Trybunał rozpoczął badanie tej sprawy 4 kwietnia, wysłuchał wówczas strony postępowania i przerwał rozprawę do środy 17 kwietnia. Z wokandy zamieszczonej we wtorek na stronie TK wynika, że obecnie sprawę przełożono na czwartek w przyszłym tygodniu - 25 kwietnia, na godz. 13.

Postępowanie przed TK zostało zainicjowane wnioskiem grupy posłów PiS złożonym na początku grudnia ub. roku. Wniosek dotyczy przepisu z ustaw "antycovidowych" z 2020 r., według którego "Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki może, w związku z przeciwdziałaniem Covid-19, wydawać polecenia obowiązujące inne (...) osoby prawne i jednostki organizacyjne (...) oraz przedsiębiorców".

Wniosek kwestionuje rozumienie tego przepisu polegające na tym, że miałby on nie odnosić się "do poleceń wydanych w związku z przygotowaniem wyborów w stanie epidemii". W ocenie posłów, którzy sformułowali wniosek, w sytuacji pandemii ograniczanie zakresu zastosowania wskazanego przepisu (...) jest niezgodne z zasadą współdziałania władz wynikającą z preambuły konstytucji".

Chociaż pierwotny przepis będący przedmiotem zaskarżenia już nie obowiązuje, to - jak wskazano we wniosku - "wynikająca z uchylonego przepisu norma wciąż obowiązuje w sensie materialnoprawnym, jako że istnieją stany faktyczne, w których znajdzie ona zastosowanie". Ponadto, jak wskazali wnioskodawcy, przepis o analogicznej treści nadal jest w ustawie, choć w innym jej miejscu. Ten analogiczny przepis również został zaskarżony we wniosku grupy posłów, gdyby TK uznał, że ocena konstytucyjności przepisu pierwotnego nie jest już możliwa.

Tło sprawy stanowi decyzja ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego z 16 kwietnia 2020 r., który polecił Poczcie Polskiej działania w zakresie przeciwdziałania Covid-19, polegające na podjęciu i realizacji czynności niezbędnych do przygotowania przeprowadzenia wyborów powszechnych na Prezydenta RP w 2020 r., które z powodu pandemii miały się odbyć w trybie korespondencyjnym.

Sprawę rozpatruje pięcioosobowy skład TK. Posiedzeniom przewodniczy sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sprawozdawcą jest sędzia TK Krystyna Pawłowicz. Ponadto, w składzie są: prezes TK Julia Przyłębska oraz sędziowie Bartłomiej Sochański i Rafał Wojciechowski. Na początku kwietnia informowano, że TK oddalił wnioski Sejmu o wyłączenie sędziów Pawłowicz i Piotrowicza z tej sprawy.

Sprawa, jeszcze przed formalnym rozpoczęciem rozprawy, była wielokrotnie przekładana. Pierwotnie TK miał zająć się tym wnioskiem 14 lutego.

Reprezentujący Prokuratora Generalnego prok. Radosław Kalarus wniósł 4 kwietnia przed TK o umorzenie sprawy. Argumentował, że pierwotny przepis już nie obowiązuje, zaś obecna regulacja zaskarżona dodatkowo nie może być oceniona przez Trybunał, gdyż wnioskodawcy do facto, jego zdaniem, chcą skontrolować wykładnię i interpretację przepisu. Z kolei marszałek Sejmu nie przedstawił TK stanowiska Sejmu w tej sprawie, przedstawiciele Sejmu nie byli też obecni wtedy na rozprawie.

We wrześniu 2020 r. WSA w Warszawie orzekł, że decyzja premiera zobowiązująca Pocztę Polską do przygotowania wyborów prezydenckich w trybie korespondencyjnym rażąco naruszyła prawo.

Według WSA decyzja Morawieckiego naruszyła m.in. konstytucję, Kodeks wyborczy, ustawę o Radzie Ministrów i Kodeks postępowania administracyjnego. WSA stwierdził, że konstytucja ani inne ustawy nie przyznają Prezesowi Rady Ministrów uprawnień w zakresie zmierzającym do organizacji wyborów powszechnych. Wyrok ten pozostaje nieprawomocny. NSA nie rozpoznał jeszcze skargi kasacyjnej, ale termin tej sprawy został ostatnio wyznaczony w tym sądzie - na 28 czerwca br.

W grudniu ub.r. Sejm podjął uchwałę ws. powołania komisji śledczej do zbadania legalności wyborów Prezydenta RP w 2020 roku w formie głosowania korespondencyjnego; jej powstanie posłowie poparli jednogłośnie. Komisja prowadzi już swoje prace, odbywają się przesłuchania świadków.

Natomiast w początkach marca br. Sejm przyjął uchwałę w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności TK. "Sejm RP stoi na stanowisku, że uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy" - stanowi uchwała. Sejm zaapelował w niej do sędziów TK o rezygnację, a "tym samym o przyłączenie się do procesu demokratycznych przemian". (PAP)

autor: Marcin Jabłoński

mja/ godl/