Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 30 lat temu zmarł Józef Czapski
2023-01-12, 10:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

30 lat temu zmarł Józef Czapski

Tablica upamiętniająca Józefa Czapskiego na kościele św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach. [fot. Mateusz Opasiński, wikipedia]
Tablica upamiętniająca Józefa Czapskiego na kościele św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach. [fot. Mateusz Opasiński, wikipedia]
30 lat temu - 12 stycznia 1993 roku - zmarł Józef Czapski, pisarz, malarz, publicysta powojennej prasy emigracyjnej. Był więźniem sowieckiego obozu w Starobielsku, jednak udało mu się uniknąć rozstrzelania. Po wojnie współpracował z Instytutem Literackim w Paryżu i miesięcznikiem "Kultura". "Świadek epoki, jeden z tych, którzy swój czas współkształtują" - napisał o nim dziennikarz i publicysta Jerzy Turowicz.

Józef Czapski, właściwie hrabia Józef Maria Franciszek Hutten-Czapski, był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, potem walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku, po której dostał się do niewoli sowieckiej. Trafił do obozu w Starobielsku, skąd wiosną 1940 roku został wywieziony, ze względu na niemieckie pochodzenie, do obozu w Pawliszczew Borze, a następnie do obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu pod Wołogdą na dalekiej północy ZSRR.

Po zwolnieniu w 1941 roku wstąpił do armii Władysława Andersa i na rozkaz generała prowadził poszukiwania zaginionych polskich oficerów ze Starobielska, Kozielska i Ostaszkowa, którzy - jak się później okazało - zostali zamordowani przez NKWD. Z armią Andersa Józef Czapski przeszedł przez Bliski Wschód do Włoch. Tam, pod koniec kampanii włoskiej 2. Korpusu Polskiego, Józef Czapski, Jerzy Giedroyc, Gustaw Herling-Grudziński oraz Zofia i Zygmunt Hertzowie wydali pierwszy numer "Kultury", pisma, które potem stało się najważniejszym ośrodkiem emigracji. Po wojnie Józef Czapski współpracował z Instytutem Literackim i miesięcznikiem "Kultura". W siedzibie instytutu w Maisons-Laffitte niedaleko Paryża mieszkał i miał swoją pracownię malarską. Jako malarz nawiązywał do postimpresjonizmu. Tworzył portrety, malował wnętrza, martwe natury i pejzaże.

W jego dorobku pisarskim szczególne miejsce zajmują "Wspomnienia starobielskie" oraz "Na nieludzkiej ziemi", relacje z pobytu w ZSRR pisane w latach 1942-1947. To jedne z pierwszych świadectw naocznego świadka, który przeżył łagry, a następnie poszukiwał więźniów Starobielska, Kozielska i Ostaszkowa.

W PRL informacje na temat Józefa Czapskiego podlegały cenzurze. Jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób objętych całkowitym zakazem publikacji. Sytuacja uległa zmianie na krótko w 1956 i 1957 roku na czas dwóch wystaw jego prac.

Zobacz także

2024-03-09, godz. 11:00 Muzeum Historii Polski przybliża postać Kastusia Kalinowskiego Muzeum Historii Polski i Biuro "Niepodległa" przygotowały film o bohaterze trzech narodów - Wincentym Konstantym Kalinowskim. Ten powstaniec styczniowy jest… » więcej 2024-03-09, godz. 09:00 100 lat temu urodził się Zdzisław Rachtan, ps. "Halny", żołnierz AK zgrupowania "Ponury" 100 lat temu, 9 marca 1924 roku, urodził się Zdzisław Rachtan, ps. "Halny", w okresie II wojny światowej uczestnik konspiracji niepodległościowej, żołnierz… » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 9 marca » więcej 2024-03-08, godz. 15:00 Nowa wystawa w Domu Spotkań z Historią [DŹWIĘK] Nowa wystawa w warszawskim Domu Spotkań z Historią "Zbyszko Siemaszko. Fotograf Warszawy". Na ekspozycję składa się ponad 200 zdjęć głównie z lat 50… » więcej 2024-03-08, godz. 13:00 Archiwum Główne Akt Dawnych zaprezentowano książkę "Trzymajcie się z Zachodem... Józef Piłsudski w poszukiwaniu… Archiwum Główne Akt Dawnych zaprezentowało najnowszą publikację "Trzymajcie się z Zachodem... Józef Piłsudski w poszukiwaniu polskiej racji stanu". Naczelnik… » więcej 2024-03-08, godz. 11:00 56 lat temu wiec studentów na UW stał się początkiem Marca'68 56 lat temu, 8 marca 1968 roku, na Uniwersytecie Warszawskim odbył się wiec studentów, który pociągnął za sobą falę protestów w całym kraju. Był początkiem… » więcej 2024-03-08, godz. 09:00 Od ponad stu lat na świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Kobiet Od ponad stu lat na świecie, 8 marca obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Kobiet. Został ustanowiony w 1910 roku przez socjalistki w Kopenhadze. Miał służyć… » więcej 2024-03-08, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 8 marca » więcej 2024-03-07, godz. 13:00 Wilno: prezentacja książki "Wilnianie, świadkowie Katynia, emigranci" [DŹWIĘK] W Wilnie zaprezentowano książkę "Wilnianie, świadkowie Katynia, emigranci. Stanisław Swianiewicz i Józef Mackiewicz". Z tej okazji Instytut Polski w Wilnie… » więcej 2024-03-07, godz. 11:00 80 lat temu Niemcy namierzyli Bunkier "Krysia", zginęli Żydzi i ukrywający ich Polacy 80 lat temu, 7 marca 1944 roku Niemcy wskutek donosu namierzyli Bunkier "Krysia" - podziemny schron na warszawskiej Ochocie, w którym polska rodzina Wolskich… » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »