Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu Niemcy aresztowali Jana Bytnara 'Rud…
2023-03-23, 10:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

80 lat temu Niemcy aresztowali Jana Bytnara "Rudego"

Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
80 lat temu - 23 marca 1943 roku - Niemcy aresztowali Jana Bytnara "Rudego", komendanta hufca "Południe" Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Razem z nim w mieszkaniu Bytnarów przy al. Niepodległości 159 gestapo zatrzymano też jego ojca Stanisława.
"Rudy" wpadł, kiedy Niemcy znaleźli u aresztowanego w nocy z 18 na 19 marca dowódcy hufca "Praga" Henryka Ostrowskiego" notatnik z jego adresem i nazwiskiem. Cztery dni później, po zatrzymaniu, Jan Bytnar został przewieziony do siedziby gestapo w alei Szucha, gdzie był bestialsko torturowany do utraty przytomności.

Trzy dni później, 26 marca, został odbity z rąk Niemców w słynnej akcji pod Arsenałem. Operację zaplanował Tadeusz Zawadzki "Zośka", przyjaciela "Rudego". Została brawurowo przeprowadzona w biały dzień, u zbiegu Bielańskiej, Nalewek i Długiej. Harcerze zaatakowali furgonetkę przewożącą więźniów na Pawiak. "Rudego" przenieśli do oczekującego w pobliżu samochodu, który odjechał z miejsca zdarzenia.

Jan Bytnar "Rudy", śmiertelnie wyczerpany przesłuchaniami przez gestapo, zmarł 30 marca 1943 roku. Nie wydał nikogo. W chwili śmierci miał 21 lat.

Aresztowany wraz z nim ojciec zginął w styczniu 1945 podczas ewakuacji niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

W kwietniu 1943 roku wywiad AK zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara. Byli to SS-Oberscharführer Hubert Schulz i SS-Rottenführer Ewald Lange, torturujący go podczas przesłuchań. 6 maja 1943 roku z wyroku sądu podziemnego Tadeusz Zawadzki "Zośka" zlikwidował Huberta Schulza, a dwa tygodnie później Andrzej Góral "Tomasz" wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange.

Pośmiertnie, w 2009 roku, Jan Bytnar za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

"Rudy" był jednym z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec".

(więcej)

Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Do harcerstwa wstąpił już w szkole podstawowej. Należał do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego "Pomarańczarnia". Był lubiany i szanowany przez kolegów za odwagę i oddanie harcerskim ideałom. Od początku wojny aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach Szarych Szeregów. Najpierw zajmował się małym sabotażem - malował znaki Polski Walczącej, wybijał szyby sklepów dla Niemców, a później - dywersją i akcjami zbrojnymi.

Najbliższymi przyjaciółmi Jana Bytnara "Rudego" byli Tadeusz Zawadzki "Zośka" i Maciej Aleksy Dawidowski "Alek". Podobnie jak Jan Bytnar wychowani w duchu patriotyzmu, zostali uczestnikami małego sabotażu, gdy wybuchła wojna, potem przeszli do Grup Szturmowych, stając się żołnierzami podziemnej armii. "Zośka" i "Alek" brali udział w akcji odbicia "Rudego". Podczas odwrotu Aleksy Dawidowski został ranny w brzuch. Zmarł tego samego dnia co Jan Bytnar - 30 marca 1943 roku. Z kolei Tadeusz Zawadzki "Zośka" zginął 20 sierpnia 1943 roku w Sieczychach koło Wyszkowa, w ataku na strażnicę Grenzschutzpolizei.

Wszyscy trzej spoczywają w kwaterze harcerskiego batalionu Armii Krajowej "Zośka" na wojskowych Powązkach w Warszawie. Ich przyjaźń, odwaga i patriotyzm mogą stanowić inspirację dla kolejnych pokoleń młodych Polaków.

Zobacz także

2024-03-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 26 marca » więcej 2024-03-26, godz. 01:18 Wystawa My Europianie w Muzeum Niepodległości Z okazji 455. rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej i 20. rocznicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, Muzeum Niepodległości zaprasza na wystawę „My Europianie”… » więcej 2024-03-25, godz. 13:00 Słuchowisko Teatru Polskiego Radia "To słowo" nagrodzone przez BBC za najlepsze słuchowisko europejskie Słuchowisko Teatru Polskiego Radia "To słowo" Marty Rebzdy w reżyserii Waldemara Modestowicza otrzymało nagrodę BBC Audio Drama Awards za najlepsze słuchowisko… » więcej 2024-03-25, godz. 11:00 80 lat temu miała miejsce wielka ucieczka z niemieckiego obozu jenieckiego dla lotników alianckich W nocy 25 marca 1944 r. doszło do jednej z najsłynniejszych ucieczek jenieckich w czasie II wojny światowej. 80 alianckich lotników, w tym również Polacy… » więcej 2024-03-25, godz. 09:00 Uroczystości w 80. rocznicę masakry 335 mieszkańców Rzymu w Grotach Ardeatyńskich W Rzymie odbyły się uroczystości w przypadającą w niedzielę 80. rocznicę masakry 335 mieszkańców Wiecznego Miasta, rozstrzelanych przez Niemców w Grotach… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 25 marca » więcej 2024-03-23, godz. 13:13 Markowa - rodzina Ulmów symbolem Polaków ratujących Żydów przed Zagładą W 80 lat po zbrodni w Markowej ta podkarpacka miejscowość stała się centrum pamięci o Polakach ratujących Żydów. 24 marca 1944 roku Niemcy zamordowali… » więcej 2024-03-24, godz. 11:00 230 lat temu wybuchła insurekcja kościuszkowska przeciwko Rosji i Prusom 230 lat temu, 24 marca 1794 roku, wybuchła insurekcja kościuszkowska, będąca ostatnią próbą ratowania Rzeczpospolitej. Wymierzona przeciwko dwóm zaborcom… » więcej 2024-03-24, godz. 10:00 Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką 24 marca po raz siódmy jest obchodzony Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Jest to święto państwowe, przypadające… » więcej 2024-03-24, godz. 09:00 Konkurs "Póki nie jest za późno" Jeszcze tylko do 24 marca można przesyłać zgłoszenia do - organizowanego przez Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach – konkursu na projekt… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »