Premier Donald Tusk poinformował we wtorek, że rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który implementuje dwie unijne dyrektywy. "Przygotowaliśmy takie rozwiązania, które gwarantują tantiemy, a więc państwo polskie jest po stronie twórców" - dodał.

"Polska Akademia Filmowa z radością przyjęła decyzję rządu i dotrzymanie słowa danego przez ministra Bartłomieja Sienkiewicza o wprowadzeniu tantiem dla twórców z rozpowszechniania filmów w internecie" – powiedział PAP prezydent Polskiej Akademii Filmowej Dariusz Jabłoński.

Przypomniał, że takie rozwiązanie wprowadzono również w innych krajach. "Dobrze, że ten rząd staje po stronie twórców. Twórcom należy się wynagrodzenie, również z tytułu rozpowszechniania swojego dorobku w sieci" – podkreślił.

"Filmy i seriale polskich twórców są coraz popularniejsze na platformach streamingowych. Nowela ustawy zniesie tę nierównowagę, z którą mieliśmy do tej pory do czynienia. Nie sądzę, żeby platformy były temu przeciwne" – powiedział Jabłoński. Wyraził również nadzieję, że projekt nowelizacji ustawy przyjmie również polski parlament.

"Jako twórcy i producenci mamy również nadzieję, że nasz rząd – tak, jak miało to miejsce w czołowych krajach Europy – wesprze bardzo mocno cały sektor audiowizualny, który może być kołem zamachowym całej polskiej gospodarki. Rząd na czele z premierem Tuskiem, który prowadził Europę, powinien to najlepiej rozumieć. Na sektor audiowizualny trzeba patrzeć w nowoczesny sposób. Nie będzie to strata pieniędzy, a wręcz przeciwnie – możliwość zarobienia ogromnych pieniędzy dla Polski" – podkreślił prezydent Polskiej Akademii Filmowej.

Dominik Skoczek, dyrektor Stowarzyszenia Filmowców Polskich-Związku Autorów i Producentów Audiowizualnych, ocenił, że przyjęty przez rząd projekt jest "niezwykle ważnym dla filmowców aktem prawnym z wielu powodów".

"Po pierwsze – jest wdrożeniem do polskiego prawa dyrektywy Unii Europejskiej, która wymaga m.in., by zapewnić twórcom filmowym sprawiedliwe i proporcjonalne wynagrodzenia za korzystanie z ich twórczości w internecie, co szczęśliwie znalazło też odzwierciedlenie w przepisach rzeczonej ustawy. Polscy twórcy czekają na ustawowe tantiemy z internetu już od bardzo wielu lat, a każdy kolejny dzień to dla nich strata nie do odpracowania. Rynek VOD osiąga już w Polsce przychody rzędu 3 mld złotych rocznie, natomiast autorzy filmów, które wypełniają biblioteki tych samych portali streamingowych, wciąż otrzymują w Polsce z tego tytułu 0 zł tantiem. Czas najwyższy to zmienić i dopasować prawo do rzeczywistości. Na braku odpowiednich regulacji tracą zresztą nie tylko filmowcy, ale cała polska gospodarka, gdyż za niewdrożenie dyrektywy grożą Polsce wysokie, liczone już w milionach euro, kary pieniężne od Komisji Europejskiej" - zwrócił uwagę Skoczek.

Zaznaczył, że "dyrektywa DSM nie dotyczy tylko filmowców, w procedowanej ustawie znalazło się też miejsce dla rozwiązań, które miały wspierać – zgodnie z dyrektywą DSM – także inne kategorie twórców, producentów czy wydawców".

"Niestety, przepisy zostały mocno zmienione na korzyść platform internetowych w toku konsultacji publicznych i resortowych. Przede wszystkim Ministerstwo Kultury wycofało się z przepisu zapewniającego wprost wyłączenie możliwości trenowania algorytmów generatywnej sztucznej inteligencji na materiałach chronionych prawem autorskim. Także rozwiązania dotyczące dostawców usług udostępniania treści online – czyli platform takich jak YouTube czy Facebook - zostały zmieniony w sposób niekorzystny dla środowisk twórczych" - ocenił.

Podał, że "wykreślono możliwość licencjonowania takim platformom utworów przez organizacje zbiorowego zarzadzania". "Jeżeli nic się nie zmieni w tym zakresie w Sejmie, przepis będzie miał marginalne znaczenie dla twórców, gdyż masowe korzystanie z twórczości indywidualnych osób wymaga wsparcia ze strony organizacji zbiorowego zarządzania. Twórcy wszelkich kategorii, a szczególnie zatomizowane środowiska, jak np. twórcy fotografii, utworów plastycznych, pisarze czy dziennikarze, nie są przecież w stanie śledzić wykorzystań internetowych na własną rękę, czy naruszeń związanych z takimi wykorzystaniami" - dodał.

W przesłanym PAP komunikacie Stowarzyszenia Autorów ZAiKS podkreślono, że "trwa najważniejsza reforma prawa autorskiego od 1994 r.".

"Dziś Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy wdrażającej do polskiego prawa unijną Dyrektywę DSM. Projekt został skierowany do dalszych prac w Sejmie. To bardzo ważny moment dla tysięcy polskich twórczyń i twórców, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że minęło już ponad 1000 dni od terminu na wdrożenie dyrektywy do prawa krajowego. Polska jest ostatnim krajem Unii, który implementuje tę kluczową dla środowisk twórczych dyrektywę" - napisano.

Dyrektor ds. licencjonowania Stowarzyszenia Autorów ZAiKS Karol Kościński powiedział: "Cieszymy się, że już wkrótce polskie prawo autorskie zostanie w istotnej części dostosowane do europejskich standardów. Od lat w naszej praktyce uważamy internet za obszar, z którego twórcom przysługuje zgodnie z prawem odpowiednie i proporcjonalne wynagrodzenie. Teraz, jak mamy nadzieję, interpretacja ZAiKS-u znajdzie odzwierciedlenie wprost w treści ustawy".

Zaznaczył, że "są jednak obszary, które wymagają dalszej uważnej pracy na etapie sejmowym". "Przepisy powinny być nastawione na większą ochronę twórców jako słabszych stron stosunków umownych, na przykład z wielkimi platformami cyfrowymi. Wynagrodzenie za pracę twórczą powinno być odpowiednie i proporcjonalne do sukcesu komercyjnego dzieła. Zależy nam, żeby zostało to zagwarantowane w ustawie, tak jak w innych europejskich krajach" - ocenił Kościński.

Jego zdaniem "niezbędnych korekt wymagają też przepisy projektu odnoszące się bezpośrednio do działalności organizacji zbiorowego zarządzania". "Mamy nadzieję, że będziemy mieć szansę na prezentację naszego stanowiska, opartego na wieloletnim doświadczeniu w zarządzaniu prawami, w tym w środowisku cyfrowym, i że znajdzie ono odzwierciedlenie w ostatecznej treści przepisów" - podkreślił.

Celem projektowanej nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego dwóch dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 17 kwietnia 2019 r.: dyrektywy 2019/789 ustanawiającej przepisy dotyczące wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mające zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/83/EWG (tzw. dyrektywy "satelitarno-kablowej II"), a także dyrektywy 2019/790 w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (tzw. dyrektywy "Digital Single Market"). Termin implementacji obydwu dyrektyw upłynął 7 czerwca 2021 r., ale Komisja Europejska dopiero 4 czerwca 2021 r. opublikowała wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania art. 17 "dyrektywy DSM" przez ustawodawców krajowych.

Przepisy dyrektywy o prawie autorskim i prawach pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym zwiększają ochronę treści w sieci, ich twórców i wydawców.

Za projekt nowelizacji odpowiada Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.(PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska, Katarzyna Krzykowska

akr/ ksi/ dki/