Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Z Petlurą na Kijów
2022-07-23, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Z Petlurą na Kijów

Józef Piłsudski i Semen Petlura odjeżdzają na front. Wiosna 1920 r.
Józef Piłsudski i Semen Petlura odjeżdzają na front. Wiosna 1920 r.
W minioną środę minęła 103 rocznica zawarcia rozejmu pomiędzy siłami zbrojnymi Rzeczpospolitej Polskiej a Ukraińskiej Republiki Ludowej, którymi dowodził ataman Semen Petlura. W efekcie rozejmu doszło do zawarcia układu w konsekwencji którego polskie wojsko wyruszyło na Kijów.
Z Historycznego Punktu Widzenia 23 lipca 2022
W toczącej się od wiosny 1919 roku ze zmiennym szczęściem wojnie polsko-bolszewickiej do prawdziwego przełomu doszło dopiero wiosną 1920 roku. Jednak już latem 1919 roku, a dokładnie sto lat temu czyli 20 lipca 1919 roku przerwane zostały bratobójcze walki pomiędzy silami polskimi a wojskami wiernymi prezydentowi Ukraińskiej Republiki Ludowej Semenowi Petlurze.

Trzon tych sił stanowiła część Strzelców Siczowych, z którymi od 1 listopada 1918 roku Polacy toczyli walki we Lwowie. W lipcu 1919 roku zawarto rozejm i rozpoczęły się tajne negocjacje, w efekcie których 21 kwietnia 1920 r. zawarty został tajny układ, a trzy dni później konwencja o współpracy wojskowej.

W efekcie dowódca armii ludowo-ukraińskiej ataman Semen Petlura 26 kwietnia opublikował odezwę do narodu Ukrainy. Opowiedział w niej o trzyletniej już walce Ukraińców o równouprawnienie narodu ukraińskiego w jak się wyraził „rodzinie europejskich narodów”. Przedstawił też plan wyzwolenia ziem Ukrainy z pod bolszewickiej okupacji, przedstawił polską armię jako siłę sojuszniczą, która po pokonaniu wspólnego wroga wycofa się z Ukrainy. Na koniec zapowiedział zwołanie konstytuanty, która określić miała ustrój przyszłego ukraińskiego państwa.

Dalszą konsekwencją była rozpoczęta 25 kwietnia 1920 r. przez wojska polskie i ukraińskie ofensywa na Kijów. Do udziału w ofensywie Polska wystawiła 60 tysięcy żołnierzy. Siły Petlury liczyły 3904 strzelców, ale ukraińscy oficerowie przekonywali, że gdy tylko wkroczą na ziemię ukraińską, do ich szeregów sypną się tysiące ochotników.

Już 26 kwietnia polskie wojsko zajęło Żytomierz, następnego dnia stoczono bitwę o ujście Prypeci, która przeszła do historii jako bitwa pod Czarnobylem. 28 kwietnia pod Koziatynem Polacy rozbili pozostająca w służbie bolszewickiej wsławioną w 1919 r. walkami we Lwowie ukraińską 1 Brygadę Strzelców Siczowych. Tego dnia w ciągu 24 godzin wojska polskie pokonały rekordową wówczas odległość 90 km i oparły swoje prawe skrzydło o granicę rumuńską, a wydzielona grupa wojsk pod dowództwem Rydza Śmigłego ruszyła w pościg za uciekającymi bolszewikami.

30 kwietnia 13 Brygada Piechoty stoczyła całodniową zwycięską bitwę o Malin, a 1 maja 3 Brygada Jazdy zdobyła Chwastów na przedpolach Kijowa. Osiągnąwszy przedpola stolicy Ukrainy polskie oddziały zatrzymały się na tydzień dla nabrania sił i dokonania niezbędnych uzupełnień i reorganizacji. W tym czasie broniące Ukrainy 12 i 14 armie bolszewickie nie podjęły żadnych działań przeciwko siłom polsko-ukraińskim, zapewne także wykorzystywały czas na uporządkowanie pobitych oddziałów.

Do pełnego sukcesu i całkowitego rozbicia armii bolszewickich na Ukrainie zabrakło Polakom informacji o ich stanie. W początkach maja wojska bolszewickie zmieniły system szyfrowania swoich depesz radiowych, co na jakiś czas pozbawiło Polaków wiedzy o ruchach bolszewickich wojsk i zapobiegło całkowitemu rozbiciu bolszewików.

3 maja 1920 roku patrol polskich żołnierzy wjechał do Kijowa miejskim tramwajem, wziął na ulicy do niewoli bolszewickiego oficera i wrócił do swoich tą samą drogą. Wiadomość o tym wydarzeniu wywołała panikę wśród bolszewików, którzy następnego dnia zaczęli w panice opuszczać miasto. 4 maja polskie oddziały przedefilowały przez miasto i po krótkiej potyczce na moście nad Dnieprem zajęły przyczółek na lewym brzegu rzeki.

9 kwietnia zorganizowano w Kijowie uroczystą defiladę wojsk polskich i ukraińskich. Dotychczasowy bilans kampanii był niezwykle korzystny – polskie oddziały straciły zaledwie 150 zabitych i 300 rannych. Dopiero od 9 maja wojska bolszewickie zaczęły bardziej zdecydowanie atakować polskie pozycje na przedmościu kijowskim, tak jakby dopiero przejście Polaków przez rzekę a nie zdobycie całej prawobrzeżnej Ukrainy było aktem polskiej wrogości do bolszewików. Z czasem ataki te miały przybrać na sile.

Tymczasem rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej zwany dyrektoriatem prowadził zakrojoną na szeroką skalę akcję werbunkową, jednak jej efekty były mniej niż mierne. Do końca maja siły zbrojne ludowej Ukrainy pozostały jednostkami kadrowymi, a ich liczebność nieznacznie przekroczyła 6000 ludzi. Tymczasem bolszewicy również przeprowadzili mobilizację i w początkach maja skierowali na Naddnieprze 120 tys. ludzi. Zaczęło się robić groźnie. Żołnierze polscy i ich ukraińscy sojusznicy musieli w pośpiechu opuścić rejon Kijowa.

Zobacz także

2022-05-29, godz. 08:20 Wesoła Święta 83 lata temu - 29 maja 1939 roku - w Rzymie zmarła polska święta Urszula Ledóchowska założycielka zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Była… » więcej 2022-05-28, godz. 07:25 Bolko V Husyta Jutro przypada 562 rocznica śmierci księcia opolskiego Bolka V Wołoszka – jednego z najbarwniejszych przedstawicieli dynastii Piastów śląskich. » więcej 2022-05-22, godz. 08:20 Sługa Boży ze Szczepanowic Jutro przypada 79 rocznica męczeńskiej śmierci pochodzącego z będącej dziś częścią Opola wsi Szczepanowice sługi bożego Teodora Sąsali. » więcej 2022-05-21, godz. 07:20 Pierwsi polscy amanci Jak mawiał wódz rewolucji październikowej Włodzimierz Lenin „Kino jest najważniejszą ze sztuk” i tu akurat ze swej rewolucyjnej perspektywy miał ra… » więcej 2022-05-15, godz. 08:20 Intronizator-publicysta Jutro przypada 365 rocznica męczeńskiej śmierci autora jednego z najważniejszych tekstów w dziejach polskiego chrześcijaństwa. Mam tu na myśli świętego… » więcej 2022-05-14, godz. 07:20 Obrońca Mafekingu W najbliższy wtorek obchodzić będziemy 120 rocznica zakończenia oblężenia Mafeking położonego w pobliżu północnej granicy Republiki Południowej Afryki… » więcej 2022-05-08, godz. 08:20 Władysław i Wstydliwy 768 lat temu - 8 maja 1254 roku w Krakowie odbyły się pierwsze po kanonizacji świętego Stanisława uroczystości ku jego czci. Stały się one okazją do zorganizowania… » więcej 2022-05-07, godz. 07:20 Zbrodnie Armii Ludowej W tym tygodniu minęła 78 rocznica zbrodni dokonanej na żołnierzach Armii Krajowej przez oddział tzw. Armii Ludowej. » więcej 2022-05-03, godz. 08:20 Ślaskie zrywy 101 lat temu wybuchło trzecie powstanie śląskie. Tym razem przywódcy polskiej konspiracji nie zaniedbali żadnej sfery przygotowań. » więcej 2022-05-01, godz. 08:20 Nie idę na pochód Szanowni Słuchacze, mam dla Państwa dobrą wiadomość! Otóż dziś pierwszy maja, dzień wolny od pracy i możecie spędzić go tak jak zechcecie. Jeszcze… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »