Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne na dziś
2023-01-31, 08:17 Autor: IAR/B.Falkowska/dok

Kalendarium historyczne na dziś

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
1628 - Zmarł Abraham van den Blocke, niderlandzki architekt i rzeźbiarz, przedstawiciel manieryzmu, tworzący głównie w Gdańsku, twórca projektów między innymi: Złotej Bramy, fontanny Neptuna, fasady Dworu Artura i Złotej Kamieniczki.
1667 - We Wrocławiu zmarł książę Jerzy Sebastian Lubomirski, marszałek wielki koronny, hetman polny koronny. Tłumacz, pisarz polityczny i mówca. Jako jeden z niewielu arystokratów nie złożył hołdu Karolowi Gustawowi. Postać wysoce kontrowersyjna, w 1665 roku wszczął rebelię przeciwko Janowi Kazimierzowi w obronie demokracji szlacheckiej, jako przywódca rokoszu.

1793 - W czasie II rozbioru Polski wojska pruskie zajęły bez walki Poznań. Władze miasta zostały podporządkowane władzom tworzącej się nowej prowincji - Prusom Południowym, złożonej z ziem II zaboru pruskiego, której Poznań był stolicą.

1797 - Urodził się Franz Schubert, austriacki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce.

1801 - Urodził się Piotr Ściegienny, katolicki ksiądz, działacz niepodległościowy i chłopski. Podstawą jego działalności publicznej była jednoczesna walka o niepodległość Polski i o pełne uwłaszczenie chłopów.

1845 - Amerykanin Elias Howe opatentował maszynę do szycia.

1862 - Amerykański astronom Alvan Graham Clark odkrył białego karła - Syriusza B, towarzysza najjaśniejszej gwiazdy ziemskiego nieba - Syriusza.

1865 - Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął 13. poprawkę do Konstytucji znoszącą niewolnictwo i roboty przymusowe.

1867 - Urodził się Mariusz Zaruski, malarz, poeta, marynarz, taternik, ratownik, narciarz i wojskowy, zaangażowany w działalność społeczną i niepodległościową. Jako taternik największe osiągnięcia odniósł zimą - jako pierwszy zdobył ponad 20 szczytów, w 1904 roku pierwszy wszedł na Giewont, Kopę Magury, Liliowe, Pośrednią i Skrajną Turnię. Był orędownikiem powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

1887 - Urodził się Piotr Wilniewczyc, konstruktor broni małokalibrowej, współautor projektu pistoletu VIS, który stał się przepisowym pistoletem Wojska Polskiego, produkowanym seryjnie od 1936 roku, a także pistoletu maszynowego MORS.

1887 - Zmarł Włodzimierz Bonawentura Krzyżanowski, amerykański generał pochodzenia polskiego, uczestnik antypruskiego powstania w Wielkopolsce w 1846 roku i amerykańskiej wojny secesyjnej, w tym bitwy pod Gettysburgiem.

1888 - Zmarł Jan Bosko, włoski ksiądz i pedagog społeczny, założyciel zgromadzenia salezjanów i salezjanek oraz Stowarzyszenia Salezjanów Współpracowników, twórca Rodziny Salezjańskiej, tercjarz franciszkański, święty Kościoła katolickiego.

1892 - Na skoczni w norweskim Holmenkollen rozegrano pierwszy w historii konkurs skoków narciarskich.

1892 - Urodził się Stanisław Sedlaczek, harcmistrz, w czasie II wojny światowej założyciel i naczelnik konspiracyjnego Harcerstwa Polskiego.

1895 - Urodził się Stanisław Młodożeniec, poeta, współtwórca polskiego futuryzmu.

1901 - We Francji zakazano stosowania kar cielesnych w armii i marynarce wojennej.

1902 - Urodziła się Alva Myrdal, szwedzka dyplomatka, socjolog. Pracowała między innymi w UNESCO, jako dyrektor departamentu nauk społecznych.

1907 - W Warszawie organizacja Bojowa PPS przeprowadziła udany zamach na funkcjonariusza rosyjskiej tajnej policji politycznej Ochrany Wiktora Gruena.

1910 - Urodził się Giorgio Perlascam, Włoch, który udając hiszpańskiego konsula generalnego na Węgrzech ocalił 5016 Żydów zagrożonych Holokaustem zimą 1944 roku. Po wojnie Perlasca wrócił do Włoch, ale nikomu, włączywszy w to rodzinę, nie opowiadał o swoich czynach wojennych aż do roku 1987, kiedy to grupa węgierskich Żydów, których ocalił znalazła go. Opis jego samotnych działań napisany przez Enrico Deaglio stał się bestsellerem.

1915 - Podczas I wojny światowej armia niemiecka po raz drugi użyła broni chemicznej.

1923 - Na stokach Cytadeli Warszawskiej został rozstrzelany Eligiusz Niewiadomski, zabójca prezydenta Gabriela Narutowicza.

1923 - Katastrofa w Kopalni Węgla Kamiennego "Heinitz" w Bytomiu. W wyniku wybuchu metanu zginęło 145 górników.

1924 - Urodził się Tengiz Abuładze, gruziński reżyser, scenarzysta filmowy i teatralny. Twórca obrazów: "Cudze dzieci”, "Błaganie”, "Drzewo pragnień” i najbardziej znanego - "Pokuta”, będącego formą rozliczenia się z totalitarnymi doświadczeniami Związku Radzieckiego.

1925 - W "Kurjerze Warszawskim", w wydaniu wieczornym, ukazała się pierwsza polska krzyżówka. Nazwano ją "łamigłówką krzyżową”, a za jej rozwiązanie redakcja obiecywała wylosowanie wśród czytelników pięciu prenumerat kwartalnych Kurjera i książki Stefana Żeromskiego "Wiatr od morza".

1930 - Amerykańskie przedsiębiorstwo 3M wprowadziło do sprzedaży taśmę klejącą. Pierwotnie klej umieszczano jedynie na jej brzegach, co uznane zostało za przejaw skąpstwa i do taśmy przylgnęła nazwa "scotch tape".

1933 - Zmarł John Galsworthy, angielski powieściopisarz, nowelista, poeta i dramaturg. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1932 za "wielką sztukę prozatorską, której szczytem jest "Saga rodu Forsyte'ów", wielotomowa powieść rzeka, nad którą Galsworthy pracował ponad 20 lat.

1934 - Urodziła się Joanna Rawik, piosenkarka, aktorka i dziennikarka. Zdobyła dużą popularność na przełomie lat 60. i 70.

1935 - Urodził się Kenzaburo Oe, japoński powieściopisarz, nowelista i eseista, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1994 roku, autor powieści: "Zerwać pąki, zabić dzieci” i "Sprawa osobista".

1937 - Zmarł Alfons Alfred Zgrzebniok, pseudonim "Rakoczy”, nauczyciel, działacz samorządowy, śląski działacz polityczny, komendant powstań śląskich, jeden z założycieli Związku Powstańców Śląskich, wicewojewoda białostocki. Był naczelnym dowódcą I powstania śląskiego.

1942 - Brytyjskie wojska, wspierane przez oddziały indyjskie, australijskie i malajskie, przegrały z armią japońską bitwę o Malaje.

1942 - Urodziła się Daniela Bianchi, włoska aktorka, występowała w roli dziewczyny Jamesa Bonda w "Pozdrowieniach z Rosji".

1943 - Pod Stalingradem, po przegranej bitwie z Armią Czerwoną, skapitulował dowódca niemieckiej 6. Armii Polowej Friedrich Paulus.

1944 - Niemcy rozstrzelali w Miąsowej 24 aresztowanych mieszkańców Jędrzejowa w ramach odwetu za wysadzenie przez oddział Armii Krajowej "Barabasza” torów na trasie Miąsowa-Sobków. W 1965 roku powstał w tym miejscu pomnik ku pamięci pomordowanych.

1944 - Zmarła Stefania Sempołowska, pedagog, pisarka, działaczka oświatowa, współorganizatorka Związku Nauczycielstwa Polskiego.

1945 - Na plaży w Palmnicken, obecnie Jantarnyj w obwodzie kaliningradzkim, Niemcy rozstrzelali kilka tysięcy więźniów jednej ze wschodniopruskich filii obozu koncentracyjnego KL Stutthof.

1945 - Amerykański szeregowiec Eddie Slovik został rozstrzelany za dezercję, jako jedyny żołnierz US Army od zakończenia wojny secesyjnej.

1950 - Prezydent Harry Truman ogłosił zamiar wyprodukowania amerykańskiej bomby wodorowej. Dwa lata później - 1 listopada 1952 - amerykańscy fizycy pod kierunkiem Edwarda Tellera i Polaka Stanisława Ulama doprowadzili na atolu Enewetak do pierwszego wybuchu bomby termojądrowej "Ivy Mike".

1953 - Urodził się Jacek Chmielnik, aktor, reżyser teatralny; znany między innymi z filmów Juliusza Machulskiego "Vabank" i "Kingsajz". W TVP prowadził w latach 2000-2004 teleturniej "Kochamy polskie seriale". Zmarł 22 sierpnia 2007 roku.

1955 - Zmarł John Mott, amerykański działacz Związku Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej YMCA oraz World Student Christian Federation.

1956 - Zmarł Alan Alexander Milne, angielski pisarz, któremu międzynarodową sławę przyniosły książki dla dzieci "Kubuś Puchatek" oraz "Chatka Puchatka".

1968 - Rozpoczął się proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej. 30 kwietnia 2000 roku zakonnicę kanonizował papież Jan Paweł II.

1971 - Rozpoczęła się trzecia załogowa misja amerykańskiego statku kosmicznego "Apollo 14" na Księżyc. 5 lutego astronauci dokonali trzeciego lądowania i w ciągu 33-godzinnego pobytu odbyli dwie podróże specjalnym pojazdem LV. Wyprawa zakończyła się 9 lutego.

1972 - Austriacki narciarz alpejski Karl Schranz, po występie w reklamie, został wykluczony z udziału w zbliżających się Igrzyskach Olimpijskich w japońskim Sapporo. Zgodnie z ówczesnymi przepisami każdy sportowiec, który podpisał kontrakt sponsorski, był automatycznie uznawany za zawodowca i nie mógł startować w igrzyskach olimpijskich.

1974 - Zmarł Samuel Goldwyn, amerykański producent filmowy polskiego pochodzenia, współzałożyciel wytwórni filmowej Metro-Goldwyn-Mayer.

1976 - Do Sejmu PRL trafił "Memoriał 101", w którym polscy intelektualiści protestowali przeciwko nowelizacji konstytucji, między innymi wpisaniu do niej kierowniczej roli partii oraz wieczystego sojuszu z ZSRR. Inicjatorami "Memoriału 101" byli Wiktor Woroszylski i Jacek Bocheński, a list przewodni napisał Jerzy Andrzejewski. Wcześniej, 5 grudnia 1975 roku złożony został pierwszy memoriał nazwany "Listem 59”, którego inicjatorem był Jan Olszewski, a w redagowaniu, którego tekstu uczestniczyli Jacek Kuroń i Jakub Karpiński.

1980 - Sejm powołał Naczelny Sąd Administracyjny. Powstanie NSA oznaczało realizację, pojawiających się już od lat 40., postulatów przywrócenia sądowej kontroli nad administracją. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoczął pracę 1 września 1980. Pierwszym prezesem został prawnik Sylwester Zawadzki.

1980 - Sejm PRL przyjął ustawę o godle, barwach i hymnie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

1981 - Jean-Marie Lustiger został mianowany arcybiskupem Paryża. Lustiger pochodził z rodziny będzińskich Żydów, która wyemigrowała z Polski na początku XX wieku i osiadła we Francji.

1981 - Premiera filmu dokumentalnego "Robotnicy `80" Andrzeja Chodakowskiego i Andrzeja Zajączkowskiego, przedstawiającego sierpniowy strajk w Stoczni Gdańskiej i negocjacje z Komisją Rządową. Mikrofon i kamera na sali obrad pozwoliły zarejestrować najbardziej dramatyczne chwile tych wydarzeń.

1982 - Światowa satelitarna premiera programu telewizyjnego "Żeby Polska była Polską" transmitowanego do 50 krajów świata, solidaryzującego się z Polakami zmagającymi się z obowiązującym wówczas stanem wojennym.

1982 - Stan wojenny: Władze podjęły decyzję o wznowieniu sprzedaży benzyny właścicielom prywatnych samochodów.

1985 - Zmarł Józef Mackiewicz, prozaik, zagorzały wróg i krytyk komunizmu. Latem 1943 roku na zaproszenie Niemców i za zgodą Polskiego Państwa Podziemnego udał się do Katynia, jako obserwator ekshumacji zwłok.

1987 - W Warszawie zmarł Julian Antonisz, plastyk, kompozytor, twórca eksperymentalnych filmów animowanych.

1991 - Zmarł Mieczysław Voit, aktor teatralny i filmowy. Zagrał w kilkudziesięciu filmach i serialach, między innymi w "Krzyżakach", "Matce Joannie od Aniołów", "Weselu", "Polonia Restituta" i "Lekcja martwego języka" oraz serialach "Stawka większa niż życie", "Alternatywy 4" i "Labirynt".

1997 - Zmarł Andrzej Szczepkowski, aktor, reżyser, pedagog, senator, od lat 50. związany z teatrami warszawskimi. Występował również w filmach, między innymi w: "Awanturze o Basię", "Obywatelu Piszczyku", "Jeziorze Bodeńskim", "Piekle i niebie”, "Panu Wołodyjowskim”, "Weselu”, "Sprawie Gorgonowej", "Sekrecie Enigmy” oraz w "Nocach i dniach".

2001 - Agent libijskiego wywiadu Abdelbaset Ali Mohmed Al Megrani został skazany na dożywotnie pozbawienie wolności, za podłożenie bomby w samolocie Boeing 747, który eksplodował nad szkockim Lockerbie. Drugi z oskarżonych został uniewinniony. 21 grudnia 1988 roku w wyniku podłożenia na pokładzie bomby eksplodował amerykański samolot Boeing 747 lecący z Londynu do Nowego Jorku z 259 osobami na pokładzie. Wszyscy zginęli, a spadające szczątki samolotu zabiły także 11 mieszkańców miasta.

2002 - Zmarł Francis Gabreski, amerykański oficer pochodzenia polskiego, as myśliwski, nazywany przez kolegów "Gabby”, pilot II wojny światowej, trzeci na liście asów USAF, czyli Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Od listopada 1942 roku do lutego 1943 latał z polskimi pilotami w Dywizjonie 315, wykonując 20 lotów bojowych.

2005 - Zmarł Jan Mulak, działacz sportowy i trener, twórca słynnego Wunderteamu lekkoatletycznego w latach 50. i 60. Największe sukcesy nasi lekkoatleci odnieśli pod jego kierownictwem na Mistrzostwach Europy w Sztokholmie w 1958 roku, gdzie zdobyli aż 12 medali, w tym osiem złotych.

2014 - Zmarła Nina Andrycz, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, nazywana wielką damą polskiego teatru.

2016 - Zmarł Janusz Muniak, muzyk jazzowy, saksofonista, flecista, aranżer i kompozytor.

2017 - Zmarł kapitan Zdzisław Kazimierz Kwieciński, pseudonim "Szary”, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej.

2018 - Zmarł Jerzy Jedlicki, historyk idei, profesor nauk humanistycznych, działacz opozycji antykomunistycznej. W latach 1952-1968 był członkiem PZPR, którą opuścił w ramach protestu wobec wydarzeń marcowych.

2019 - Zmarł profesor Andrzej Poppe, historyk, bizantynolog. Specjalizował się w historii średniowiecznej Rusi i stosunkach bizantyńsko-ruskich.

2020 - Zmarła Mary Higgins Clark, właściwie Mary Theresa Eleanor Higgins Clark Conheeney, amerykańska pisarka. Autorka wielu bestsellerów, duża część z nich została zekranizowana.

2020 - Wielka Brytania wystąpiła z Unii Europejskiej.

2021 - Zmarł profesor Andrzej Kossakowski, twórca toruńskiej szkoły fizyki matematycznej, emerytowany wykładowca Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

2022 - Zmarł Władysław Gołąb, adwokat i działacz społeczny, wieloletni prezes Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach.

(skrót)

Zobacz także

2024-03-20, godz. 07:30 Krzyże Wolności i Solidarności dla działaczy niepodległościowych lat 1956-1989 Grupa 23 działaczy opozycji niepodległościowej z lat 1956 - 1989 otrzymała odznaczenia państwowe. W imieniu prezydenta Andrzeja Dudy Krzyże Wolności i Solidarności… » więcej 2024-03-20, godz. 07:30 Kalendrium historyczne 20 marca » więcej 2024-03-19, godz. 23:00 Znamy zwycięzców konkursu na temat historii rodziny Ulmów Znamy zwycięzców konkursu Archiwów Państwowych i Ministerstwa Edukacji Narodowej „Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje...”… » więcej 2024-03-19, godz. 13:00 Imieniny marszałka Józefa Piłsudskiego W Białymstoku świętują imieniny marszałka Józefa Piłsudskiego. Ta tradycja ma początki w międzywojniu. Uroczystość organizuje Towarzystwo Przyjaciół… » więcej 2024-03-19, godz. 11:00 Od dziś biografia papieża Franciszka w księgarniach Od dziś w wielu krajach, w tym w Polsce, ukaże się biografia papieża Franciszka „Życie. Moja historia w Historii”. Obszerne i jak dotąd jedyne streszczenie… » więcej 2024-03-19, godz. 09:00 115 lat temu urodziła się generał Elżbieta Zawacka, cichociemna i kurierka AK 115 lat temu, 19 marca 1909 roku, urodziła się generał Elżbieta Zawacka, podczas II drugiej wojny światowej jedyna kobieta w gronie 316 "cichociemnych" i… » więcej 2024-03-19, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 19 marca » więcej 2024-03-18, godz. 21:45 Gala 50-lecia Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami imienia Jerzego Waldorffa świętuje 50-lecie. Z tej okazji w Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbyła się… » więcej 2024-03-18, godz. 12:00 "Drużyna Inki" W lubelskich szkołach rozpoczynają się zajęcia w ramach projektu Instytutu Pamięci Narodowej "Drużyna Inki". Są one skierowane ą do uczniów szkół podstawowych… » więcej 2024-03-18, godz. 11:00 Spotkanie „Odmówił powrotu do kraju. Ucieczki polskich sportowców z PRL” z cyklu „Tytani sportu” Instytut Pamięci Narodowej zaprasza na spotkanie „Odmówił powrotu do kraju. Ucieczki polskich sportowców z PRL”, z cyklu „Tytani sportu”, które odbędzie… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »