Radio Opole » Kraj i świat
2024-04-28, 07:10 Autor: PAP

112 lat temu urodził się Jan Wawrzyczek, dowódca oddziału AK „Sosienki”

28 kwietnia 1912 roku urodził się Jan Wawrzyczek, oficer Wojska Polskiego, dowódca oddziału AK „Sosienki”, którego działalność ukierunkowana była na pomoc więźniom niemieckiego obozu Auschwitz. Zmarł 30 września 2000 r. Spoczywa na cmentarzu w Jawiszowicach.

Jan Wawrzyczek urodził się w Jawiszowicach koło Oświęcimia. Przed wojną był zawodowym żołnierzem. W 1934 r. ukończył szkołę wojskową i otrzymał stopień podporucznika. Cztery lata później otrzymał awans na porucznika. Służył w 73. pułku piechoty w Katowicach, a także w jego batalionie, który stacjonował w Oświęcimiu.


Uczestniczył w kampanii wrześniowej. Został odznaczony krzyżem srebrnym Orderu Virtuti Militari. Po klęsce zaangażował się w konspirację. Wiosną 1940 r. utworzony został obwód oświęcimski Związku Walki Zbrojnej, który w 1942 r. przekształcił się w Armię Krajową.


Pierwsze kontakty z więźniami niemieckiego obozu Auschwitz Jan Wawrzyczek nawiązał jesienią 1940 r. Więźniem był tam już wtedy rtm. Witold Pilecki.


W 1941 r. Wawrzyczek utworzył pierwszy oddział - „Marusza”, który m.in. pomagał uciekinierom z obozu Auschwitz. Na początku 1943 r. otrzymał awans na kapitana. Później został majorem.


Komenda Główna AK wyznaczyła Wawrzyczkowi, który używał pseudonimu Danuta, zadanie odtworzenia rozbitego przez Niemców obwodu oświęcimskiego Armii Krajowej. Stworzył go niemal od podstaw. Powołał też jeden oddział partyzancki - w miejsce dotychczasowych niewielkich grup dywersyjnych - pod kryptonimem „Sosienki”.


Oddział liczył 50-80 osób. Działał w ekstremalnych warunkach. Ziemia oświęcimska została wcielona do Rzeszy. Jak wyliczył Piotr Setkiewicz z Muzeum Auschwitz, w połowie 1944 r. w Oświęcimiu i okolicy stacjonowało 5 tys. uzbrojonych i wyszkolonych Niemców. W pobliżu nie było dużych obszarów leśnych. Jan Wawrzyczek dobierał ludzi zaufanych i oddanych sprawie. Zorganizował go według zasad przez siebie stworzonych: nie było wojskowego drylu, wszyscy mówili do siebie po imieniu. Oddział przetrwał do końca okupacji.


Działalność „Sosienek” ukierunkowana była na pomoc więźniom Auschwitz. Pomogli co najmniej 45 więźniom spośród ponad 140, których ucieczki zakończyły się sukcesem. Część z nich przystąpiła później do partyzantki. Pomoc znajdowali u nich także Żydzi, jeńcy sowieccy i Jugosłowianie.


Po wkroczeniu Armii Czerwonej komuniści starali się wymazać z kart historii działalność „Sosienek”. Żołnierze oddziału byli inwigilowani.


Jan Wawrzyczek po wojnie został nauczycielem w Bielsku-Białej. Uczył wychowania fizycznego i przysposobienia obronnego. Po śmierci spoczął na cmentarzu w Jawiszowicach.


Postać bohaterskiego dowódcy AK popularyzuje oświęcimskie stowarzyszenie Auschwitz Memento. Zrealizowało film dokumentalny w reżyserii Bogdana Wasztyla i Mirosława Krzyszkowskiego, który poświęcony jest „Sosienkom”, a także wydało monografię oddziału pióra historyka Marcina Dziubka.


Zdaniem Wasztyla, żołnierzy „Sosienek” należy stawiać na równi z rtm. Witoldem Pileckim. „Ich dowódca Jan Wawrzyczek to Pilecki, tylko że działający po drugiej stronie drutów Auschwitz. Stanisław Furdyna, więzień, który zbiegł z obozu i trafił do tego oddziału, był zdumiony szaleńczą odwagą i brawurą tych ludzi” – powiedział.


Zdaniem Marcina Dziubka, „Sosienki” były nie tylko zbrojnym ramieniem Polskiego Państwa Podziemnego, ale także nadzieją dla więzionych w obozie i niezbitym dowodem na możliwość zachowania prawdziwego człowieczeństwa w tym szczególnym miejscu i czasie. (PAP)


Autor: Marek Szafrański


szf/ dki/


Kraj i świat

2024-06-15, godz. 20:30 A.Duda z okazji 100-lecia przyznania Reymontowi Nagrody Nobla: to jeden z najznakomitszych polskich pisarzy Władysław Reymont to jeden z najznakomitszych polskich pisarzy. Jego literackie arcydzieło, czterotomowa powieść Chłopi, jest skarbem naszej kultury narodowej… » więcej 2024-06-15, godz. 20:20 ME 2024 - Hiszpania - Chorwacja 3:0 (opis) Grupa B: Hiszpania - Chorwacja 3:0 (3:0). Bramki: 1:0 Alvaro Morata (29), 2:0 Fabian Ruiz (32), 3:0 Dani Carvajal (45+2). Żółta kartka - Hiszpania: Rodri… » więcej 2024-06-15, godz. 20:10 ME 2024 - Zieliński: Holendrzy to marka, ale rankingi nie będą mieć znaczenia 'Reprezentacja Holandii to uznana marka, ale w niedzielę rankingi nie będą mieć takiego znaczenia' - powiedział Piotr Zieliński przed meczem piłkarskich… » więcej 2024-06-15, godz. 20:00 ME 2024 - Hiszpania - Chorwacja 3:0 (wynik) Grupa B: Hiszpania - Chorwacja 3:0 (3:0). Bramki: 1:0 Alvaro Morata (29), 2:0 Fabian Ruiz (32), 3:0 Dani Carvajal (45+2). Żółta kartka - Hiszpania: Rodri… » więcej 2024-06-15, godz. 19:40 ME 2024 - Probierz: mam już w głowie skład na mecz z Holandią (opis) Trener piłkarskiej reprezentacji Polski Michał Probierz przyznał w Hamburgu przed niedzielnym meczem z Holandią w grupie D mistrzostw Europy, że 'ma już… » więcej 2024-06-15, godz. 19:40 Serbia/ Prorosyjski wicepremier otrzymał zadanie wzmacniania więzi z krajami BRICS Aleksandar Vulin, prorosyjski wicepremier w rządzie Serbii, będzie odpowiadać za rozwój relacji Belgradu z grupą państw rozwijających się BRICS - ustalono… » więcej 2024-06-15, godz. 19:30 ME 2024 - Eriksen: nie myślę o tym, co się stało trzy lata temu Trzy lata po pamiętnym meczu z Finlandią, kiedy przeżył zatrzymanie akcji serca, duński piłkarz Christian Eriksen ponownie jest na mistrzostwach Europy i… » więcej 2024-06-15, godz. 19:30 Izrael/ Ośmiu izraelskich żołnierzy zginęło w wybuchu w południowej Strefie Gazy W wybuchu opancerzonego transportera na południu Strefy Gazy zginęło w sobotę ośmiu izraelskich żołnierzy - poinformowały Siły Obronne Izraela. » więcej 2024-06-15, godz. 19:20 ME w kajakarstwie - sześć medali Polaków w sobotę (wyniki) Pięć srebrnych medali i jeden brązowy to sobotni dorobek polskiej reprezentacji kajakarzy rywalizującej w mistrzostwach Europy w węgierskim Szegedzie. Dwukrotnie… » więcej 2024-06-15, godz. 19:20 Szef MSZ: jeśli Putin uzależnia pokój od obietnicy Ukrainy, Ukraina też ma prawo żądać Jeśli Władimir Putin uzależnia pokój od obietnicy Ukrainy, że nie przystąpi do NATO, to z pewnością Ukraina ma prawo żądać, aby Rosja nie zawierała… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »