Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-02-12, 08:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

1386 - Do Krakowa przyjechał książę litewski Jagiełło. Trzy dni później przyjął chrzest, otrzymując imię Władysław, a następnie 17 lutego poślubił królową Jadwigę i został koronowany na króla Polski.

1728 - Zmarł Agostino Steffani, włoski biskup, kompozytor i dyplomata, pracujący głównie w Niemczech, gdzie przez wiele lat pełnił funkcję kapelmistrza na dworze elektora w Hanowerze, stworzył formę włoskiego duetu kameralnego, pisał opery i madrygały, pod jego wpływem tworzyli wszyscy kompozytorzy włoskiego i niemieckiego baroku.

1784 - Pierwszy eksperyment balonowy w Polsce. Stanisław Okraszewski, nadworny chemik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wypuścił z Zamku Królewskiego balon na uwięzi, wypełniony wodorem.

1785 - Urodził się Pierre Louis Dulong, francuski chemik i fizyk, odkrywca trójchlorku azotu i kwasu ortofosforowego. Jego dane pojawiły się na liście 72 nazwisk na wieży Eiffla. Zmarł 19 lipca 1838 roku.

1798 - W Petersburgu zmarł Stanisław August Poniatowski, ostatni król Rzeczypospolitej, współtwórca Konstytucji 3 Maja 1791 roku, mecenas nauki i sztuki.

1799 - W kościele Przemienienia Pańskiego w Nowogródku został ochrzczony Adam Mickiewicz, poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof, działacz religijny, mistyk, organizator i dowódca wojskowy, nauczyciel akademicki. Do dziś jest źródłem inspiracji artystycznej.

1804 - Zmarł Immanuel Kant, niemiecki filozof, profesor logiki i metafizyki na Uniwersytecie Królewieckim, twórca filozofii krytycznej lub transcendentalnej zakładającej, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu.

1809 - Urodził się Abraham Lincoln, prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1861-1865. Był zwolennikiem abolicjonizmu, nawoływał do zniesienia niewolnictwa.

1809 - Urodził się Karol Darwin, angielski przyrodnik, autor teorii ewolucji zgodnie, z którą, wszystkie gatunki pochodzą od wcześniejszych form. W 1859 roku opublikował pracę "O pochodzeniu gatunków”, w której po raz pierwszy przedstawił swoją teorię poza środowiskiem naukowym.

1816 - Urodził się Józef Stolarczyk, pierwszy proboszcz Zakopanego, taternik, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego.

1833 - Urodził się Aleksander Czekanowski, geolog i geograf, za udział w powstaniu styczniowym zesłany na Syberię, gdzie uzyskał prawo do prowadzenia badań naukowych.

1863 - Powstanie styczniowe. Pod Świętym Krzyżem oddziały powstańcze pod dowództwem Mariana Langiewicza i Dionizego Czachowskiego odparły rosyjski atak, zadając przeciwnikowi ciężkie straty.

1865 - Urodził się Kazimierz Przerwa-Tetmajer, taternik, poeta, powieściopisarz, nowelista, dramaturg. Zafascynowany przyrodą Podhala i folklorem góralskim napisał cykl utworów "Legendy Tatr" i "Na skalnym Podhalu". Zmarł 18 stycznia 1940 roku.

1884 - Amerykanin Lewis Waterman opatentował wieczne pióro. Jego pierwsze pióro nosiło nazwę "Regular". Kolejne ulepszenia podstawowego projektu oraz agresywny marketing odegrały istotną rolę w produkcji wiecznych piór, jako artykułu masowego.

1893 - Urodził się Omar Nelson Bradley, amerykański generał, jeden z najwybitniejszych alianckich dowódców w II wojnie światowej, uczestnik między innymi kampanii afrykańskiej i sycylijskiej w 1943 roku.

1895 - Urodził się Stanisław Jaworski, aktor teatralny i filmowy, znany między innymi z ról filmach: "Skarb", "Niedaleko Warszawy", "Wraki".

1900 - Urodził się Pink Anderson, amerykański wykonawca bluesowy. Od jego imienia powstała później nazwa zespołu Pink Floyd.

1902 - Urodził się Swetosław Minkow, bułgarski pisarz, dziennikarz i felietonista. Uważany jest za twórcę nowoczesnej fantastyki w literaturze bułgarskiej.

1911 - Urodził się Julian Czerwiakowski, żołnierz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, podporucznik, oficer Narodowych Sił Zbrojnych, działacz organizacji NIE oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

1912 - Abdykował cesarz Pu Yi, z mandżurskiej dynastii Cing, ostatni cesarz Chin. Tym samym w Chinach obalono dynastię Cing i proklamowano republikę.

1918 - Urodziła się Marta Mirska, piosenkarka. Karierę rozpoczęła w Warszawie, podczas II wojny światowej występowała w Wilnie, była też łączniczką Armii Krajowej.

1923 - Urodził się Franco Zeffirelli, włoski reżyser telewizyjny, operowy i filmowy, projektant kostiumów i aktor, reżyser między innymi filmów: "Poskromienie złośnicy”, "Romeo i Julia” i "Jezus z Nazaretu”.

1924 - Premiera "Błękitnej Rapsodii” George’a Gershwina. Kompozytor napisał ten utwór na zamówienie znanego muzyka jazzowego Paula Whitemana. Inspiracją twórcy były dźwięki, które słyszał podczas podróży pociągiem.

1930 - Urodził się Józef Wilkoń, ilustrator, malarz, historyk sztuki, autor ilustracji do blisko 200 książek dla dzieci i dorosłych wydanych w Polsce i kilkudziesięciu wydanych za granicą.

1931 - Papież Pius XI zainaugurował działalność Radia Watykańskiego, wygłaszając radiowe orędzie "Omni Creaturae".

1939 - Urodził się Ray Manzarek, amerykański muzyk polskiego pochodzenia, producent płytowy, reżyser i pisarz, klawiszowiec zespołu The Doors, którego wspólnie z Jimem Morissonem był założycielem.

1940 - Na cmentarzu żydowskim w Lublinie Niemcy rozstrzelali 180 Żydów. Represje wymierzone w polskich Żydów trwały w tym mieście od końca 1939. Utworzono niemiecki obóz koncentracyjny na Majdanku oraz getto dla ludności żydowskiej.

1941 - II wojna światowa: dowódca Afrika Korps generał Erwin Rommel wylądował w północnej Afryce. Niemiecki korpus ekspedycyjny został utworzony dla wsparcia sił włoskich w Afryce Północnej, które odnosiły klęski w starciach z brytyjskimi wojskami prowadzącymi od grudnia 1940 operację "Compass".

1943 - Urodził się Wacław Kisielewski, pianista. Wraz z Markiem Tomaszewskim tworzyli popularny przed laty duet fortepianowy "Marek i Wacek".

1944 - U wybrzeży Malediwów japoński okręt podwodny I-27 zatopił płynący w konwoju brytyjski transportowiec wojska SS "Khedive Ismail". Zginęło prawie 1300 osób.

1945 - Oddział UPA zamordował co najmniej 50 Polaków w miejscowości Puźniki położonej w dawnym powiecie buczackim województwa tarnopolskiego. Dzień wcześniej do Puźnik przyjechali sowieccy urzędnicy, którzy przeprowadzili spis ludności i nakazali zdać posiadaną broń, twierdząc, że Polakom nic nie grozi, ponieważ "władze zapewniają bezpieczeństwo”.

1946 - Zakończono zatapianie 115 niemieckich U-Bootów w Morzu Północnym. Operacja "Deadlight” miała na celu zniszczenie niemieckich okrętów podwodnych, które po kapitulacji III Rzeszy w II wojnie światowej dostały się w ręce Aliantów.

1947 - Na rosyjskim Dalekim Wschodzie spadł meteoryt żelazny Sikhote-Alin. Zebrano w sumie 27 ton materiału meteorytowego. Największy fragment ważył 1745 kilogramów. Na miejscu upadku meteorytu naliczono 122 kratery. Ocenia się, że całkowita masa meteorytu wynosiła około 70 ton.

1949 - Polscy plastycy i architekci rozpoczęli w Nieborowie dwudniową naradę, w czasie której przyjęto wprowadzenie socrealizmu do sztuki polskiej. W dyskusji wzięło udział 25 uczestników.

1950 - Utworzono Europejską Unię Nadawców, zwaną także Eurowizją. Jest to organizacja skupiająca publiczne stacje radiowe i telewizyjne w Europie. W Polsce do EBU należą Polskie Radio i Telewizja Polska.

1951 - Urodził się Zdzisław Smektała, dziennikarz, felietonista, literat, aktor i showman wrocławski. Był twórcą Międzynarodowego Festiwalu "Blues Brothers Day”.

1957 - Zmarł Ludwik Wawrzynowicz, kompozytor, pedagog, dyrygent, krytyk muzyczny i organizator imprez muzycznych, między innymi koncertów wybitnych polskich artystów, wśród których znaleźli się pianiści: Aleksander Michałowski i Artur Rubinstein oraz skrzypkowie: Stanisław Barcewicz i Bronisław Huberman.

1958 - Pierwsza w Polsce operacja przeprowadzona na otwartym sercu w hipotermii powierzchniowej, podczas której profesor Wiktor Bross zszył ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej serca.

1958 - Komitet Centralny Komunistycznej Partii Chin nakazał rozpoczęcie walki z czterema plagami: komarami, muchami, szczurami i wróblami. Celem akcji miało być podniesienie poziomu higieny w Chinach.

1961 - W kierunku Wenus została wystrzelona radziecka sonda "Wenera 1". Głównym celem statku było zbadanie promieniowania korpuskularnego i pola magnetycznego między Ziemią a Wenus oraz w otoczeniu Wenus. 19 lutego - siedem dni po starcie - w odległości około dwóch milionów kilometrów - z przyczyn technicznych została utracona łączność ze statkiem, prawdopodobnie wskutek intensywnego wzrostu siły wiatru słonecznego.

1966 - Urodziła się Dorota Segda, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, związana ze Starym Teatrem w Krakowie. Zagrała między innymi w sztukach: "Sen srebrny Salomei” Słowackiego i "Wesele” Wyspiańskiego, w filmach: "Tato”, "Ostatni prom” i "Faustyna" oraz serialach telewizyjnych: "Na dobre i na złe" i "Barwy szczęścia”. Od 2016 roku jest rektorem Akademii Sztuk Teatralnych imienia Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie.

1970 - Zmarł Franciszek Białas, działacz PPS, przewodniczący Społecznego Komitetu Antykomunistycznego, przewodniczący Międzynarodowego Centrum Wolnych Związków na Uchodźstwie. Uczestnik I powstania śląskiego w 1919 roku. Po II wojnie światowej pozostał w konspiracji, w 1946 roku wyemigrował do Anglii.

1972 - Zmarł Zdzisław Raabe, zoolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, założyciel Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego, autor podręczników akademickich: "Zarys protozoologii" i "Zoologia dla wyższych szkół rolniczych".

1974 - Radziecki pisarz i obrońca praw człowieka Aleksandr Sołżenicyn został aresztowany i następnego dnia wydalony z kraju. Autor powieści-wspomnień: "Archipelag Gułag”, "Krąg pierwszy”, "Oddział chorych na raka”, "Jeden dzień Iwana Denisowicza”.

1978 - Zmarł Wiesław Dymny, malarz, pisarz, aktor, współtwórca kabaretu "Piwnica pod Baranami", autor ponad 300 tekstów piosenek, między innymi "Niebieska patelnia", "Konie Apokalipsy", "Czarne anioły", współautor scenariuszy do filmów: "Chudy i inni", "Słońce wschodzi raz na dzień", "Pięć i pół bladego Józka".

1980 - Zmarł Andrzej Kudelski, dziennikarz radiowy i reporter. Współpracę z Polskim Radio rozpoczął w 1955 roku reportażami dotyczącymi wydarzeń muzycznych. Wraz z Jerzym Janickim, Witoldem Zadrowskim i Andrzejem Zdanowskim współtwórca radiowego magazynu kulturalnego "Parnasik”. Autor tekstów piosenek, między innymi: "Cóż wiemy o miłości”, "Nie żałujcie serca dziewczyny”, "Za zdrowie pań”, "Jest Warszawa”.

1981 - W Gdańsku powstało Tymczasowe Prezydium Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność" w składzie: Lech Wałęsa - przewodniczący; wiceprzewodniczący - Andrzej Gwiazda i Ryszard Kalinowski, a także: Zbigniew Bujak, Tadeusz Jedynak, Jan Rulewski, Andrzej Słowik i Stanisław Wądołowski.

1982 - Zmarł Czesław Chruszczewski, pisarz, redaktor "Expressu Poznańskiego”, kierownik literacki Polskiego Radia. Autor powieści i opowiadań science fiction: "Bardzo dziwny świat”, "Różne odcienie bieli”, "Fenomen Kosmosu”, "Powtórne stworzenie świata”. Był wiceprezydentem Komitetu Europejskiego SF.

1982 - Lecący z Warszawy do Wrocławia samolot PLL LOT An-24 został uprowadzony przez kapitana do Berlina Zachodniego. Na pokładzie obecni byli dwaj milicjanci uzbrojeni w kałasznikowy oraz dwaj ubecy. Po tych wydarzeniach pilot wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i zamieszkał w Teksasie. Historia porwania samolotu przez Czesława Kudłka stała się kanwą fabularyzowanego filmu dokumentalnego "LOT 747" w reżyserii Radosława Dunaszewskiego.

1984 - Zmarł Julio Cortazar, wybitny argentyński pisarz i filozof, autor powieści i opowiadań, między innymi: "Gra w klasy”, "Dla wszystkich ten sam ogień”, "Ostatnia runda”, "Książka dla Manuela”, "Tajemna broń”.

1985 - Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski po raz pierwszy weszli zimą na ośmiotysięcznik Czo Oju.

1989 - Grupa instruktorów harcerskich powołała Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej - organizację alternatywną wobec ZHP. ZHR kontynuuje idee skautingu i harcerstwa polskiego, posługuje się tradycyjną symboliką: krzyż harcerski, lilijka, rota przyrzeczenia, hymn. Ideą ZHR jest wychowanie młodzieży w duchu wartości chrześcijańskich.

1989 - Zmarł Thomas Bernhard, austriacki pisarz i dramaturg. Na jego twórczość w głównej mierze wpływało poczucie samotności oraz nieuleczalna choroba, która spowodowała jego przedwczesną śmierć. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych reprezentantów współczesnej literatury niemieckojęzycznej.

1996 - Przywódca Organizacji Wyzwolenia Palestyny Jaser Arafat został zaprzysiężony na stanowisku prezydenta Autonomii Palestyńskiej. Następca Arafata, prezydent Mahmud Abbas, w styczniu 2013 roku na mocy dekretu przekształcił Autonomię Palestyńską w nieuznawane dotąd Państwo Palestynę.

1999 - Senat USA uniewinnił prezydenta Billa Clintona w procesie impeachmentu, w związku z seksaferą z Monicą Lewinsky. Kongres zarzucił Clintonowi składanie fałszywych zeznań i blokowanie działań organów sprawiedliwości. Prezydent bronił się twierdząc, że nieujawnienie prawdy w tak osobistej sprawie nie powinno być uznane za poważne przestępstwo.

1999 - Zmarł Janusz Łętowski, prawnik, profesor prawa administracyjnego, meloman i krytyk muzyczny, dyrektor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Od 1989 roku orzekał w Izbie Administracyjnej Sądu Najwyższego.

2001 - Amerykańska sonda kosmiczna NEAR Shoemaker wylądowała na planetoidzie Eros. Było to pierwsze w historii lądowanie statku kosmicznego na powierzchni planetoidy.

2002 - Przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii w Hadze rozpoczął się proces Slobodana Miloševicia. Były prezydent Jugosławii i Serbii został oskarżony między innymi o zbrodnie przeciwko ludzkości, ludobójstwo i nieprzestrzeganie konwencji wojennych podczas konfliktów zbrojnych w Chorwacji, Bośni i Hercegowinie oraz Kosowie. Łącznie postawiono mu 66 zarzutów. W czasie rozpatrywania sprawy Trybunał uznał, że nie ma wystarczających dowodów, które potwierdzają część zarzutów. 11 marca 2006 zmarł w haskim więzieniu. Oficjalną przyczyną śmierci podaną przez lekarzy był atak serca. Proces został umorzony.

2008 - Zmarł Piotr Amsterdamski, astronom, tłumacz i alpinista. W okresie PRL pracował centrum astronomicznym im Mikołaja Kopernika w Toruniu. Był związany z Komitetem Obrony Robotników, działał w Solidarności.

2008 - Zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii Mieczysław Sawicki - generał brygady Wojska Polskiego, lotnik RAF, działacz środowisk kombatanckich, członek Rady Narodowej na Uchodźstwie. Był także zastępcą kanclerza i członkiem Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari.

2016 - Zmarła Xymena Zaniewska, projektantka mody, autorka scenografii i architekt, uznawana za twórczynię polskiej szkoły scenografii.

2017 - Zmarła Krystyna Sienkiewicz, aktorka filmowa, teatralna i kabaretowa. Stworzyła wiele niezapomnianych kreacji, wcieliła się między innymi w postać Janki z "Lekarstwa na miłość" i szeregowej Anieli z filmu "Rzeczpospolita babska". Występowała w Kabarecie Starszych Panów, "Pod Egidą" Jana Pietrzaka czy w kabarecie Olgi Lipińskiej.

2017 - Zmarł Al Jarreau, amerykański wokalista jazzowy. Jego albumy były mieszanką popu, funku, soulu, rhythm and bluesa, salsy, jazzu. W 1985 wziął udział w nagraniu charytatywnego singla "We Are the World”. Jest jedynym wykonawcą, który został uznany najlepszym wokalistą jazzowym, pop i R&B.

2019 - Zmarł Lucjan Trela, bokser wagi ciężkiej, uczestnik igrzysk olimpijskich w Meksyku w 1968 roku, trener pięściarski. Był podziwiany za waleczność, szybkość i wytrzymałość. Pięciokrotnie zdobył mistrzostwo Polski.

2020 - Zmarł Michał Gałkiewicz, rzeźbiarz, rysownik, wykładowca akademicki oraz działacz Związku Polskich Artystów Plastyków.

2020 - Zmarł Andrzej Kurnatowski, lekarz, patomorfolog, profesor Akademii Medycznej w Łodzi. Charakter pionierski miały prowadzone przez niego badania chłoniaka. Jest autorem lub współautorem ponad 90 publikacji naukowych, trzech podręczników akademickich.

12 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Wykorzystaniem Dzieci jako Żołnierzy. Od 2002 roku w tym dniu organizowana jest kampania Red Hand Day.

12 lutego - Dzień Darwina - święto obchodzone w wielu krajach mające popularyzować teorię ewolucji na drodze doboru naturalnego, stworzoną przez Charlesa Darwina. Obchodzone jest w rocznicę urodzin Karola Darwina.

12 lutego - Międzynarodowy Dzień Dojeżdżania Rowerem do Pracy Zimą.

12 lutego - Ogólnopolski Dzień Pisania Piórem.

(skrót)

Zobacz także

2024-02-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 lutego - Dzień Plutona. 18 lutego - Dzień Baterii. » więcej 2024-02-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 lutego - Dzień Służby Cywilnej. 17 lutego - Światowy Dzień Kota. » więcej 2024-02-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 lutego - Międzynarodowy Dzień Listonoszy i Doręczycieli Przesyłek. 16 lutego - Dzień Poczty Polskiej. 16 lutego - Święto narodowe Litwy - Dzień… » więcej 2024-02-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem Dzieciństwa. Wydarzenie zainaugurowane przez Childhood Cancer International (CCI) w 2002 roku, aby działać… » więcej 2024-02-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 lutego - Środa Popielcowa , która rozpoczyna w Kościele katolickim - trwający 40 dni - okres Wielkiego Postu. Dla wiernych jest on wezwaniem do pokuty i… » więcej 2024-02-13, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 13 lutego - Ostatki, czyli ostatni dzień karnawału - okresu zimowych balów, maskarad i pochodów. Obchodzone są w przeddzień Środy Popielcowej, która jest… » więcej 2024-02-12, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 12 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Wykorzystaniem Dzieci jako Żołnierzy. Od 2002 roku w tym dniu organizowana jest kampania Red Hand Day. Odbicia pomalowanych… » więcej 2024-02-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 lutego - Światowy Dzień Chorego - ustanowiony przez papieża Jana Pawła II w 1992 roku. 11 lutego - Europejski Dzień Numeru Alarmowego 112. 11 lutego… » więcej 2024-02-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 lutego - Dzień Mincerza - święto pracowników mennicy. W średniowiecznej Polsce byli to urzędnicy królewscy zajmujący się nie tylko wytwarzaniem, ale… » więcej 2024-02-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 lutego - Ogólnopolski Dzień Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej. 9 lutego - Międzynarodowy Dzień Pizzy. 9 lutego - Międzynarodowy Dzień… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »