Andrzej Guła lider PAS podkreślił na wtorkowej konferencji prasowej w Warszawie, że reformy programu "Czyste Powietrze" są potrzebna od zaraz.

Po pierwsze - jego zdaniem - należy położyć nacisk na inwestycje termomodernizacyjne. "Najlepszym, najzdrowszym i najtańszym paliwem jest to, którego nie zużyjemy. Gdybyśmy zainwestowali w to kilka lat temu, to gospodarstwa domowe co roku zużywałby nie od 9 do 11 mln ton węgla, tylko dzięki poprawie standardów energetycznych, byłby to ok. 5 mln ton węgla" - podkreślił przedstawiciel PAS.

Zwrócił ponadto uwagę, że budynki jednorodzinne w Polsce są w "fatalnym stanie energetycznym"; ponad 30 proc. z nich nie ma docieplonych ścian zewnętrznych, co powoduje, że energia zamiast ogrzewać mieszkańców domu, ucieka z niego przez ściany, dach i okna.

Według Guły drugim priorytetem jest zapewnienie finansowania programu "Czyste Powietrze" w kolejnych latach. "W naszej opinii pieniędzy może zabraknąć w perspektywie 1,5 roku" - dodał.

Zwrócił uwagę, że program obecnie jest finansowany z Krajowego Programu Obudowy (KPO) oraz FEnIKS-a (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko). "Na chwilę obecną nie ma poważnej dyskusji skąd finansować +Czyste Powietrze+. My wskazujemy dwa potencjalne źródła - przychody z ETS, ale też możliwe jest współfinansowanie tego programu instrumentami takimi jak zielone obligacje, obligacje +Czyste Powietrze+" - dodał Andrzej Guła.

Na konferencji prasowej przedstawiono wyniki rankingu najaktywniejszych gmin w programie "Czyste Powietrze". Został on opracowany na postawie danych od 2018 r. do końca 2023 r. W rankingu wzięto pod uwagę dwa kryteria – liczbę wniosków o wymianę starych urządzeń grzewczych oraz liczbę wniosków odniesioną do liczby budynków jednorodzinnych w danej gminie. Jak podkreślono, poprawa jakości powietrza na danym terenie zależna jest od aktywności samorządu.

Biorąc pod uwagę liczbę wniosków, na pierwszym miejscu spośród wszystkich 2477 gmin w Polsce znalazł się Rybnik, z liczbą 6481 złożonych wniosków. W pierwszej dziesiątce są: Częstochowa (3490), Łódź (3053), Jaworzno (2572), Radom (2423), Bielsko-Biała (2404), Kielce (2225), Kraków (2197), Czerwionka-Leszczyny (2184). Pierwszą dwudziestkę zamykają: Białystok (1666), Poznań (1651) oraz Kartuzy (1648).

Jeśli chodzi o drugie kryterium (liczba wniosków w przeliczeniu na liczbę budynków jednorodzinnych w gminie) liderem jest śląska gmina Radlin (1053 wniosków). W pierwszej dziesiątce znalazły się: Jejkowice (370), Rydułtowy (1339), Górno (1285), Lyski (877), Igołomia-Wawrzeńczyce (742), Godów (1314), Wodzisław Śląski (2170), Gaszowice (866) oraz Pszów (803). Dwudziestkę zamykają - Masłów (966), Kornowac (404) i Mszana (612).

W obu zestawieniach - w pierwszych dwudziestkach - jest w sumie 25 śląskich gmin.

Jako jednanego z liderów zmian antysmogowych wskazano miasto Rybnik, które jeszcze kilka lat temu, było jedną z najbardziej zanieczyszczonych smogiem aglomeracji w Polsce i w Europie.

Rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego Piotr Siergiej przypomniał, że w styczniu 2017 roku w tym mieście z powodu zanieczyszczeń powietrza na trzy dni zamknięto szkoły. Wówczas stężenia pyłów zawieszonych sięgnęły średniodobowo ok. 800 mikrogramów na m sześc., przy dobowej normie 50 mikrogramów. "To miasto zeszło ze 130 dni smogowych (rocznie - PAP) do 16" - podkreślił Siergiej.

Uczestniczący w konferencji Emil Nagalewski z Rybnickiego Alarmu Smogowego podkreślił, że tak znaczące ograniczenie smogu w gminie było efektem m.in. działania uchwały antysmogowej dla województwa, programu "czyste Powietrze" oraz wysiłku władz samorządowych i mieszkańców, by zmienić źródła ogrzewania domów. Dodał, że nawet najwięksi optymiści, kilka lat temu nie spodziewali się, że działania antysmogowe przyniosą tak szybko pozytywny efekt.

Dominika Mucha z Europejskiego Centrum Czystego Powietrza poinformowała, że na podstawie przeprowadzonej analizy z użyciem algorytmu wykorzystującego sztuczną inteligencję za 71 proc. redukcję zanieczyszczeń powietrza na terenie Rybnika odpowiadały działania antysmogowe; 29 proc. to efekt warunków meteorologicznych m.in. cieplejszych zim.

Na podstawie danych z wojewódzkich rocznych raportów oceny jakości powietrza oraz GIOŚ, PAS poinformował ponadto o miastach z największym problemem smogu w 2022 r. Najwięcej dni z przekroczeniami dobowego poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 (50 mikrogramów na m sześć.) odnotowano w Nowej Rudzie (95 dni; przy normie krajowej wynoszącej 35 dni). W pierwszej trójce znalazły się jeszcze Sucha Beskidzka (76 dni) oraz Pszczyna (75 dni). (PAP)

autor: Michał Boroń

mick/ drag/