W kalendarzu liturgicznym święto Trzech Króli nazywa się uroczystością Objawienia Pańskiego, bowiem według tradycji znacznie starszej niż obchody Bożego Narodzenia, to właśnie 6 stycznia Jezus objawiony został przybyłym ze wschodu trzem mędrcom, nazywanym także trzema królami, a w ich osobach objawiony został całemu światu.

Spotykamy się także z nazwą uroczystość Epifanii, co pochodzi od greckiego słowa oznaczającego właśnie objawienie. Język grecki był bowiem jednym z pierwszych języków chrześcijańskiej liturgii, a wytworzone w nim nazwy religijne w wielu wypadkach używane są do dziś.

Od pierwszych wieków chrześcijaństwa uroczystość ta była obchodzona zarazem jako początek roku liturgicznego. W średniowieczu mędrcy otrzymali korony, a święto zyskało nazwę Trzech Króli, jednakże mędrcy, o których mowa w piśmie, byli prawdopodobnie astrologami, którzy na podstawie analizy układu gwiazd doszli do przekonania, że wkrótce nastąpi jakieś bardzo ważne wydarzenie, że narodzi się wielki władca. Wyruszyli więc w drogę by w tym wydarzeniu uczestniczyć, choć zapewne do końca nie zdawali sobie sprawy w czym biorą udział.

W symbolice chrześcijańskiej zapisała się tradycja, że jeden z mędrców był czarnoskóry, drugi młody, a trzeci stary. Miało to symbolizować szacunek okazywany nowo narodzonemu Jezusowi przez cały ówczesny świat. W późniejszych wiekach zaczęły się pojawiać rozmaite artystyczne wariacje na temat owych trzech króli, których ukazywano jako buddyjskiego mnicha na słoniu, czy muzułmańskiego władcę w otoczeniu zbrojnych z islamskimi symbolami. Tymczasem Islam powstał ponad 600 lat po narodzeniu Jezusa.

Co dalej działo się z owymi trzema królami? Wiemy tylko tyle, co podaje ewangelia, a mianowicie, że po oddaniu hołdu Jezusowi i obdarowaniu go stosownymi prezentami powrócili do swych domów szerokim łukiem omijając Jerozolimę, gdzie czekał na nich miejscowy król Herod, by dowiedzieć się od nich gdzie właściwie urodził się ów wielki król, którego zapowiedzieli mu mędrcy w drodze do Betlejem.

Jak chce tradycja Herod, który był postacią historyczną, obawiał się, że ów nowo narodzony przyszły wielki król, może za jakiś czas zrzucić go z tronu. Nie doczekawszy się więc powrotu mędrców, którzy domyślili się intencji przyświecających jego zainteresowaniem dla ich wyprawy.

Herod zdecydował się podjąć stosowne kroki prewencyjne dla zabezpieczenia swojego stanowiska. Zarządził mianowicie słynną rzeź niewiniątek, którą kościół katolicki wspomina 28 grudnia tzw. świętem młodzianków.

Warto zadać sobie pytanie dlaczego uroczystość Trzech Króli była tak ważnym świętem dla pierwszych chrześcijan. Otóż w pierwszych wiekach chrześcijaństwa przywódcom tworzącego się Kościoła zależało na podkreśleniu nieco innych kwestii niż dziś. Dziś wysiłek nauczających nas religii skierowany jest na przekonanie wiernych, że życie Jezusa nie jest legendą.

Tymczasem pierwsi chrześcijanie w ogóle nie mieli z tym problemu, żyli niemal współcześnie, a niektórzy z nich pamiętali apostołów. Nie musieli sobie udowadniać, że Jezus nie był postacią legendarną. Dla nich żyjących w świecie pełnym licznych kultów pogańskich ważnym było uwiarygodnienie Jezusa jako Syna Bożego.

Dowodem na jego wyjątkowość, miał być więc fakt, iż jego przyjście na świat było ważnym wydarzeniem dla wschodnich mędrców. Hołd przez nich złożony miał być swoistym uwiarygodnieniem jego misji i to właśnie starali się podkreślić twórcy uroczystości, która w kilka wieków później, w średniowieczu, przyjęła nazwę święta Trzech Króli.