Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu Niemcy zlikwidowali więzienie Gestapo…
2024-07-30, 09:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/E.Porycka/dok.

80 lat temu Niemcy zlikwidowali więzienie Gestapo w Forcie III Twierdzy Modlin

Twierdza Modlin [źródło: www.twierdzamodlin.pl]
Twierdza Modlin [źródło: www.twierdzamodlin.pl]
80 lat temu, 30 lipca 1944 roku Niemcy zlikwidowali więzienie karno-śledcze Gestapo w Forcie III Twierdzy Modlin. Tego dnia zamordowali blisko 300 więźniów, w tym dużą grupę żołnierzy Armii Krajowej. Była to największa masowa egzekucja w historii tego miejsca.
Obóz w Pomiechówku pod Nowym Dworem Mazowieckim był nazywany największą katownią północnego Mazowsza. Według szacunków historyków przez Fort Pomiechówek przeszło od 50 do 100 tysięcy ludzi. Życie straciło tam od kilku do 15 tysięcy osób. W obozie zostali zamordowani między innymi wiceprezydent Gdyni Aleksander Jezierski i poseł Julian Łabęda.

Więzienie działało w latach 1942-1945. Wcześniej Fort III był obozem przesiedleńczym dla mieszkańców północnego Mazowsza. W obozie Niemcy osadzali chłopów z okolicznych wsi, nauczycieli, duchownych, lekarzy, żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich oraz Gwardii Ludowej. Latem 1941 roku fort był miejscem przetrzymywania Żydów. W końcowym okresie więzili tam również niemieckich dezerterów i jeńców sowieckich.

W związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej Niemcy podjęli decyzję o likwidacji obozu. 29 lipca 1944 roku więźniów przepędzono na stację kolejową w Modlinie, ponieważ jednak pociąg ewakuacyjny nie przyjechał, zawrócono ich do obozu, a nazajutrz zmuszono do kopania dołów śmierci. Strzały egzekucji słychać było od godziny 11.00 do 18.00. Zginęło co najmniej 281 więźniów. Dokumentację obozową Niemcy zniszczyli.

Na przełomie sierpnia i września 1944 roku w Forcie III Niemcy osadzili ponownie więźniów. Byli nimi głównie mieszkańcy Marek i Wołomina, o czym świadczą napisy pozostawione na ścianach podziemnych korytarzy fortu. Wykorzystywali ich jako siłę roboczą przy kopaniu umocnień oraz przy zacieraniu śladów zbrodni.

Od 1948 do 2006 roku Fort III był składnicą amunicji Wojska Polskiego. W 2019 roku decyzją ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka Fort III został udostępniony osobom, które chcą oddać cześć pomordowanym. W maju na terenie fortu odbył się pogrzeb 46 ofiar niemieckiego terroru, w tym trójki dzieci, zamordowanych przez Niemców w latach 1941-1944 w Pomiechówku. W listopadzie 2019 upamiętniono pomordowanych zapaleniem zniczy podczas Pierwszych Zaduszek w Forcie III Pomiechówek.

(więcej)

Usytuowany na wzgórzu na prawym brzegu Wkry kilkuhektarowy Fort III w Pomiechówku powstał w latach 1883-1887 na polecenie cara Aleksandra III, według projektu rosyjskich inżynierów. Należał do zewnętrznego pierścienia twierdzy Modlin. Miał służyć obronie przeprawy przez Wkrę, kontrolowaniu doliny Narwi, drogi z Nasielska do Serocka oraz linii Kolei Nadwiślańskiej. W 1916 roku stacjonowali w nim legioniści Józefa Piłsudskiego. W II Rzeczypospolitej fort miał rangę podgarnizonu twierdzy Modlin i stanowił jedną z ważnych składnic amunicji. Z innymi obiektami łączyła go kolej wąskotorowa.

W czasie II wojny światowej Niemcy urządzili w Forcie Pomiechówek najpierw obóz przesiedleńczy, później ciężkie więzienie karno-śledcze niemieckiej tajnej policji państwowej w Ciechanowie-Płocku. Zajmowało ono 10 podziemnych cel na terenie ogrodzonym drutem kolczastym. Osadzano w nim więźniów politycznych i kryminalnych. Stłoczeni po 60-80 osób w jednej celi, osadzeni spali na betonowej posadzce. Z tomu XIII Archiwum Ringelbluma wynika, że codziennością w Forcie III były: ciemność, chłód, wilgoć, robactwo, głód i brak wody. Na porządku dziennym były zabójstwa, kradzieże i gwałty, których dopuszczali się Niemcy, a także tortury. Wskutek warunków sanitarnych, niedożywienia i tortur wśród więźniów szerzyły się choroby, między innymi tyfus. Mogiły ekshumowanych po wojnie ofiar Fortu Pomiechówek znajdują się na wielu cmentarzach północnego Mazowsza: między innymi w Czernicach Borowych, Ciechanowie, Krzynowłodze Małej, Mławie, Płońsku, Pomiechowie i Przasnyszu.

W 1967 roku Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie wszczęła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w czasie II wojny światowej w Forcie III. Po jedenastu latach zostało ono zawieszone. Od 2009 roku Fort III jest wpisany do rejestru zabytków. W latach 2018 2020 był miejscem badań archeologicznych prowadzonych na zlecenie Instytutu Pamięci Narodowej.

Zobacz także

2024-10-25, godz. 11:00 Konkurs plastyczny w ramach Tygodnia Patriotycznego Muzeum Ziemi Kozielskiej i Miejska Biblioteka Publiczna w Kędzierzynie-Koźlu zapraszają dzieci i młodzież do udziału w konkursie plastycznym pod tytułem… » więcej 2024-10-25, godz. 09:00 106 lat temu został powołany Sztab Generalny Wojska Polskiego 106 lat temu, 25 października 1918 roku, Rada Regencyjna Królestwa Polskiego powołała urząd Szefa Sztabu Wojsk Polskich. Dziesięć lat później - w 1928… » więcej 2024-10-25, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 25 października » więcej 2024-10-24, godz. 23:36 Uczczono pamięć ofiar obozu Breslau-Lissa 24 października mija 80 lat od pierwszego transportu więźniów do obozu koncentracyjnego Breslau-Lissa. Obecnie mieści się tam jednostka wojskowa. O trudnej… » więcej 2024-10-24, godz. 12:25 XXIX Seminarium Śląskie „Śląska mozaika. Rola wielokulturowości w kształtowaniu regionu” - to temat przewodni tegorocznego Seminarium Śląskiego. Uroczyste otwarcie konferencji… » więcej 2024-10-24, godz. 12:24 Marian Buchowski z nową książką “Rondo. Opolskie fragmenty przeprawy z PRL do RP” to tytuł najnowszej książki Mariana Buchowskiego. Jej promocja odbędzie się w najbliższy piątek (25.10)… » więcej 2024-10-24, godz. 07:00 Przyznano Nagrody Ambasador Polskiej Historii Działacze i organizacje polonijne promujące Polską historię na Węgrzech, w Argentynie, Belgii, Wielkiej Brytanii otrzymały Nagrody Ambasador Polskiej Historii… » więcej 2024-10-24, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 24 października » więcej 2024-10-23, godz. 16:00 Odszedł profesor Józef Rykwert, krytyk, historyk architektury oraz wykładowca Odszedł jeden z najważniejszych krytyków historii architektury XX i XXI wieku. Profesor Józef Rykwert kształtował całe pokolenia architektów i teoretyków… » więcej 2024-10-23, godz. 14:00 Historia polskiej opieki nad zabytkami na Kresach Katedra we Lwowie, kolegiata w Ołyce, Muzeum Słowackiego w Krzemieńcu to niektóre z cennych budynków na terenie Ukrainy, których konserwacją zajmuje się… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »