Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-02-09, 08:00 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

1111 - Papież Paschalis II i król niemiecki Henryk V Salicki zawarli tajne porozumienie, na mocy którego Henryk zrezygnował z prawa do inwestytury i zgodził się na wolny wybór biskupów. W zamian biskupi i opaci niemieccy musieli zwrócić wszystkie regalia, które otrzymali od monarchów od czasów Karola Wielkiego.

1321 - Sąd papieski obradujący w Inowrocławiu, a następnie w Brześciu Kujawskim wydał wyrok nakazujący krzyżakom zwrot Polsce Pomorza Gdańskiego oraz zapłatę znacznego odszkodowania. Zakon krzyżacki nie uznał wyroku i uzyskał jego zawieszenie w kurii papieskiej w Awinionie.

1619 - Zginął Lucilio Vanini, włoski filozof i teolog, krytyk religii i chrześcijaństwa, zwolennik teorii świata niedokończonego.

1808 - Urodził się Francis Pettit Smith, Anglik, wynalazca śruby okrętowej. Zmarł 12 lutego 1874 roku. 215. rocznica

1811 - W Lublinie powstała loża wolnomularska "Wolność Odzyskana". Jej członkiem był między innymi Walerian Łukasiński. Należała do Wielkiej Loży Narodowej Polski.

1824 - Zmarła Anna Katarzyna Emmerich, niemiecka mistyczka, stygmatyczka i wizjonerka katolicka. Jej stygmaty poddawano wielokrotnym badaniom. Beatyfikowana 3 października 2004 przez papieża Jana Pawła II. Na podstawie jej wizji reżyser Mel Gibson nakręcił film "Pasja".

1839 - Urodził się Władysław Bogusławski, krytyk literacki, muzyczny i teatralny, nowelista, tłumacz. Uczestnik powstania styczniowego, po upadku, którego zesłany został na Syberię. Do Polski wrócił w 1869 roku.

1848 - Urodził się Piotr Chmielowski, krytyk i historyk literatury, autor prac: "Jan Kasprowicz", "Henryk Sienkiewicz", "Dzieje krytyki literackiej w Polsce". Był profesorem Uniwersytetu Lwowskiego.

1857 - Zmarł Dionísios Solomós, grecki poeta narodowy, twórca poematu "Hymn do wolności”, który w 1864 roku stał się hymnem narodowym Grecji.

1874 - Urodził się Wsiewołod Meyerhold, rosyjski reżyser i aktor teatralny, pochodzenia niemieckiego, reformator w dziedzinie inscenizacji i sztuki aktorskiej, autor licznych prac o teatrze i sztuce. Jako "wróg proletariatu”, rozstrzelany 2 lutego 1940 roku.

1878 - Urodził się Jan Adolf Hertz, poeta, pisarz, krytyk literacki i teatralny, tłumacz. Jako dziennikarz publikował w "Przeglądzie Tygodniowym” i "Niwie”.

1881 - Zmarł Fiodor Dostojewski, wybitny pisarz rosyjski, autor "Zbrodni i kary", "Braci Karamazow", "Gracza", "Biesów" oraz "Idioty". W swoich utworach często używał motywu walki dobra ze złem. Głosił tezę o rosyjskim posłannictwie historycznym i religijnym, łącząc to przeświadczenie z niechęcią do Zachodu, socjalizmu i rewolucji.

1895 - Urodził się Zdzisław Jahnke, skrzypek, pedagog, kameralista, dyrygent i działacz społeczny. W 1920 roku założył Kwartet Polski, który przyczynił się znacznie do rozkwitu polskiej kameralistyki w okresie międzywojennym.

1902 - Urodził się Kazimierz Lisiecki, wychowawca, pedagog, założyciel Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy.

1904 - W nocy z 8 na 9 lutego rozpoczęła się wojna rosyjsko-japońska. Japońskie niszczyciele admirała Togo przeprowadziły atak torpedowy na rosyjskie okręty kotwiczące na zewnętrznej redzie Port Artur w Chinach.

1905 - W Sosnowcu przed bramą Huty Katarzyna żołnierze radzieccy otworzyli ogień do manifestujących robotników miejscowych zakładów pracy. Zginęło 40 osób, około 150 zostało rannych. Protest był częścią walk podczas rewolucji 1905 roku na obszarze Królestwa Polskiego.

1910 - Urodził się Jacques Monod, francuski biochemik, profesor Sorbony, członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie i innych narodowych akademii nauk. Laureat Nagrody Nobla w 1965 roku, w dziedzinie medycyny, za odkrycie mechanizmów genetycznej kontroli działania komórek, wspólnie z Françoisem Jacobem i André Michelem Lwoffem.

1913 - Urodził się Adam Ochocki, dziennikarz, pisarz, satyryk, przez wiele lat redaktor łódzkiego czasopisma "Karuzela”. Autor zbiorów satyrycznych: "Skąd my się znamy?”, "To ci kwiatki!” i "Reporter przed konfesjonałem...”, a także scenariuszy do filmów animowanych, między innymi do "Zaczarowanego ołówka”.

1913 - Nad wybrzeżem atlantyckim obu Ameryk przeleciał tak zwany meteor muskający atmosferę. Jest to meteor, który przelatuje przez ziemską atmosferę, lecz nie spala się w niej ani nie ulega rozpadowi, a następnie wraca w przestrzeń kosmiczną. Do tej pory odnotowano pięć takich zjawisk, ostatnie w 1990 roku.

1918 - W Brześciu podpisano pokój między państwami centralnymi, a Ukraińską Republiką Ludową. Na mocy traktatu przyłączono do Ukrainy Chełmszczyznę, Podlasie i część Małopolski. Decyzja ta wywołała oburzenie społeczeństwa polskiego.

1923 - Urodził się Norman Shumway, amerykański kardiochirurg, pionier transplantacji. Sławę zyskał dzięki przeprowadzeniu pierwszej w Stanach Zjednoczonych otwartej transplantacji serca w 1968.

1926 - Podczas demonstracji bezrobotnych w Kaliszu doszło do starć z policją i wojskiem. Zginęło dziewięciu demonstrantów, a 60 zostało rannych.

1931 - Urodził się Thomas Bernhard, austriacki pisarz, zainteresowany problematyką egzystencjalną, a zwłaszcza kwestiami cierpienia, samotności, śmierci.

1932 - Urodził się Stanisław Waltoś, prawnik, historyk prawa, specjalista w zakresie historii prawa i postępowania karnego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 80. uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych "Solidarności".

1940 - Władze Związku Sowieckiego przeprowadziły pierwszą z czterech masowych deportacji obywateli Polski. Objęła około 140 tysięcy osób. Wśród nich najwięcej było Polaków - około 80 procent. Pozostali to Ukraińcy i Białorusini.

1940 - Urodził się John Maxwell Coetzee, południowoafrykański pisarz, profesor literatury angielskiej Uniwersytetu Kapsztadzkiego. Autor prozy psychologicznej inspirowanej egzystencjalizmem i prozą poetycką.

1943 - We wsi Parośla w powiecie Sarny na Wołyniu oddział UPA Hryhorija Perehijniaka "Dowbeszki-Korobki" wymordował polskich mieszkańców. Zginęło ponad 150 osób. Wieś Parośla przestała istnieć. Zbrodnia ta była pierwszym masowym mordem UPA i uważana jest za początek rzezi wołyńskiej.

1945 - W Elblągu został aresztowany przez NKWD Aleksandr Sołżenicyn, wówczas kapitan artylerii Armii Czerwonej. Rosyjski pisarz, w swych dziełach, między innymi w najsłynniejszym "Archipelagu Gułag", zawarł własne doświadczenia i obserwacje z czasów, gdy przebywał w obozach pracy.

1946 - Józef Stalin wygłosił przemówienie, w którym zawarł słowa o izolacji wobec Zachodu. Była to zapowiedź zimnej wojny. Po kryzysie irańskim, czyli nieudanej próbie rozciągnięcia wpływów ZSRR na Iran, Stalin wygłosił przemówienie, w którym stwierdził, że "komunizm i kapitalizm nie mogą koegzystować” oraz ogłosił plan "przygotowania ZSRR w ciągu pięciu lat na każdą ewentualność”.

1949 - Urodził się Janusz Pyciak-Peciak, pięcioboista, mistrz olimpijski z Montrealu z 1976 roku, dwukrotny mistrz świata indywidualnie i trzykrotnie drużynowo, od 2021 prezes Polskiego Związku Pięcioboju Nowoczesnego.

1950 - Urodził się Jerzy Piotrowski, perkusista jazz-rockowy, wielokrotny laureat plebiscytu czasopisma "Jazz Forum” na najlepszego perkusistę rockowego, członek zespołów - Silesian Blues Band, SBB, Kombi, Dżem oraz grup Irka Dudka i Martyny Jakubowicz. Autor podręcznika "Szkoła na perkusję”.

1953 - Ogłoszono dekret Rady Państwa o obsadzaniu stanowisk kościelnych za zgodą organów państwowych. Dawał on komunistom w Polsce prawo kontrolowania oraz unieważnienia każdej nominacji Kościoła. Był sprzeczny z obowiązującą konstytucją i porozumieniem zawartym w 1950 roku między rządem i Episkopatem.

1953 - W odwecie za prześladowania Żydów w związku z tak zwanym spiskiem lekarzy kremlowskich, członkowie nacjonalistyczno-syjonistycznego podziemia przeprowadzili zamach bombowy na budynek radzieckiej ambasady w Tel Awiwie, w wyniku którego rannych zostało jej trzech pracowników. W odpowiedzi na zamach ZSRR zerwał stosunki dyplomatyczne z Izraelem.

1958 - Urodził się Henryk Sawka, rysownik i satyryk. Jego rysunki publikowały między innymi: "Szpilki”, "Gazeta Krakowska”, "Dziennik Polski”, "Rzeczpospolita” i "Wprost”.

1959 - W Londynie zmarł generał Stefan Dąb-Biernacki, żołnierz Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, w czasie kampanii polskiej 1939 roku dowódca Armii "Prusy".

1960 - Joanne Woodward, jako pierwsza w historii aktorka, odbiła dłoń i otrzymała swoją gwiazdę w słynnej dziś Hollywoodzkiej Alei Gwiazd. Do tej pory w alei znalazło się ponad 2600 pięcioramiennych gwiazd, upamiętniających znane osobistości świata show-biznesu. Swoje gwiazdy ma również kilkanaście fikcyjnych postaci oraz Disneyland.

1961 - Premiera filmu "Matka Joanna od Aniołów” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Obraz powstał na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza.

1970 - W Warszawie rozpoczął się proces tak zwanych taterników, grupy osób oskarżonych przez władze komunistyczne o przekazywanie do paryskiej "Kultury" dokumentów dotyczących Marca'68 oraz przemycanie przez Tatry do Polski wydawnictw emigracyjnych. Pięć osób skazano na kary od trzech do 4,5 roku więzienia, później wyroki obniżono, a skazanych opozycjonistów ostatecznie objęła amnestia.

1971 - Zakończyła się załogowa misja księżycowa Apollo 14. Statek kosmiczny wodował na środkowym Pacyfiku. Podczas tej misji dwaj astronauci wylądowali na powierzchni Księżyca. W czasie wyprawy zebrali 42 kilogramy próbek gruntu księżycowego.

1977 - Zmarł Siergiej Iljuszyn, radziecki inżynier i konstruktor lotniczy. Twórca samolotów "Ił”. Maszyny jego projektu - szturmowy Ił2 i bombowiec Ił4 - były używane podczas II wojny światowej.

1979 - Zmarł Dennis Gabor, brytyjski chemik, węgierskiego pochodzenia. Opracował metodę otrzymywania obrazów trójwymiarowych, tak zwanych hologramów. Laureat nagrody Nobla w 1971 roku.

1981 - Piotr Jaroszewicz, od 1964 roku członek Biura Politycznego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i premier PRL w latach 1970-1980, został wykluczony z PZPR. W 1976 roku decyzja rządu Piotra Jaroszewicza o podwyżkach żywności doprowadziła do protestu robotników w Ursusie i Radomiu.

1981 - Zmarł Bill Halley, amerykański gitarzysta i solista, kompozytor i autor tekstów, jeden z pionierów rock and rolla.

1983 - Zmarł Marian Danysz, fizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk. Był odkrywcą wraz z Jerzym Pniewskim pierwszego hiperjądra w 1952 roku i stanów izomerycznych hiperjąder dziesięć lat później.

1984 - Zmarł Jurij Andropow, radziecki działacz partyjny i państwowy, w ciągu swej długiej kariery politycznej pełnił różne funkcje, między innymi szefa KGB, członka Biura Politycznego i przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRR.

1986 - Pojawiła się Kometa Halleya. Warunki do obserwacji z Ziemi były najbardziej niesprzyjające w ciągu ostatnich dwóch tysięcy lat - kometa zbliżyła się do Słońca z przeciwnej strony niż nasza planeta. Stała się jednak przedmiotem badań wysłanych w tym celu sond kosmicznych: Wega 1 i Wega 2, Giotto, Suisei, Sakigake i ICE.

1991 - Na Litwie odbyło się referendum niepodległościowe. Miesiąc późnej - 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła deklarację niepodległości, na co zbrojnie zareagował Związek Radziecki wprowadzając na ulice Wilna czołgi.

1993 - Zmarł Zenon Brzewski, skrzypek, pedagog. Był współzałożycielem kwartetu smyczkowego, między innymi z Kazimierzem Wiłkomirskim, a także zespołu muzyki dawnej Musicae Antiquae Collegium Varsoviense.

1994 - Zmarł Howard Martin Temin, amerykański onkolog, wirusolog i genetyk. Odkrył mechanizm przekazywania informacji genetycznej i warunkującego go enzymu nazwanego odwrotną transkryptazą.

1996 - Zmarł Sylwester Braun "Kris", żołnierz Armii Krajowej, znany, jako twórca fotografii dokumentujących wydarzenia okresu okupacji hitlerowskiej i Powstania Warszawskiego. Charakterystyczne dla jego pracy było fotografowanie seriami - zazwyczaj nie robił pojedynczych zdjęć.

1996 - W Instytucie Badań Ciężkich Jonów w niemieckim Darmstadt po raz pierwszy uzyskano copernicium - pierwiastek chemiczny o największej zaobserwowanej liczbie atomowej.

1999 - Zmarł profesor Aleksander Gieysztor, historyk, jeden z najwybitniejszych polskich naukowców drugiej połowy XX wieku. Pierwszy, długoletni dyrektor Zamku Królewskiego, związany od początku z jego odbudową, a wcześniej z pracami badawczymi.

2002 - Zmarła księżniczka Małgorzata, młodsza siostra królowej Elżbiety II. Pełniła między innymi honorowe funkcje wojskowe - komandora sił powietrznych i dowódcy Korpusu Pielęgniarskiego Armii Królewskiej imienia Królowej Aleksandry.

2003 - Zmarł Tadeusz Szczerba, działacz turystyczny, przewodnik tatrzański. Był założycielem Koła Przewodników Tatrzańskich Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Gliwicach.

2004 - Zmarł Janusz Żurakowski, pilot myśliwski i doświadczalny, pułkownik, pilot RAF, dowódca Dywizjonu 316. Warszawskiego, uczestnik Bitwy o Anglię.

2006 - Zmarł Freddie Laker, amerykański przedsiębiorca, założyciel pierwszej taniej linii lotniczej Laker Airways w 1977 roku. Zmusił w ten sposób wielkich przewoźników do obniżenia cen biletów.

2006 - Synod Generalny Biskupów Kościoła anglikańskiego poparł wniosek arcybiskupa Canterbury Rowana Williamsa o umożliwienie przyjęcia sakry biskupiej kobietom.

2009 - Zmarła Maria Orwid, psychiatra, pionierka terapii rodzinnej, współtwórczyni wraz z Antonim Kępińskim "programu oświęcimskiego" - badań nad traumą poobozową i programu pomocy psychologicznej dla byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych.

2011 - Zmarł Janusz Maciejewski, filolog specjalizujący się w historii literatury polskiej, krytyce literackiej i socjologii literatury, znawca Oświecenia. Był członkiem polskiego PEN-Clubu, a w latach 1991-2001 jego prezesem. Współtwórca powojennego odrodzenia polskiego wolnomularstwa.

2012 - Zmarł Roman Gałan, dziennikarz, lektor języka ukraińskiego i wykładowca Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Związany z tygodnikiem mniejszości ukraińskiej w Polsce "Nasze Słowo”.

2015 - Zmarł Roman Frister, pisarz i dziennikarz, pochodzenia żydowskiego, współpracownik Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa oraz BBC. Przeżył pobyt w niemieckich obozach koncentracyjnych Mauthausen, Auschwitz oraz marsz śmierci.

2016 - W samobójczym zamachu bombowym w miejscowości Dikwa w stanie Borno w północno-wschodniej Nigerii zginęło 56 osób, a 78 zostało rannych. Do ataku doszło na terenie obozu dla uchodźców.

2018 - Zmarł John Gavin, amerykański aktor i polityk, laureat Złotego Globu dla najbardziej obiecującego aktora w 1958 za występ w filmie "Czas życia i czas umierania". Sławę zapewniły mu role w kinowych klasykach - dreszczowcu "Psychoza" Alfreda Hitchcocka i filmie historycznym "Spartakus" w reżyserii Stanleya Kubricka.

2020 - Na wyspie Seymour u wybrzeży Półwyspu Antarktycznego odnotowano najwyższą w historii Antarktydy temperaturę powietrza +20,7 stopnia Celsjusza.

2022 - Zmarł Ian McDonald, angielski muzyk, multiinstrumentalista, współzałożyciel grup King Crimson i Foreigner.

9 lutego - Międzynarodowy Dzień Pizzy.

9 lutego - Tydzień Wiedzy o Wrodzonych Wadach Serca, trwający od 7 do 14 lutego.

9 lutego - Tydzień Małżeństwa, trwający od 7 do 14 lutego.

(skrót)

Zobacz także

2024-03-27, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 27 marca - Międzynarodowy Dzień Teatru, ustanowiony w 1961 roku, podczas kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Helsinkach » więcej 2024-03-26, godz. 01:25 Kartka z kalendarza 26 marca - Dzień Modlitw za Więźniów, ustanowiony na Konferencji Episkopatu Polski w 2009 roku, w dniu wspomnienia świętego Dobrego Łotra, patrona więźniów… » więcej 2024-03-25, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 25 marca - Dzień Świętości Życia, święto obchodzone przez Kościół katolicki w Polsce, w celu przypomnienia o nadrzędnej wartości życia ludzkiego. 25… » więcej 2024-03-24, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 24 marca - Międzynarodowy Dzień Prawa do Prawdy dotyczącej Poważnych Naruszeń Praw Człowieka i Godności Ofiar, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. … » więcej 2024-03-23, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 23 marca - W Polsce i na Węgrzech - Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. 23 marca - Światowy Dzień Meteorologii, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne… » więcej 2024-03-22, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 22 marca - Światowy Dzień Wody, obchodzony od 1993 roku, a ustanowiony podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku. 22 marca - Dzień Ochrony Bałtyku… » więcej 2024-03-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 marca - Światowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową - rozpoczyna Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową… » więcej 2024-03-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 marca - Światowy Dzień Ziemi. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Astrologii. 20 marca - Międzynarodowy Dzień Frankofonii. 20 marca - Dzień Języka… » więcej 2024-03-19, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 19 marca - Dzień Jedności Kaszubów. 19 marca - Światowy Dzień Pracy Socjalnej. » więcej 2024-03-18, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 18 marca - Światowy Dzień Recyklingu. 18 marca - Europejski Dzień Mózgu, obchodzony od 1998 roku. 18 marca - Światowy Dzień Orła. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »