Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim…
2023-01-11, 10:00 Autor: IAR/B.Falkowska/K.Koziełł/dok.

100 lat temu urodził się Antoni Godlewski pseudonim Antek Rozpylacz

Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
Pogrzeb „Antka Rozpylacza” 9 sierpnia 1944. (Dni Powstania, Kronika Fotograficzna Walczącej Warszawy, PAX Warszawa. 1957) [fot. domena publiczna]
100 lat temu, 11 stycznia 1923 roku, urodził się Antoni Szczęsny Godlewski, uczestnik Powstania Warszawskiego, pseudonim "Antek Rozpylacz". Po śmierci stał się jednym z symboli młodzieńczego bohaterstwa obrońców Warszawy. W ciągu pierwszych dni walk zabił 18 "gołębiarzy", jak nazywano niemieckich strzelców wyborowych, którzy z dachów budynków strzelali do powstańców. Zginął w ósmym dniu zrywu, miał 21 lat.

Gdy wybuchło powstanie, "Antek Rozpylacz" - Antoni Godlewski - był studentem drugiego roku Politechniki Warszawskiej, edukację zdobywał na tajnych kompletach. Należał także do konspiracyjnego Korpusu Bezpieczeństwa Armii Krajowej. Walczył w stopniu kaprala w batalionie "Sokół", który utworzył się spontanicznie po godzinie "W", w pierwszym dniu powstańczego zrywu.

Swój pseudonim "Antek Rozpylacz" zyskał od popularnej nazwy brytyjskiego pistoletu maszynowego Sten, którym posługiwał się w walce z niemieckim snajperami. Zaczajał się na nich, wychodząc na dachy ze swoim pomalowanym na zielono Stenem - rozpylaczem, były to wyjątkowo niebezpieczne wypady. Na lufie Stena zaznaczał rysą każdego z zabitych Niemców.

8 sierpnia po południu 2. kompania szturmowa batalionu "Sokół" miała zdobyć "Cafe Cristal" na rogu Alei Jerozolimskich i Brackiej. Kawiarnia znajdowała się w budynku, w którym przez wiele lat po wojnie mieściła się siedziba Orbisu, z metalowym globusem na dachu. Powstańcy przygotowywali się do ataku na stanowiskach przy Alejach Jerozolimskich 23. "Antek Rozpylacz" został zastrzelony serią z karabinu maszynowego, gdy na chwilę wychylił się z bramy. Krótko po nim zginął jego kolega.

Antoni Godlewski został pochowany następnego dnia, w grobie powstańczym na podwórzu kamienicy przy Brackiej 5. Otoczony sławą już za życia, miał uroczysty pogrzeb. Jako jeden z niewielu powstańców został złożony w trumnie, a w kondukcie pogrzebowym szli zarówno jego koledzy żołnierze, jak i ludność cywilna, okoliczni mieszkańcy. Na podwórzu, w którym został pochowany, odprawiono mszę żałobną. Pożegnalną mowę wygłosił dowódca "Antka" rotmistrz Władysław Jan Olszowski "Sokół", który, ciężko ranny, został przyniesiony na noszach. Relacja z pogrzebu została zamieszczona w "Biuletynie Informacyjnym" Armii Krajowej, a kondukt żałobny został uwieczniony przez nieznanego fotografa. W prasie powstańczej i audycjach radia "Błyskawica" mówiono o nim jako o bohaterze, który był "chlubą odcinka i pogromcą Niemców".

W pierwszą rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia 1945 roku - Antoni Godlewski został ekshumowany i pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W podwórzu, gdzie znajdował się grób powstańczy Antoniego, jego matka Aniela Godlewska umieściła napis "Antek Rozpylacz pochowany został na cmentarzu Powązki-Wojskowe". Wykonany ręką matki do dziś widnieje na ścianie kamienicy. Został zabezpieczony szybą i odsłonięty w 48. rocznicę śmierci Antka, w 1992 roku. Dwa lata temu napis został wprowadzony do rejestru zabytków. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków profesor Jakub Lewicki podkreślił, że napis jest autentyczną pamiątką z powstania i uhonorowaniem wybitnej postaci Antoniego Godlewskiego, który stał się ikoną bohaterskiej młodzieży powstańczej. Zachowanie go w oryginalnym otoczeniu jest też ważne z uwagi na wiarygodność tego miejsca.

Antoni Szczęsny Godlewski, "Antek Rozpylacz", zginął 8 sierpnia 1944 roku, w ósmym dniu Powstania Warszawskiego.

Zobacz także

2024-04-07, godz. 08:00 Wybory samorządowe 7 kwietnia odbędą się wybory samorządowe. Polacy wybiorą radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Będą to dziewiąte takie wybory po 1989 roku… » więcej 2024-04-07, godz. 07:30 Wybory samorządowe po 1989 roku 7 kwietnia odbędą się wybory samorządowe. Będą to dziewiąte takie wybory po przemianach demokratycznych w kraju, pierwsze odbyły się w 1990 roku, ostatnie… » więcej 2024-04-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 7 kwietnia » więcej 2024-04-06, godz. 20:00 Strona internetowa Europejskiej Sieci Instytucji Archiwalnych Zajmujących się Aktami Tajnych Służb Europejska Sieć Instytucji Archiwalnych Zajmujących się Aktami Tajnych Służb (European Network of Official Authorities in Charge of the Secret-Police Files)… » więcej 2024-04-06, godz. 19:00 „Kulisy historii”, odc. 160: „Wincenty Witos. Życie i działalność polityczna” Instytut Pamięci Narodowej zaprasza na audycję „Wincenty Witos. Życie i działalność polityczna” z cyklu „Kulisy historii”. » więcej 2024-04-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 6 kwietnia » więcej 2024-04-05, godz. 15:00 Zmarł por. Edmund Rogalski „Bystry”, działacz podziemia antykomunistycznego, więzień okresu stalinowskiego Pogrzeb odbędzie się 6 kwietnia 2024 r. (godz. 12.00) na cmentarzu parafialnym w Wolbromiu. » więcej 2024-04-05, godz. 13:00 Wyniki konkursu „Żołnierze Niezłomni. Nigdy się nie poddamy” Do konkursu nadeszła duża liczba zgłoszeń konkursowych, a poziom nadesłanych dzieł był satysfakcjonujący estetycznie i merytorycznie. Zgodnie z regułami… » więcej 2024-04-05, godz. 11:00 Szef UdsKiOR Lech Parell o filmie "Czerwone maki" To poruszający, epicki film o zdobyciu Monte Cassino - tak szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell ocenia "Czerwone maki". Pierwszy… » więcej 2024-04-05, godz. 09:00 35. rocznica zakończenia obrad Okrągłego Stołu 35 lat temu, 5 kwietnia 1989 roku, przedstawiciele komunistycznej władzy i solidarnościowej opozycji zakończyli obrady Okrągłego Stołu, po dwóch miesiącach… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »