Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Karlik z Kocyndra
2021-07-25, 08:40 Autor: Bolesław Bezeg

Karlik z Kocyndra

Okładka pierwszego wydania "Kocyndra".
Okładka pierwszego wydania "Kocyndra".
Pojutrze przypadają 142 urodziny Stanisława Ligonia. Był to znany pod pseudonimem Karlik z Kocyndra – polski pisarz, malarz, ilustrator, działacz kulturalny i narodowy, reżyser, aktor. Potomek rodu Ligoniów, którego protoplastą był poeta śląski Juliusz Ligoń.
Z Historycznego Punktu Widzenia 25 lipca 2021
Stanisław Ligoń urodził się 27 lipca 1879 w Królewskiej Hucie czyli dzisiejszym Chorzowie. Wywodził się z zasłużonej dla polskości i kultury śląskiej rodziny. Jego ojciec Jan Ligoń był kopalnianym maszynistą, polskim działaczem i poetą, zaś jego dziadek Stanisław Ligoń był poetą i kowalem spod Lublińca. Obaj chwalebnie zapisali się w historii Śląska pracą literacką i działalnością patriotyczną.

Stanisław Ligoń po ukończeniu szkoły podstawowej, pracował jako goniec w księgarni, a następnie w zakładzie malarskim. Aby rozwijać zawodowe umiejętności wstąpił do krakowskiej szkoły artystyczno-przemysłowej, a w roku 1900 rozpoczął studia malarskie w Berlinie. Tam związał się z środowiskiem mieszkających w Niemczech Polaków i rozpoczął aktywną działalność w tym środowisku. Po powrocie na Śląsk do roku 1911 pracował jako malarz-ilustrator książek m.in. dla wydawnictwa Karola Miarki.

W tym czasie zafascynował go ruch teatrów amatorskich, w których rozpoczął aktywną działalność: reżyserował, grał, projektował dekoracje, organizował wieczory artystyczne.
W roku 1911 przeniósł się do Krakowa by kontynuować studia na Akademii Sztuk Pięknych gdzie był uczniem m.in. Jacka Malczewskiego oraz Józefa Mehofera.

W latach 1914–1917 Stanisław Ligoń przebywał w Truskolasach niedaleko Kłobucka, gdzie namalował polichromię w tamtejszym kościele św. Mikołaja. Wspólnie z żoną założył tam także polską szkołę, w której razem uczyli. W tamtejszym „Domu Ludowym” zorganizował bibliotekę i salę teatralną oraz oczywiście założył amatorski zespół teatralny. Dla potrzeb amatorskiego ruchu teatralnego pisał sztuki, przygotowywał je jako reżyser i scenograf, sam grał po kilka ról w jednym przedstawieniu.

W roku 1917 został wcielony do pruskiej armii i skierowany do Flandrii. Po powrocie z wojny pisał i rysował w polityczno-satyrycznym piśmie Kocynder, używając pseudonimu Karlik. W roku 1921 działał zaangażował się w prace Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu. Po podziale Śląska zamieszkał w Katowicach, gdzie pracował jako nauczyciel rysunku oraz scenograf w miejskim Teatrze. W tym czasie stworzył głośne widowisko regionalne „Wesele na Górnym Śląsku”.

Był kierownikiem Związku Śląskich Teatrów Ludowych dla którego zorganizował wojewódzką kostiumernię i bibliotekę teatralną, w ramach tej działalności opiekował się terenowymi scenami teatralnymi i teatrami lalkowymi.

Równocześnie Stanisław Ligoń był prezesem Związku Zawodowego Artystów Plastyków w Katowicach, a także działał w Radzie Muzealniczej przy tworzącym się Muzeum Śląskim.
Był także twórcą śląskich audycji radiowych od 1927 roku w katowickim radiu prowadził stałe audycje: Bery i bojki, Przy sobocie po robocie i Co niedziela u Karlika brzmi pieśniczka, gro kapela. Kontynuacją tych audycji w latach 50. była Radiowa czelodka.

Posługiwał się spolszczoną "godką" śląską. W styczniu 1934 roku został dyrektorem katowickiej rozgłośni Polskiego Radia. Koncentrował się na audycjach regionalnych i satyryczno-politycznych skierowanych przeciwko hitlerowskiej propagandzie.
W roku 1935 został posłem na Sejm.

W roku 1939 wyjechał przez Warszawę i Lublin na Węgry, a potem przez Turcję do Palestyny. Tam działał na rzecz polskich żołnierzy i uchodźców. Był m.in. członkiem delegatury Rządu RP na uchodźstwie ds. opieki nad wychodźcami. Po wojnie powrócił do pracy w Radiu Katowice, gdzie stworzył dwie cykliczne audycje: U Karlika gra muzyka i Radiowa czelodka.

Stanisław Ligoń zmarł w Katowicach 17 marca 1954 roku. Jego pogrzeb stał się manifestacją dziesiątków tysięcy mieszkańców Śląska. Jego "Bery i bojki śląskie" doczekały się wydania książkowego dopiero w trzy lata po śmierci autora.

Zobacz także

2022-09-04, godz. 08:20 Bitwa nad Bzurą 83 lata temu polska armia toczyła zdecydowanie nierówną walkę z armią niemieckiej III Rzeszy. Tak nauczono nas myśleć przez ostatnie 75 lat. Faktycznie… » więcej 2022-09-03, godz. 07:20 Okręt szkolny Niewątpliwie budowa portu w Gdyni była jednym z największych sukcesów II Rzeczpospolitej. Wiązało się to oczywiście z kolejnymi sukcesami, bo jak port… » więcej 2022-08-28, godz. 08:20 Co to jest polskość? Wczoraj próbowałem zarysować tak pięknie nam podsycaną przez opozycję wojnę polsko-polską, w której jedną ze stron stanowią wyznawcy poglądu, że polskość… » więcej 2022-08-27, godz. 07:20 Wojna polsko-polska Wydawało się, że krwawa wojna na Ukrainie powinna wygasić odwieczne polsko-polskie wojenki, ale jeżeli w ogóle takie zjawisko wystąpiło, to na bardzo … » więcej 2022-08-21, godz. 08:20 Męczennicy z Poznania W najbliższą środę przypada wspomnienie liturgiczne oraz 80 rocznica egzekucji na gilotynie w niemieckim więzieniu tzw. błogosławionej Poznańskiej Piątki… » więcej 2022-08-20, godz. 07:20 Wyprawy na Wieletów 1027 lat temu - w sierpniu 995 roku książę Polan Bolesław zwany Chrobrym wspólnie z cesarzem niemieckim Ottonem III wyruszył na wyprawę wojenną przeciwko… » więcej 2022-08-15, godz. 08:20 Wywiad najważniejszy Dziś przypada sto druga rocznica bitwy warszawskiej, która przeszła do polskiej historii jako cud nad Wisłą. Było to niezwykle ważne wydarzenie, nie tylko… » więcej 2022-08-14, godz. 08:20 Koniec Barszczan Wczoraj minęła 250 rocznica kapitulacji Jasnej Góry co było równoznaczne z zakończeniem ostatnich walk w obronie Konfederacji Barskiej. » więcej 2022-08-13, godz. 07:20 Przeciwko zagładzie Żydów Dwa dni temu minęła rocznica szczególna, zadająca kłam oszczerczym zarzutom jakie stawiane są Polakom na arenie międzynarodowej o rzekomej bierności wobec… » więcej 2022-08-07, godz. 08:20 Mistyczka z Wrocławia Dziś przypada 80 rocznica dnia, w którym po raz ostatni widziano żywą świętą Edytę Stein. » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »