Cóż, rodzice nie nauczyli staropolskiej zasady, że sąsiadom w biedzie trzeba pomagać" – mówił Łącki.

Przedstawiając stanowisko klubu KO, poinformował o złożeniu poprawek wydłużających termin składania wniosków o warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki i położnej

Paweł Szefernaker (PiS), składając poprawkę uzależniającą uzyskanie świadczenia 800 plus także od złożenia wniosku o wydanie karty pobytu, przypomniał, że klub stoi na stanowisku, by "stopniowo wycofywać się z tej ustawy".

Dwie poprawki do projektu złożył Bartosz Romowicz (Polska 2050). Pierwsza z nich dotyczy honorowania świadectw czy dokumentów w państwie, które wypowiedziało umowę międzynarodową o ich wzajemnym uznawaniu. Wyjaśnił, że poprawka dotyczy nie tylko obywateli Ukrainy, ale także wielu uchodźców z Białorusi, którzy po wejściu jej w życie "będą mieli prawo pracy, ale także nauki w Polsce". Druga – jak mówił – daje maturzystom ukraińskim prawo niewchodzenia do polskiego systemu edukacyjnego. Zaznaczył, że bez tej poprawki nie dostaną oni 800 plus.

Urszula Nowogórska (PSL) zapowiedziała, że jej klub poprze projekt ustawy.

Poparcie dla ustawy zapowiedziała także Lewica. Arkadiusz Sikora wskazywał, że projekt ustawy odpowiada wnioskom jego klubu. Zwracał również uwagę, że Polska musi być przygotowana na drugą falę migracji, która prawdopodobnie będzie w tym roku.

Odnosząc się do przedstawionych poprawek, zaznaczył, że jedna ze zmian dotyczy wydłużenia okresu przejściowy dla lekarzy, lekarzy dentystów i pielęgniarek o cztery miesiące.

"To była zmiana postulowana przez polski system opieki zdrowotnej" – mówił.

Wiele poprawek, w tym mówiącą o tym, aby ze świadczeń socjalnych wyłączeni byli Ukraińcy w wieku poborowym i poprawkę, by psychologowie i psychiatrzy mieli obowiązek znajomości języka polskiego na poziomie co najmniej B1 zgłosił Witold Tumanowicz (Konfederacja).

"Nie ma żadnych podstaw do tego, aby utrzymywać przywileje socjalne dla Ukraińców. To już dwa lata. Mieli oni wystarczająco dużo czasu, by nabrać samodzielności do życia w Polsce zarówno pod względem edukacji, pracy, jak i mieszkania" – mówił. Dodał, że Konfederacja nie poprze projektu ustawy.

Jarosław Sachajko (Kukiz'15) zapewnił o poparciu koła dla pomocy obywatelom Ukrainy, którzy uciekli przed wojną. Jednocześnie zwrócił się do szefa MSWiA z pytaniem, czy "w ramach przedstawionej ustawy o ponadstandardowej pomocy dla obywateli Ukrainy równolegle polski rząd zadbał o szczątki Polaków pomordowanych na Ukrainie".

Jedną z najważniejszych zmian, jakie wprowadzi i nowelizacja – oprócz przedłużenia legalności pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce – będzie powiązanie wypłat, m.in. świadczenia 800 plus, z obowiązkiem szkolnym.

Regulacja umożliwia także zmianę statusu pobytu z obecnej ochrony tymczasowej na pobyt czasowy.

Wprowadzone zostaną również nowe zasad potwierdzania tożsamości obywatela Ukrainy ubiegającego się o nadanie numeru PESEL. Jedynym sposobem potwierdzenia tożsamości ma być okazanie ważnego dokumentu podróży.

Zgodnie z propozycją od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe jedynie na podstawie podpisanej umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym działającym na polecenie wojewody.

Projekt zakłada także wygaszenie świadczeń związanych z rekompensatą ponoszonych przez właścicieli lokali prywatnych kosztów pobytu i wyżywienia uchodźców wojennych. Od 1 lipca ma nastąpić też wygaszenie wsparcia dotyczącego finansowania wykonywania fotografii i jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł.

Ustawa, z wyjątkiem niektórych przepisów, miałaby wejść w życie 1 lipca br. (PAP)

Autorzy: Marcin Chomiuk, Magdalena Gronek, Aleksandra Kiełczykowska

mchom/ mgw/ ak/ joz/