Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Niedoszli autonomiści
2021-11-27, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Niedoszli autonomiści

Mapa Ślaska z r. 1746.
Mapa Ślaska z r. 1746.
103 lata temu założono tajny Komitet Górnośląski, którego celem było utworzenie niepodległego państwa górnośląskiego.
Z Historycznego Punktu Widzenia 27 listopada 2021
Na przestrzeni dziejów Śląsk bywał samodzielnym księstwem tylko chwilami. W krótkich okresach historycznych księstwa śląskie cieszyły się największą stosunkowo autonomią, ale zawsze w końcu pojawiały się siły zdolne do podporządkowania naszego regionu. Praktyka ta dowodzi, że w naszym położeniu geograficznym nie ma miejsca na małe państewka.

Autorzy najbardziej realnego planu mającego na celu doprowadzenie do powstania autonomicznego państwa śląskiego urodzili się w podopolskim Dobrzeniu Wielkim. Ich krewni, żyją tam do dziś. Byli to wikary z Mikulczyc ks. Tomasz Reginek i jego starszy brat – nauczyciel Jan Reginek, który w tym okresie pełnił też funkcję przewodniczącego rewolucyjnej Rady Robotników i Żołnierzy w Raciborzu.

Bracia Reginkowie wspólnie z pochodzącym z Katowic trzecim liderem ruchu adwokatem i notariuszem Ewaldem Lataczem założyli 27 listopada 1918 roku w Rybniku tajny Komitet Górnośląski. Komitet ten domagał się od Polski, Czechosłowacji i Niemiec przyznania Górnemu Śląskowi statusu niepodległej Republiki Górnośląskiej i zagwarantowania neutralności na wzór Szwajcarii albo Belgii. Komitet nie miał żadnych struktur, ani programu politycznego.

Czymś w rodzaju manifestu komitetu była wydana 5 grudnia 1918 roku a sygnowana przez Komitet na rzecz Ustanowienia Górnośląskiego Wolnego Państwa w Katowicach, nie podpisana niemieckojęzyczna broszura zatytułowana "Górny Śląsk – samoistne wolne państwo", której autorem był najprawdopodobniej ks. Tomasz Reginek.

Publikacja ta apelowała do Ślązaków o utworzenie samodzielnego państwa na wzór Szwajcarii, w którym wszystkie grupy językowe byłyby równouprawnione. Można było tam także przeczytać, że wcielenie Górnego Śląska do Polski oznaczałoby jego ruinę gospodarczą, bo wg autora Polska widziała w Śląsku jedynie "źródło podatków i dochodów", a jego mieszkańcy byliby traktowani jako "obywatele drugiej kategorii", spodziewano się bowiem, że pierwszoplanową rolę odgrywać będą na Śląsku przysłani przez Warszawę urzędnicy z Królestwa Polskiego i Galicji.

W styczniu 1919 działacze separatystyczni utworzyli w Bytomiu ponadpartyjny Związek Górnoślązaków-Bund der Oberschlesier (ZG-BdO). Wstąpili do niego członkowie Katolickiej Partii Ludowej Górnego Śląska, górnośląskiego oddziału niemieckiej socjaldemokracji (SPD), polskiego obozu „Katolika” i bezpartyjni działacze na rzecz niepodległości.

Polityczną podstawą działalności ZG-BdO były dwa założenia: teza istnienia „narodu górnośląskiego”, - jak głosili „odrębny, jednolity słowiańsko-germański naród o mieszanej krwi”, który nie może dzielony na Polaków i Niemców, drugim założeniem była geograficzna i gospodarcza niepodzielność kraju.

Już na starcie nowe ugrupowanie miało około 10 000 zwolenników bo pogląd, że Ślązacy stanowią odrębny naród nie był niczym nowym. Pojawił się już podczas Wiosny Ludów, kiedy to malarz i poeta ludowy Jan Gajda opublikował na łamach polskojęzycznego "Dziennika Górnośląskiego" odezwę, w której twierdził, że nastały czasy, w których Ślązacy będą się zaliczać "do narodów oświeconych" i nawoływał do powołania Ligi Śląskiej, z zamieram "popierania narodowości śląskiej".

Komitet Górnośląski praktycznie zakończył swoją działalność na początku 1919 r. gdy władze niemieckie uznając działania separatystyczne za zdradę stanu, rozpoczęły aresztowania działaczy ruchu. Zostali oni uwolnieni dopiero po kilku miesiącach gdy na Śląsk wkroczyli Alianci.

W obliczu niemożności realizacji planu autonomizacji Śląska drogi założycieli komitetu rozeszły się: Ewald Latacz popierał odtąd opcję niemiecką, a bracia Reginkowie zaangażowali się w działalność na rzecz polskości Śląska.

Zobacz także

2022-09-04, godz. 08:20 Bitwa nad Bzurą 83 lata temu polska armia toczyła zdecydowanie nierówną walkę z armią niemieckiej III Rzeszy. Tak nauczono nas myśleć przez ostatnie 75 lat. Faktycznie… » więcej 2022-09-03, godz. 07:20 Okręt szkolny Niewątpliwie budowa portu w Gdyni była jednym z największych sukcesów II Rzeczpospolitej. Wiązało się to oczywiście z kolejnymi sukcesami, bo jak port… » więcej 2022-08-28, godz. 08:20 Co to jest polskość? Wczoraj próbowałem zarysować tak pięknie nam podsycaną przez opozycję wojnę polsko-polską, w której jedną ze stron stanowią wyznawcy poglądu, że polskość… » więcej 2022-08-27, godz. 07:20 Wojna polsko-polska Wydawało się, że krwawa wojna na Ukrainie powinna wygasić odwieczne polsko-polskie wojenki, ale jeżeli w ogóle takie zjawisko wystąpiło, to na bardzo … » więcej 2022-08-21, godz. 08:20 Męczennicy z Poznania W najbliższą środę przypada wspomnienie liturgiczne oraz 80 rocznica egzekucji na gilotynie w niemieckim więzieniu tzw. błogosławionej Poznańskiej Piątki… » więcej 2022-08-20, godz. 07:20 Wyprawy na Wieletów 1027 lat temu - w sierpniu 995 roku książę Polan Bolesław zwany Chrobrym wspólnie z cesarzem niemieckim Ottonem III wyruszył na wyprawę wojenną przeciwko… » więcej 2022-08-15, godz. 08:20 Wywiad najważniejszy Dziś przypada sto druga rocznica bitwy warszawskiej, która przeszła do polskiej historii jako cud nad Wisłą. Było to niezwykle ważne wydarzenie, nie tylko… » więcej 2022-08-14, godz. 08:20 Koniec Barszczan Wczoraj minęła 250 rocznica kapitulacji Jasnej Góry co było równoznaczne z zakończeniem ostatnich walk w obronie Konfederacji Barskiej. » więcej 2022-08-13, godz. 07:20 Przeciwko zagładzie Żydów Dwa dni temu minęła rocznica szczególna, zadająca kłam oszczerczym zarzutom jakie stawiane są Polakom na arenie międzynarodowej o rzekomej bierności wobec… » więcej 2022-08-07, godz. 08:20 Mistyczka z Wrocławia Dziś przypada 80 rocznica dnia, w którym po raz ostatni widziano żywą świętą Edytę Stein. » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »