Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-02-16, 07:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

1358 - Przywódca konfederacji wielkopolskiej Maciej Borkowic złożył w Sieradzu przysięgę wierności królowi Kazimierzowi III Wielkiemu. W tekście przysięgi po raz pierwszy pojawiło się słowo Rzeczpospolita, po łacinie Respublica, na określenie Korony Królestwa Polskiego.

1514 - Urodził się Jerzy Joachim Retyk, niemiecki matematyk, astronom, lekarz, autor tablic trygonometrycznych.

1620 - Urodził się Fryderyk Wilhelm, zwany Wielkim Elektorem, elektor brandenburski i książę Prus, twórca scentralizowanego państwa ze stałą armią, w 1657 roku uniezależnił Prusy Książęce od Polski.

1665 - W Sokołówce koło Lwowa zmarł wskutek ran bitewnych, hetman polny koronny Stefan Czarniecki, uczestnik wyprawy Władysława IV na Smoleńsk, bohater wojny ze Szwedami.

1731 - Urodził się Marcello Bacciarelli, nadworny malarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, kierownik tak zwanej "malarni" w Zamku Królewskim, dyrektor generalny królewskich budowli.

1740 - Urodził się Giambattista Bodoni, włoski grawer, drukarz i wydawca. Opracował krój antykwy klasycystycznej nazwanej jego nazwiskiem oraz 300 innych krojów pisma.

1758 - Urodził się Julian Ursyn Niemcewicz, pisarz i działacz Stronnictwa Patriotycznego, poseł na Sejm.

1816 - Z inicjatywy Stanisława Staszica w Kielcach utworzono Szkołę Akademiczno-Górniczą, której zadaniem było kształcenie kadry technicznej dla rozwijającego się w Zagłębiu Staropolskim górnictwa metali.

1821 - Urodził się Józef Kenig, dziennikarz, publicysta, krytyk teatralny i sztuk pięknych, wieloletni redaktor naczelny "Gazety Warszawskiej”.

1822 - Urodził się sir Francis Galton, angielski podróżnik, przyrodnik i antropolog, eugenik i lekarz, prekursor badań nad inteligencją.

1833 - Urodził się Józef Szermentowski, malarz, przedstawiciel polskiego realizmu XIX wieku, autor pejzaży, scen z życia wsi, jak "Odpoczynek oracza" i "Pogrzeb chłopski". Był przyjacielem Cypriana Kamila Norwida.

1852 - Urodził się Charles Taze Russel, amerykański kaznodzieja i reformator religijny, twórca ruchu Badaczy Pisma Świętego, zwanych potocznie "świadkami Jehowy".

1873 - Urodził się Wacław Kłoczowski, uczestnik bitwy morskiej pod Cuszimą, kontradmirał floty rosyjskiej, później Marynarki Wojennej II RP.

1884 - Urodził się Robert Flaherty, amerykański reżyser i operator filmowy, pionier filmu dokumentalnego i etnograficznego.

1893 - Urodził się Julian Grobelny, działacz socjalistyczny, uczestnik drugiego i trzeciego powstania śląskiego, pierwszy przewodniczący Rady Pomocy Żydom "Żegota”, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

1897 - Urodził się Jan Cybis, malarz, krytyk sztuki, nazywany "papieżem" kolorystów polskich, współtwórca Komitetu Paryskiego, czyli tak zwanych kapistów, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Sopocie, wychowawca kilku pokoleń malarzy.

1907 - Zmarł Giosue Carducci, włoski poeta i historyk literatury. Przez swoich rodaków uznawany za twórcę narodowego i wieszcza zjednoczonych Włoch.

1918 - Rada Litewska, tak zwana Taryba, ogłosiła niepodległość i powstanie niepodległego Królestwa Litwy. Tego dnia na Litwie obchodzone jest święto narodowe. 105 rocznica

1919 - W Trewirze podpisano rozejm polsko-niemiecki, który zakończył powstanie wielkopolskie.

1919 - Urodziła się Natalia Rolleczek, pisarka, autorka utworów i sztuk scenicznych dla dzieci i młodzieży. Autorka między innymi powieści: "Drewniany różaniec”, "Selene, córka Kleopatry”, "Gang panny Teodory” i "Trzy córki króla”.

1921 - Urodziła się Vera-Ellen, amerykańska tancerka i aktorka, słynna partnerka największych tancerzy broadwayowskich.

1923 - Brytyjczycy - archeolog Howard Carter i egiptolog George Herbert dokonali otwarcia kolejnej komory grobowej faraona Tutanchamona.

1925 - Urodził się Karol Anbild, kompozytor, dyrygent i pedagog. 33 lata był dyrektorem Filharmonii Świętokrzyskiej. Współpracował z Rozgłośnią Polskiego Radia w Katowicach oraz z Wytwórnią Filmów Animowanych w Bielsku-Białej.

1926 - Urodził się Kazimierz Brusikiewicz, aktor, związany ze scenami Poznania, Warszawy i Katowic. Ogromną popularność przyniosła mu postać Malinowskiego w radiowym "Podwieczorku przy mikrofonie”.

1926 - Urodził się John Schlesinger, brytyjski aktor i reżyser filmowy, znany z takich dzieł, jak: "Darling", "Nocny kowboj", "Dzień szarańczy" i "Maratończyk".

1928 - Urodziła się Stefania Iwińska, aktorka, znana między innymi z ról w serialu "Dom" i filmów "Krótki film o miłości" i "Zabij mnie glino".

1929 - Urodził się Kazimierz Kutz, reżyser filmowy, telewizyjny i teatralny, scenarzysta, polityk, senator i poseł. Współtwórca polskiej szkoły filmowej, współzałożyciel Stowarzyszenia Filmowców Polskich, założyciel i pierwszy kierownik Zespołu Filmowego "Silesia”. Wyreżyserował ponad 20 filmów fabularnych, między innymi "Sól ziemi czarnej", "Perłę w koronie" i "Paciorki jednego różańca".

1932 - Zmarł Ferdinand Buisson, francuski pedagog i działacz polityczny, współzałożyciel Ligi Praw Człowieka, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

1934 - Zakończyła się pięciodniowa austriacka wojna domowa. Wojska austrofaszystowskiego rządu pokonały Republikanischer Schutzbund, oddziały Socjaldemokratycznej Partii Austrii. Austrofaszyzm panował do czasu Anschlussu dokonanego przez Niemcy w 1938 roku.

1935 - Urodził się Sonny Bono, amerykański wokalista, kompozytor i autor tekstów. Wraz ze swoją żoną Cher tworzyli w latach 60. duet Sonny And Cher, a ich największym przebojem była piosenka "I Got You Babe”.

1936 - W Morges w Szwajcarii w willi Ignacego Paderewskiego powołano tak zwany Front Morges, którego celem było odsunięcie od władzy w Polsce sanacji. W spotkaniu i zawarciu porozumienia uczestniczyli obok Paderewskiego generał Józef Haller, generał Władysław Sikorski i Wincenty Witos.

1937 - Amerykanin Wallace Hume Carothers opatentował nylon. Wiadomość o nowym materiale podano do publicznej wiadomości rok później i wówczas wprowadzono na rynek pierwsze produkty z nylonu: szczoteczkę do zębów z włosiem nylonowym oraz, co odbiło się większym echem, nylonowe pończochy w 1940.

1939 - Urodził się Czesław Niemen, piosenkarz i kompozytor, multiinstrumentalista. Występował w grupie "Niebiesko-Czarni", założył własny zespół "Akwarele".

1943 - Do niemieckiego obozu pracy w Trawnikach wysłano pierwszy transport Żydów z warszawskiego getta.

1945 - Urodził się Marek Pacuła, dziennikarz, scenarzysta, reżyser, satyryk, autor tekstów. Od 1972 roku współpracował z Polskim Radiem. Był współautorem radiowych "Spotkań z balladą”.

1945 - W Poznaniu ukazał się pierwszy numer "Głosu Wielkopolski", najstarszego dziennika się w województwie wielkopolskim.

1946 - W Pradze rozpoczęły się rokowania w sprawie zakończenia polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego o Ziemię Kłodzką i Zaolzie.

1947 - W Warszawie wznowił działalność polski Pen-Club. Jego prezesem został Jan Parandowski, głównym sekretarzem był Michał Rusinek, a jego następcą w 1972 roku Władysław Bartoszewski.

1957 - Zmarł Józef Hofmann, pianista, kompozytor, pedagog, twórca koncertów, symfonii, sonat, miniatur fortepianowych, mazurków, preludiów. Założył Curtis Institute of Music w Filadelfii.

1959 - Fidel Castro został zaprzysiężony na stanowisku premiera rządu kubańskiego.

1960 - Inauguracja ogólnonarodowych obchodów jubileuszu Tysiąclecia Państwowości i Kultury Polskiej.

1965 - Zmarł Franciszek Groër, lekarz pediatra, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, dyrektor Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, autor prac na temat: płonicy, błonicy, żywienia chorych dzieci, twórca alergometrii, fotografik i muzyk.

1970 - Zmarł Peyton Rous, amerykański lekarz patolog. Prowadził badania nad rakotwórczą rolą niektórych kancerogennych wirusów, za co został wyróżniony Nagrodą Nobla w 1966 roku razem z Charlesem Hugginsem.

1976 - Zmarł Piotr Bańkowski, historyk literatury, archiwista, redaktor periodyku "Archeion". Zredagował 44 tomy tego czasopisma.

1979 - Zmarł Jerzy Remer, historyk sztuki, konserwator, muzeolog, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie stworzył pierwsze w Polsce Studium Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, wieloletni dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu.

1983 - Zmarła Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, tłumaczka, sekretarka marszałka Józefa Piłsudskiego.

1986 - Mário Soares wygrał wybory prezydenckie w Portugalii. Pięć lat później wybrany został przez Portugalczyków na drugą kadencję.

1987 - W Jerozolimie rozpoczął się proces Iwana Demjaniuka, oskarżonego o to, że był w niemieckim obozie zagłady w Treblince sadystycznym strażnikiem SS o przydomku "Iwan Groźny".

1995 - Zmarł Wiktor Dega, chirurg, ortopeda, pionier rehabilitacji narządów ruchu w Polsce, twórca nowych metod leczniczych i operacyjnych, powstaniec wielkopolski.

1999 - Zmarł Ludwik Bar, prawnik, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, wykładowca Polskiego Wydziału Prawa Uniwersytetu w Oksfordzie, członek Polskiej Akademii Nauk. Jeden z najwybitniejszych polskich znawców prawa administracyjnego, rzecznik samorządności pracowniczej i reform gospodarczych.

1999 - 16 osób zginęło, a 130 zostało rannych w serii sześciu zamachów bombowych w stolicy Uzbekistanu Taszkencie. Według władz Uzbekistanu za ataki odpowiadały radykalne siły islamskie.

2000 - Zmarł Carlos Chagas Filho, brazylijski biskup katolicki, prezydent Watykańskiej Akademii Nauk.

2003 - Zmarł Edward Czerny, dyrygent, kompozytor i aranżer związany z Polskim Radiem. Przez 20 lat dyrygent Orkiestry Tanecznej Polskiego Radia, autor wielu przebojów muzyki rozrywkowej i klasycznej. Był jednym z twórców festiwali w Sopocie, Opolu i Kołobrzegu.

2007 - Prezydent RP Lech Kaczyński ujawnił treść tak zwanego raportu Macierewicza dotyczącego likwidacji Wojskowych Służb Informacyjnych.

2007 - Siedmiu islamistów zostało skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności, a 41 kolejnych na kary od trzech do 18 lat pozbawienia wolności w związku z zamachami bombowymi na żydowskie i brytyjskie obiekty w Stambule w listopadzie 2003 roku.

2009 - Zmarł Stanisław Sieradzki, pseudonim "Świst", powstaniec warszawski, żołnierz batalionu "Zośka”. Walczył na Woli, bronił Starówki, kanałami przeprowadził 63 kolegów do Śródmieścia.

2014 - Zmarł Józef Wójcik, duchowny katolicki, działacz opozycyjny, więzień sumienia w czasach PRL. W 1972 roku "uwolnił" więzioną przez komunistów przez sześć lat kopię obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej.

2014 - Zmarła Nina Polan, aktorka i reżyser, dyrektor Polskiego Instytutu Teatralnego w USA w latach 1984-2014. Znana ze swej działalności na rzecz propagowania kultury polskiej za granicą.

2020 - Zmarł Jerzy Gruza, reżyser i scenarzysta, twórca wielu programów i widowisk telewizyjnych. Wystąpił także w kilku filmach. Wyreżyserował popularne seriale, jak "Wojna domowa", "Czterdziestolatek", "Pierścień i Róża".

2021 - Zmarła Irit Amiel, izraelska poetka, pisarka i tłumaczka polskiego pochodzenia, dwukrotnie nominowana do Nagrody Literackiej "Nike”.

2021 - Zmarł Bernard Lown, litewsko-amerykański kardiolog i współzałożyciel wyróżnionej Pokojową Nagrodą Nobla organizacji Lekarze Przeciw Wojnie Jądrowej. Urodził się 7 czerwca 1921 roku.

16 lutego - Międzynarodowy Dzień Listonoszy i Doręczycieli Przesyłek.

16 lutego - Dzień Poczty Polskiej.

16 lutego - Święto narodowe Litwy - Dzień Odrodzenia Państwa Litewskiego, obchodzone od 1989 roku.

(skrót)

Zobacz także

2024-04-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 kwietnia - Światowy Dzień Gołębia. » więcej 2024-04-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Romów, obchodzony w rocznicę pierwszego spotkania przedstawicieli Romów z 25 państw w 1971 roku. Zainaugurowano wówczas… » więcej 2024-04-07, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 7 kwietnia - Światowy Dzień Zdrowia, obchodzony od 1950 roku, z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia WHO, dla upamiętnienia rozpoczęcia działalności… » więcej 2024-04-06, godz. 19:11 Kartka z kalendarza 6 kwietnia - Święto Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. 6 kwietnia - Światowy Dzień Tenisa Stołowego. 6 kwietnia - Tydzień Czystości Wód, trwający… » więcej 2024-04-05, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 5 kwietnia - Dzień Leśnika i Drzewiarza. 5 kwietnia - Tydzień Czystości Wód, trwający od 1 do 7 kwietnia. » więcej 2024-04-04, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 4 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Wiedzy o Minach i Działań Zapobiegających Minom, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 roku. 4 kwietnia… » więcej 2024-04-03, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 3 kwietnia - Ogólnopolski Dzień Trzeźwości. 3 kwietnia - Światowy Tydzień Pracownika Ochrony Zdrowia, trwający do 8 kwietnia. 3 kwietnia - Tydzień… » więcej 2024-04-02, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 2 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci, obchodzony od 1967 roku, w rocznicę urodzin duńskiego pisarza Jana Christiana Andersena. 2 kwietnia… » więcej 2024-04-01, godz. 07:30 Kartka z kalendarza Prima Aprilis, dzień żartów, obchodzony w wielu krajach świata 1 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Ptaków, ustanowiony w 1906 podczas ratyfikacji Konwencji… » więcej 2024-03-31, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 31 marca - Wielkanoc - Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego 31 marca - Święto narodowe na Malcie - Dzień Wolności, w rocznicę opuszczenia wyspy w 1979… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »