Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 18 kwietnia 1926 roku został uznany za oficjalny…
2021-04-18, 16:00 Autor: Wiktor Krzewicki

18 kwietnia 1926 roku został uznany za oficjalny początek polskiej radiofonii. A radio wciąż na fali

[Foto: Autor nieznany, Wóz transmisyjny używany w Polskim Radiu od 1939 roku.(domena publiczna)]
[Foto: Autor nieznany, Wóz transmisyjny używany w Polskim Radiu od 1939 roku.(domena publiczna)]
[Foto: Mix 321, Rozgłośnie polskiego Radia, 31 sierpnia 1939 rok]
[Foto: Mix 321, Rozgłośnie polskiego Radia, 31 sierpnia 1939 rok]
[Foto : Autor nieznany, Maszty radiowe Polskiego Radia na terenie Fortów Mokotów (domena publiczna), źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe]
[Foto : Autor nieznany, Maszty radiowe Polskiego Radia na terenie Fortów Mokotów (domena publiczna), źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe]
95 lat temu popołudniu na falach eteru zabrzmiało Polskie Radio. Na fali 480 pojawiła się speakerka Janina Sztompkówna. Emisja rozpoczęła się od słów: ” Halo, halo tu Polskie Radio Warszawa”.

Na początku Polskie Radio nie miało własnego nadajnika i przy pierwszych audycjach korzystało z nadajnika Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego.
18 kwietnia 1926 roku został uznany za oficjalny początek polskiej radiofonii. Uroczystego otwarcia radia dokonał ówczesny premier i minister spraw zagranicznych Aleksander Skrzyński. Prezesem zarządu PR został inż. Tadeusz Sułowski. Był on jednym ze współzałożycieli spółki Polskie Radio, pierwszego stałego nadawcy radiowego w Polsce. Wśród założycieli rozgłośni byli też Leopold Skulski, Bolesław Chełmicki, Władysław Heller i Piotr Drzewiecki. Pierwszym dyrektorem Polskiego Radia był dr Zygmunt Chamiec.
Stację zainstalowano tymczasowo w fabryce Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego. Wyposażona była w nadajnik dużej mocy wyprodukowany w Wielkiej Brytanii. Już w tym samym dniu w gmachu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego rozpoczęła działalność rozgłośnia radiowa.

Warto też przypomnieć, że próbne nadawanie przez własną stację zaczęło się wcześniej, bo już w listopadzie 1925 roku i trwało do marca 1926 roku. W tym okresie organizatorem programu był Centralny Komitet Polskich Zrzeszeń Radiotechnicznych.

Równocześnie z otwarciem stacji przystąpiono do budowy nowej, większej stacji nadawczej. Wydzierżawiono na ten cel działkę o powierzchni 150 arów na Forcie Mokotowskim przy ul. Racławickiej. Na owe czasy stacja należała pod względem mocy do europejskiej czołówki, nie ustępowała takim stacjom jak Rzym, Wiedeń czy Berlin.
Nadajnik stacji był wielokrotnie modernizowany, zmieniała się też częstotliwość, na której nadawał. Polskie Radio zmieniło też studio, przenosząc się w maju 1929 roku z ulicy Kredytowej do budynku dawnej Misji Wojskowej Francuskiej. Przygotowano tam 5 studiów radiowych.

Na początku 1929 r. Polskie Radio podjęło decyzję o budowie nadajnika wielkiej mocy. Zaciągnięto na ten cel długoterminową pożyczkę w Wielkiej Brytanii w wysokości 10 milionów. Jako miejsce lokalizacji wybrano Raszyn, gdzie Polskie Radio wykupiło teren przy szosie Warszawa-Grójec. Stację umiejscowiono poza miastem, by silny sygnał nie zakłócał mieszkańcom stolicy odbioru stacji zagranicznych na odbiornikach lampowych. Prace przygotowawcze rozpoczęto w marcu 1930 r.

24 maja 1931 r. nastąpiło uroczyste otwarcie nowej stacji Warszawa 1. Pracowała ona na fali o długości 1339 m (224 kHz). Była najsilniejszą stacją radiofoniczną w Europie. Zasięg Raszyna na odbiornikach lampowych słyszalny był nawet z odległości 4000 km.

Sygnałem stacji "Warszawa I" był refren Poloneza A-Dur Fryderyka Chopina. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego radio wprowadziło sygnał składający się z początkowych taktów "Pierwszej Brygady". W marcu 1937 roku na fali 216,8 m, czyli 1384 kHz, została uruchomiona także lokalna stacja radiowa. Jej słuchaczami mieli być przede wszystkim mieszkańcy Warszawy.

Tymczasem w Europie radiofonię wprowadziło już 17 krajów, między innymi Niemcy, gdzie w 1924 r. we Wrocławiu zaczęła nadawać pierwsza stacja na obecnym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Rozwój radiofonii w Polsce był opóźniony w stosunku do krajów przodujących w tej dziedzinie. Kiedy w latach 20. XX wieku w Europie powstawały radiofonie odrodzona w 1918 roku II Rzeczpospolita odbudowywała struktury państwowe i gospodarkę po ponad stuletniej niewoli. Nie pozostawaliśmy jednak na końcu. Później od Polski swoje radiofonie uruchomiły m.in. Rumunia, Portugalia, Bułgaria, Luksemburg i Grecja.

W okresie międzywojennym na terytorium Polski działały stacje radiowe: Warszawa 1, Wilno, Katowice. Lwów, Poznań, Pińsk, Łódź, Kraków, Toruń oraz Warszawa II. Na kilka miesięcy przed wybuchem II wojny przyznane zostały następne koncesje radiowe m.in. dla stacji w Baranowiczach, gdzie zresztą pracował Roman Horoszkiewicz, żołnierz i podkomendny Piłsudskiego, powstaniec śląski, po II wojnie zamieszkały w Opolu.
W II Rzeczypospolitej koncesję radiowe dostały także Stanisławów i Brześć nad Bugiem, ale również Gdynia.

W początkowym okresie działalności program radiowy był nadawany jedynie przez kilka wieczornych godzin. W drugiej połowie lat 30. XX wieku był nadawany już przez cały dzień. Większość czasu antenowego zajmowała muzyka. Polskie Radio utrzymywało własne chóry, zespoły kameralne i orkiestry. Duże znaczenie odgrywała Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Warszawie.

Właśnie w okresie międzywojennym zaczął się okres mocnego rozwoju radiofonii w kraju i została rozpoczęta produkcja polskich odbiorników radiowych. Radio przyciągało umysły i talenty: pisarzy, dyrygentów i aktorów. Pracownikami i współpracownikami Polskiego Radia były: Maria Dąbrowska i Maria Kuncewiczowa, ale także Jan Parandowski, Janusz Korczak, Zenon Kosidowski oraz wybitni muzycy: Grzegorz Fitelberg, Zdzisław Górzyński, Władysław Szpilman i znani aktorzy Stefan Jaracz, Aleksander Zelwerowicz.

W tym czasie ważną rolę odgrywała też Rozgłośnia Polskiego Radia w Katowicach. Decyzja o powołaniu rozgłośni na Śląsku zapadła już w marcu 1927 roku. Pierwsza siedziba Polskiego Radia w Katowicach znajdowała się w ówczesnym gmachu Banku Spółek Zarobkowych. Pierwszym dyrektorem rozgłośni został muzyk, prof. Stefan Tymieniecki. Od początku z rozgłośnią związany był też działacz śląski i patriota, autor wielu audycji o folklorze i życiu na Śląsku, Stanisław Ligoń. To właśnie on został drugim dyrektorem od stycznia 1934 r. aż do wybuchu II wojny światowej.

Pierwszą spikerką katowickiego radia była Helena Reutt-Tymieniecka, aktorka warszawskiego Teatru Reduta. Dwa lata przed wybuchem wojny w sierpniu 1937 r. siedzibę Radia przeniesiono na ul. Ligonia, gdzie mieści się dzisiaj.

Niestety, wybuch II wojny pogrzebał rozwój polskiej radiofonii. Niemcy już pod koniec września 1939 roku wprowadzili zakaz słuchania polskiego radia. W czasie wojny radiowcy prowadzili działalność podziemną. Do historii przeszło uruchomienie powstańczego Radia Błyskawica na początku sierpnia 1944 r. W radiu pracowali też przedwojenni radiowcy. W większości jednak było związane raczej z Polskim Związkiem Krótkofalowców z czasu międzywojnia.

W powstańczym radiu pracował przedwojenny spiker radiowy Zbigniew Świętochowski. Audycje mieli też Zbigniew Jasiński i Jeremi Przybora, ale także Jan Nowak- Jeziorański, późniejszy dyrektor Radia Wolna Europa. Warto też przypomnieć, że dla powstańczego radia pracowali też Opolanie Edmund Osmańczyk i Zbyszko Bednorz.

W czasie Powstania Warszawskiego Bednorz napisał Apel Powstańczej Warszawy do Polaków Ziem Zachodnich. Wygłosił go 24 sierpnia 1944 r. w powstańczym radiu “Błyskawica”. Od 8 sierpnia 1944 r. także Osmańczyk, wcześniej pracownik Sekcji Polskiego Radia Delegatury Rządu na Kraj, w powstańczym radiu nadawał codzienną audycję Dzień walki.

Kiedy nadeszła nowa powojenna rzeczywistość pod rządami komunistów, Polskie Radio przez cały okres PRL-u było w wielu wypadkach używane do celów propagandowych. Wciąż jednak wiele audycji miało swoją wartość i tak jak jego dziennikarze przeszło do historii polskich mediów. Zapisało się dobrze w pamięci słuchaczy.

Niewątpliwie momentem przełomowym w działalności radia był czas Solidarności, ale także później stanu wojennego i schyłku PRL-u, kiedy cały czas trwały naciski polityczne. W stanie wojennym także szykany i represje, włącznie z wyrzucaniem z pracy poszczególnych radiowców. Z drugiej strony poza oficjalnym radiem w czasie stanu wojennego powstawały takie inicjatywy jak podziemne Radio Solidarność. W różnych miastach były montowane nadajniki, z których później płynęły w eter wolne wiadomości z Polski staniu wojennego.

Natomiast radiowcy i dziennikarze, którzy po 1981 r. przebywali zagranicą, wsparcie i pracę znajdowali w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, w sekcji polskiej Radia BBC, czy też w innych radiach funkcjonujących wówczas w Zachodniej Europie, ale także w Głosie Ameryki, rozgłośniach zagłuszanych przez ówczesne władze i - mimo zakazu - powszechnie słuchanych w domowych zaciszach.

Następnym ważnym czasem dla radia był koniec lat 80. i początek zmiany systemu politycznego w kraju. Właśnie na początku lat 90. wzrosło bardzo znaczenie mediów, także Polskiego Radia i jego regionalnych rozgłośni radiowych. Wśród nich funkcjonuje przecież Polskie Radio Opole, któremu już w przyszłym roku wybije siedemdziesiątka.

Zobacz także

2024-04-16, godz. 16:30 Hejnał mariacki. Najstarsza na świecie cykliczna audycja radiowa 16 kwietnia 1927 roku Polskie Radio po raz pierwszy transmitowało w południe hejnał wprost z wieży kościoła Mariackiego w Krakowie. Od tego czasu rozbrzmiewa… » więcej 2024-04-16, godz. 15:57 Do Muzeum Powstania Warszawskiego zostanie przekazany dziennik Aliny Janowskiej Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego wzbogacą się dzisiaj o dziennik Aliny Janowskiej, uczestniczki Powstania Warszawskiego, aktorki teatralnej, filmowej i… » więcej 2024-04-16, godz. 11:00 Rusza nabór do konkursu Do hymnu Ruszył nabór do konkursu Do hymnu. Narodowe Centrum Kultury zaprasza do udziału w nim szkoły podstawowe działające w Polsce i przy placówkach dyplomatycznych… » więcej 2024-04-16, godz. 09:00 95 lat temu urodziła się Elżbieta Dziębowska "Dewajtis" 95 lat temu, 16 kwietnia 1929 roku, urodziła się Elżbieta Dziębowska "Dewajtis", żołnierz Szarych Szeregów i oddziału dywersji bojowej Kedywu "Agat", później… » więcej 2024-04-16, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 16 kwietnia » więcej 2024-04-15, godz. 15:00 80 lat temu doszło do niemiecko-ukraińskiej zbrodni na Polakach w Chodaczkowie Wielkim 80 lat temu, w nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku, policjanci z 4. Pułku Policji SS, sformowanego z ukraińskich ochotników z Galicji pod dowództwem niemieckim… » więcej 2024-04-15, godz. 13:00 W roku 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino przygotowano pakiet edukacyjny dla nauczycieli Pakiet edukacyjny dla nauczycieli, edukatorów, pracowników instytucji kultury oraz uczniów przygotowało Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Warszawie… » więcej 2024-04-15, godz. 11:00 Wyłoniono laureatów 50. Ogólnopolskiej Olimpiady Historycznej Laureatów 50. Ogólnopolskiej Olimpiady Historycznej wyłoniono w niedzielę w Dworze Artusa w Gdańsku. Zwycięzcą został uczeń II Liceum Ogólnokształcącego… » więcej 2024-04-15, godz. 09:00 Ulicami Warszawy przeszedł XVII Katyński Marsz Cieni Ponad 250 rekonstruktorów przeszło ulicami Warszawy w 17. Katyńskim Marszu Cieni. To hołd dla 22 tysięcy polskich oficerów, zamordowanych przez Sowietów… » więcej 2024-04-15, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 15 kwietnia » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »