Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Przekleństwo kolaborantów
2022-06-19, 08:20 Autor: Bolesław Bezeg

Przekleństwo kolaborantów

Godło Królestwa Polskiego 1815-1832
Godło Królestwa Polskiego 1815-1832
Jutro przypada 205 rocznica proklamowania w Warszawie tzw. Królestwa Polskiego. Królestwo to utworzono po pokonaniu Napoleona Bonaparte i na mocy ustaleń Kongresu Wiedeńskiego, podczas którego ustalono kształt Europy na następne stulecie. Stąd potocznie nazywano je „kongresówką”.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 czerwca 2022
Po pokonaniu Napoleona Bonaparte możni europejskich mocarstw spotkali się na kongresie w Wiedniu. Zjechało tam 200 delegacji poszczególnych krajów w liczbie ponad 100 tysięcy osób. Impreza trwała od października roku 1814 do czerwca 1815. Jak zwykle przy takich okazjach bawiono się, romansowano, spiskowano, ale także obradowano, choć nigdy nie odbyła się żadna konferencja plenarna wszystkich uczestników kongresu.

Celem ośmiomiesięcznych negocjacji było ustalenie zasad nowego ponapoleońskiego porządku w Europie i tak też się stało. Wynegocjowano coś, co wkrótce nazwano porządkiem wiedeńskim.

Najważniejszym efektem kongresu było zawarcie przez Rosję, Prusy i Austrię tzw. Świętego Przymierza. Oficjalnie jego celem była promocja chrześcijańskich zasad w polityce międzynarodowej i społecznej. W praktyce jednak chodziło o zapewnienie gwarancji trwania ustalonego porządku. W kolejnych latach do przymierza zaproszono wszystkie państwa europejskie poza niechrześcijańską Turcją.

Jaki zatem był dla nas ten wiedeński porządek. Przede wszystkim zlikwidowano utworzone przez Napoleona Księstwo Warszawskie. Wielkopolska wróciła do Prus, Kraków i okolice do Austrii, a z ziem dawnego II i III zaboru pruskiego utworzono autonomiczne Królestwo Polskie które złączono unią personalną z Rosją. W myśl konstytucji będącej kompilacją Konstytucji 3 Maja i konstytucji Księstwa Warszawskiego każdy kolejny car Rosji miał być równocześnie królem Polski.

Konstytucja gwarantowała nam własny skarb, rząd, administrację, sądownictwo i armię, ponadto wolność słowa i wyznania. Teoretycznie więc zakres polskiej autonomii był bardzo szeroki, niektórzy badacze twierdzą wręcz, że formalnie był znacznie szerszy niż w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.

W praktyce systematycznie polskie wolności były przez Rosjan łamane i systematycznie ograniczane. Systematyczne naruszanie konstytucji doprowadziło w końcu do wybuchu powstania listopadowego i w efekcie do likwidacji polskiej armii i konstytucji zastąpionej tzw. statutem organicznym.

Warto zatrzymać się chwilę nad dwoma aspektami kongresówkowej autonomii. Pierwszym jest podejrzenie, że owa autonomia, podobnie jak ostentacyjny flirt cara Aleksandra z polskimi żołnierzami Napoleona, były tylko narzędziem, które miały ułatwić Rosji przejęcie terenów, które w drugim i trzecim rozbiorze przypadły przecież Prusom.

Drugim, znacznie ciekawszym aspektem rozważań o Królestwie Kongresowym jest modne ostatnio porównywanie go do nie tak odległego nam czasowo PRL-u. A podobieństw jest bardzo wiele. W obu przypadkach zakres naszej autonomii formalnie był znacznie większy niż w rzeczywistości, a wszelkie myślenie o niepodległości spotykało się z brutalnymi reakcjami.

W obu też wypadkach do utrzymywania Polaków w posłuszeństwie wykorzystywano polskich renegatów, choć ze smutkiem trzeba przyznać, że stopień gotowości do współpracy z Rosjanami w kongresówce był znacznie niższy niż w PRL.

Także armia polska w tamtym czasie była bardziej niezależna niż w okresie PRL-u, co pozwoliło na prowadzenie przez królestwo w latach 1830-31 regularnej wojny z Rosją, która gdyby nie kunktatorskie rządy i dowództwo, miała wszelkie szanse na powodzenie.

Historyczna perspektywa powinna prowadzić do wniosków i nauki na przyszłość. Wnioski z porównania kongresówki i PRL-u wskazują przede wszystkim, że w kontekście naszych blisko 300-letnich konfliktów z Rosją największym naszym problem byli nie Rosjanie, ale gotowi do współpracy z nimi Polacy.

Zobacz także

2022-08-06, godz. 07:20 Chrzestny Jagiełły 626 lat temu oblegające Opole wojska króla Władysława Jagiełły zmusiły opolskich książąt do podpisania traktatu zmieniającego stosunki własnościowe… » więcej 2022-07-31, godz. 08:20 Kapelan Prymasa Dziś przypada 20 rocznica tragicznej śmierci księdza Stanisława Skorodeckiego. Ksiądz Skorodecki był kapelanem kardynała Stefana Wyszyńskiego, w czasie… » więcej 2022-07-30, godz. 07:20 Schizma wschodnia 965 lat temu w lipcu 1054 roku Papież Leon IX wysłał do Konstantynopola swojego legata, który w odpowiedzi na zamknięcie w stolicy Bizancjum kościołów… » więcej 2022-07-24, godz. 08:20 Polaków z Prus rugowanie Pojutrze przypada 137 rocznica wydania przez władze krajowe Prus zarządzenia nakazującego wysiedlenie z terytorium niemieckiego państwa wszystkich Polaków… » więcej 2022-07-23, godz. 07:20 Z Petlurą na Kijów W minioną środę minęła 103 rocznica zawarcia rozejmu pomiędzy siłami zbrojnymi Rzeczpospolitej Polskiej a Ukraińskiej Republiki Ludowej, którymi dowodził… » więcej 2022-07-17, godz. 08:20 Kongresówka lepsza niż PRL? W najbliższą środę przypada 207 rocznica proklamowania w Warszawie tzw. Królestwa Polskiego. Królestwo to utworzono po pokonaniu Napoleona Bonaparte i na… » więcej 2022-07-16, godz. 07:29 Śmierć za pragnienie wolności Dziś przypada 47 rocznica próby ucieczki rolniczym samolotem do Austrii, jaką podjął 16 lipca 1975 roku pilot i instruktor z opolskiego aeroklubu Dionizy… » więcej 2022-07-10, godz. 08:21 Śląska odepchnięcie 781 lat temu 10 lipca 1241 roku Konrad Mazowiecki zbrojnie zajął Kraków i tym aktem ostatecznie zniweczył kilkudziesięcioletnie starania Piastów Śląskich… » więcej 2022-07-09, godz. 07:20 Przyspieszone uprzemysłowienie W efekcie rosyjskiej inwazji na Ukrainę wielu ludziom w Polsce i na świecie otworzyły się oczy. Jedną z najpilniejszych spraw stała się kwestia rozbudowy… » więcej 2022-07-03, godz. 08:20 Operacja Ostra Brama W tym tygodni ubędziemy obchodzić 78 rocznicę rozpoczęcia przeprowadzonej przez Armię Krajową podczas II wojny światowej w ramach „Akcji Burza” operacji… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »