Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu wskutek bombardowań zamilkła rozgłośnia…
2024-09-23, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/dok.

85 lat temu wskutek bombardowań zamilkła rozgłośnia Polskiego Radia - Warszawa II

Maszt Raszyn 1946. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Maszt Raszyn 1946. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
85 lat temu, 23 września 1939 roku, kilka minut po godzinie 15-tej, po zbombardowaniu przez Niemców elektrowni na warszawskim Powiślu, przerwała emisję stałego programu rozgłośnia Polskiego Radia - Warszawa II. Wcześniej kompozytor i pianista Władysław Szpilman wykonał na żywo na radiowej antenie recital utworów Fryderyka Chopina.
Podczas obrony stolicy we wrześniu 1939 roku rozgłośnia Warszawa II odegrała ogromną rolę. Dzięki Polskiemu Radiu informacje docierały za linię frontu, między innymi do krajów okupowanych przez Niemcy. Rozgłośnia podnosiła na duchu, budowała poczucie jedności wśród Polaków, podtrzymywała wiarę w zwycięstwo. To z gmachu przy ulicy Zielnej 25 nadawano pamiętne przemówienia prezydenta Stefana Starzyńskiego, w których zagrzewał do walki i dodawał rodakom otuchy.

Podczas oblężenia Warszawy w Polskim Radiu pracowało ponad sto osób - ze stolicy, z rozgłośni regionalnych oraz wolontariuszy. Ponieważ Niemcy chcieli przejąć lub zniszczyć radiostację, 6 września Polacy wysadzili nadajnik w Raszynie, żeby nie dostał się w ręce wroga. Już dzień później odezwała się Warszawa II, kierowana przez dyrektora muzycznego Edmunda Rudnickiego. Gdy wskutek nalotów 16 września zamilkły radiostacje w Baranowiczach, Lwowie i Wilnie, Warszawa II stała się jedynym głosem walczącego kraju.

Rozgłośnia kierowała też życiem oblężonej stolicy, organizowała ochotników do walki z pożarami i ratowania zasypanych osób. W Polskim Radiu nadawał codzienne komunikaty Naczelnego Dowództwa, a później Dowództwa Obrony Warszawy - podpułkownik Wacław Lipiński. Informował o walce z okupantem, a przy tej okazji wygłaszał wystąpienia, których celem było podtrzymywanie mieszkańców Warszawy na duchu. Z kolei komunikaty radiowe i relacje zbierane przez reporterów, między innymi Edmunda Osmańczyka i Stanisława Sachnowskiego, na ulicach walczącego miasta były źródłem informacji o życiu mieszkańców i sytuacji w poszczególnych dzielnicach. Warszawa II przerwała emisję stałego programu 23 września, po zbombardowaniu elektrowni na Powiślu. Potem do końca września radiowcy nadawali komunikaty za pomocą krótkofalówek. Dzięki temu Polacy wiedzieli, że nadal bohatersko broni się stolica i Hel.

Ostatnią wiadomość nadano 30 września na falach krótkich, korzystając z zasilania awaryjnego. Odczytał ją spiker Józef Małgorzewski: "Halo, halo, czy nas słyszycie? To nasz ostatni komunikat. Dziś oddziały niemieckie wkroczyły do Warszawy. Braterskie pozdrowienie przesyłamy żołnierzom polskim walczącym na Helu i wszystkim walczącym, gdziekolwiek się jeszcze znajdują. Jeszcze Polska nie zginęła! Niech żyje Polska!". Ten sam komunikat po angielsku wygłosił Jeremi Przybora i po francusku Maria Stpiczyńska.

Następnie został nadany hymn, który wybrzmiał jako ostatni głos walczącej w 1939 roku Warszawy. Niedługo potem do gmachu radia weszli Niemcy. Po przejęciu rozgłośni władze niemieckie nakazały konfiskatę odbiorników i pod groźbą śmierci zakazały Polakom słuchania radia. 1 października 1939 roku Polskie Radio przeszło do konspiracji.

W okresie okupacji majątek Polskiego Radia i zasoby zostały przejęte przez Niemców, częściowo wywiezione do III Rzeszy, a resztę celowo zniszczono - większość radiowych zbiorów, nagrań, archiwów i bibliotek. Wskutek tego, po wojnie radiofonia polska, jako jedyna na świecie, musiała być odbudowana od podstaw. Polskie Radio wznowiło działalność niedługo po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku.

Zobacz także

2024-10-20, godz. 12:37 Koordynatorka akcji "Zapal znicz pamięci": akcja pokazuje, że młodzi potrafią dbać o pamięć Akcja "Zapal znicz pamięci" każdego roku pokazuje, że młodzi ludzie chcą i potrafią dbać o pamięć – powiedziała PAP koordynatorka akcji Marta Szczesiak-Ślusarek… » więcej 2024-10-20, godz. 09:00 12 lat temu zmarł Przemysław Gintrowski, bard Solidarności, autor muzyki do ponad 20 filmów 12 lat temu, 20 października 2012 roku, zmarł Przemysław Gintrowski, kompozytor i wokalista, bard "Solidarności", obdarzony niepowtarzalnym, zachrypniętym… » więcej 2024-10-20, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 20 października » więcej 2024-10-19, godz. 11:00 Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych 19 października przypada Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych, święto państwowe ustanowione w 2018 roku. Obchodzone jest w rocznicę porwania i… » więcej 2024-10-19, godz. 09:00 40. rocznica śmierci księdza Jerzego Popiełuszki 19 października mija 40. rocznica śmierci księdza Jerzego Popiełuszki, zamordowanego w 1984 roku przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Kapłan był… » więcej 2024-10-19, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 19 października » więcej 2024-10-18, godz. 21:13 Ogłoszono laureatów 4. Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego Grzegorz Hryciuk, Kalina Błażejowska i Christopher Miller to tegoroczni laureaci Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego. Kapituła nagrody przyznała… » więcej 2024-10-18, godz. 13:00 Pamiątki po zesłańcach z sowieckich łagrów na wystawie w IPN Pamiątki po więźniach sowieckich obozów NKWD w Borowiczach i Swierdłowsku (Rosja) zgromadzono na wystawie otwartej w czwartek w siedzibie Instytutu Pamięci… » więcej 2024-10-18, godz. 11:00 Uniwersytet Jagielloński przypomina historię pierwszych kobiet na uczelni Historię pierwszych studentek, a także innych kobiet, które od wieków tworzyły uniwersytet - dobrodziejek, kucharek w średniowiecznych kolegiach i pracownic… » więcej 2024-10-18, godz. 09:00 3 lata temu otwarto Muzeum Teatru Polskiego Radia w Baranowie Sandomierskim Trzy lata temu, 18 października 2021 roku, w Baranowie Sandomierskim zostało otwarte Muzeum Teatru Polskiego Radia. To jedyna taka placówka dokumentująca dorobek… » więcej
910111213
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »