Autorzy najnowszej książki o Ziemiach Zachodnich i Północnych uważają ziemie te są swoistym fenomenem wartym uwagi, szczególnie na ich dramatyczne dzieje w czasie II wojny światowej.

W jej wyniku dokonały się tu bowiem znaczące procesy, których następstwa trwają do dzisiaj: zmiana przynależności państwowej tych terenów i ich granic, niemal całkowita wymiana ludności, zmiana struktury etnicznej i wyznaniowej, a zatem również zmiana języka, kodów kulturowych, strategii politycznych itp.

Pozostał krajobraz przyrodniczy i kulturowy, dziedzictwo nierzadko sięgające korzeniami średniowiecza i wcześniejszych epok, a także dość duży, mimo zniszczeń, potencjał gospodarczy. Przerwana została wówczas ciągłość pamięci, a może raczej dotychczasowa pamięć została zastąpiona nowymi narracjami, nadpisana jak palimpsest, ale – jak się okazuje – pozostała możliwa do odczytania i przywrócenia.

W książce znalazły się teksty kilkudziesięciu autorów, wielu wybitnych profesorów zajmujących się tematyką Ziem Zachodnich i Północnych, ale także 7 pracowników Instytutu Śląskiego.

Poza Instytutem Sląskim możemy znaleźć publikacje historyków związanych z Ośrodkiem „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia), Instytutem Zachodnim im. Zygmunta Wojciechowskiego, Instytutem Północnym im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie i
Muzeum Narodowym w Szczecinie - Centrum Dialogu Przełomy.

Warto przypomnieć, że pomysł na książkę narodził się podczas dyskusji pt. „Odzyskane? Postulowane? Zintegrowane?” zorganizowanej przez Sieć Ziem Zachodnich i Północnych we Wrocławiu 3 marca 2017 r., w której udział wzięli Andrzej Sakson, Grzegorz Strauchold, Robert Traba i Wojciech Kucharski.

Książka jest już dostępna w Centrum Historii Zajezdnia oraz na stronie sklep.zajezdnia.org.