Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-02-08, 08:00 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

1296 - W pobliżu Rogoźna zamordowany został król Polski Przemysł II. Do zabójstwa doszło podczas nieudanej próby porwania.

1587 - Straciła życie Maria Stuart, królowa Szkocji w latach 1542-1567, najbardziej znana ze wszystkich szkockich monarchów ze względu na swoje tragiczne życie.

1700 - Urodził się Daniel Bernoulli, szwajcarski matematyk, fizyk i fizjolog, profesor matematyki w Petersburgu, później profesor anatomii i botaniki uniwersytetu w Bazylei, twórca podwalin mechaniki statystycznej - kinetyczno-molekularnej teorii gazów.

1725 - Zmarł Piotr I Wielki, z dynastii Romanowów, car Rosji od 1682 roku, imperator od 1689. Twórca potęgi państwa i reformator.

1787 - Urodził się Jan Zygmunt Skrzynecki, generał, uczestnik kampanii napoleońskich. W 1813 roku w bitwie pod Arcis sur Aube uratował Napoleona od niewoli lub nawet śmierci.

1805 - Urodził się Louis Auguste Blanqui, francuski socjalista utopijny, działacz i przywódca rewolucyjny. Twórca doktryny zwanej blankizmem, która zakładała, że do walki zbrojnej i zmiany ustroju może doprowadzić działalność spiskowa, bez konieczności mobilizowania mas. Sformułował teorię "dyktatury proletariatu", użytą później przez Karola Marksa.

1813 - Zmarł Tadeusz Czacki, historyk, współtwórca hydrograficznej mapy Polski i Litwy, współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauk, organizator Liceum Krzemienieckiego oraz pierwszej w Polsce zawodowej szkoły geometrów i mechaników.

1813 - Wojska rosyjskie zajęły Warszawę. 210. rocznica

1819 - Urodził się John Ruskin, angielski pisarz, poeta, krytyk i teoretyk sztuki, pierwszy profesor historii sztuki w Oxfordzie w latach 1869-79.

1828 - Urodził się Juliusz Verne, francuski pisarz, dramaturg, jeden z najpoczytniejszych i najsłynniejszych pisarzy swojej epoki, powszechnie uważany za jednego z protoplastów fantastyki naukowej.

1834 - Urodził się Dymitr Mendelejew, rosyjski chemik, profesor chemii technicznej i nieorganicznej uniwersytetu w Sankt Petersburgu, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności. Jest twórcą okresowego układu pierwiastków, nazwanego tablicą Mendelejewa.

1863 - Królestwo Prus i Imperium Rosyjskie zawarły w Petersburgu układ, tak zwaną konwencję Alvenslebena. Dotyczył współpracy przy tłumieniu powstania styczniowego w Królestwie Polskim. Umowa zezwalała obu armiom na przekraczanie granicy w celu ścigania polskich oddziałów powstańczych.

1874 - W Petersburgu odbyła się prapremiera opery "Borys Godunow” Modesta Musorgskiego.

1876 - Urodził się Jan August Kisielewski, dramatopisarz i krytyk teatralny, współtwórca kabaretu "Zielony Balonik".

1881 - Urodził się Piotr Pampuch, górnik, działacz narodowy i społeczny na Śląsku, publicysta, polski komisarz do spraw pracy na Górnym Śląsku. Uczestnik III powstania śląskiego.

1884 - Urodził się Wacław Okulicz-Kozaryn, jeden z pierwszych zapaśników w Polsce, olimpijczyk z Paryża w 1924 roku. Wychowanek Władysława Pytlasińskiego.

1888 - Urodził się Jan Nagórski, pilot, inżynier, pierwszy na świecie lotnik polarny i pierwszy wykonawca akrobacji lotniczych - pętli - na wodnosamolocie - samolocie przystosowanym konstrukcyjnie do startu i lądowania na powierzchni wody.

1894 - Urodził się King Vidor, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy, pięciokrotnie nominowany do Oscara. Jego obraz "Wielka parada" z 1925 roku odniósł znaczący sukces kasowy - był to najbardziej kasowy film dekady.

1897 - Urodził się Stanisław Milski, aktor, reżyser, spiker i lektor radiowy. Wystąpił w filmach: "Szatan z siódmej klasy", "Gdzie jest generał", "Faraon", "Nie lubię poniedziałku". Grał głównie role drugoplanowe, nazywano go "mistrzem epizodu”.

1901 - Urodziła się Janina Kurkowska-Spychajowa, łuczniczka, 38-krotna mistrzyni świata. Była zawodniczką Rodziny Wojskowej oraz Ogniwa Warszawa, 64-krotną medalistką mistrzostw świata, siedmiokrotną mistrzynią Polski w wieloboju indywidualnym i wielokrotną rekordzistką Polski. Zdobywczyni największej liczby medali w mistrzostwach świata w historii łucznictwa światowego.

1902 - Urodziła się Zofia Solarz, działaczka społeczna i ludowa, organizatorka uniwersytetów ludowych, pedagog, instruktor teatralny. Od 1928 roku należała do Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej, od 1931 do Stronnictwa Ludowego, a od 1949 do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

1904 - W nocy z 8 na 9 lutego Japończycy przeprowadzili atak na rosyjskie okręty w Port Artur. Rozpoczęła się wojna rosyjsko-japońska, zakończona w 1905 roku podpisaniem układu pokojowego w Portsmouth, w Stanach Zjednoczonych.

1905 - Urodził się Czesław Rzepiński, malarz, grafik, przedstawiciel koloryzmu. Malował pejzaże, martwe natury, portrety i kompozycje figuralne. Współzałożyciel Szkoły Malarstwa imienia Aleksandra Gierymskiego w Katowicach.

1906 - Urodziła się Leokadia Matuszewska - siostra Maria Heliodora, zakonnica ze Zgromadzenia Najświętszej Rodziny z Nazaretu, błogosławiona Kościoła katolickiego. Jedna z 11 męczennic z Nowogródka.

1908 - Urodził się Franciszek Cieplik, oficer Wojska Polskiego, kapitan piechoty, cichociemny. Został zrzucony w Polsce w nocy z 30 kwietnia na 1 maja 1944 roku i przydzielony do pracy w Okręgu Nowogródek Armii Krajowej.

1909 - W Tatrach zasypany lawiną zginął Mieczysław Karłowicz, taternik i kompozytor. Autor poematów symfonicznych: "Powracająca fala”, "Rapsodia litewska”, "Stanisław i Anna Oświęcimowie”, a także pieśni solowych i utworów kameralnych.

1911 - Urodziła się Elizabeth Bishop, amerykańska poetka, tłumaczka, powieściopisarka, uważana za jedną z najważniejszych poetek anglojęzycznych XX wieku.

1916 - Urodził się Roman Łyczywek, prawnik, obrońca w procesach działaczy NSZZ "Solidarność”. Jako żołnierz ZWZ-AK był uczestnikiem Powstania Warszawskiego. W latach 80. XX wieku był radcą prawnym "Solidarności”, członkiem Komitetu Pomocy dla Internowanych i obrońcą w procesach opozycjonistów, między innymi Andrzeja Milczanowskiego, Edmunda Bałuki i Mariana Jurczyka.

1918 - Zmarł Louis Renault, francuski prawnik, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1907 roku, wspólnie z Włochem Ernesto Monetą.

1919 - Urodziła się Anna Zawadzka, uczestniczka Powstania Warszawskiego, nauczycielka języka angielskiego i autorka podręczników, zasłużona instruktorka harcerska, siostra Tadeusza Zawadzkiego "Zośki".

1921 - Zmarł Piotr Kropotkin, rosyjski myśliciel i geograf, działacz polityczny - twórca i teoretyk komunistycznego anarchizmu. Swoje poglądy przedstawił w pracach: "Zdobycie chleba” i "Pomoc wzajemna”. Jego przemyślenia wywarły duży wpływ na późniejszy ruch anarchistyczny.

1922 - Urodził się Tadeusz Gajcy, poeta, żołnierz Armii Krajowej. Autor tomików wierszy: "Widma”, "Grom powszedni”, dramatu "Homer i Orchidea”. Zginął w Powstaniu Warszawskim, 16 sierpnia 1944 roku.

1923 - Archimandryta Smaragd, przeciwnik autokefalii polskiego prawosławia, zabił głowę Kościoła prawosławnego w Polsce arcybiskupa Jerzego "za uległość wobec Polski".

1925 - Urodził się Jack Lemmon, jeden z najwybitniejszych aktorów amerykańskich, reżyser teatralny, ośmiokrotnie nominowany do Oscara, dwukrotnie uhonorowany ta nagrodą. Zagrał między innymi w filmach: "Pół żartem, pół serio", "Kto sieje wiatr", "Gracz", "Chiński syndrom", "Dwunastu gniewnych ludzi", "Obywatele prezydenci", "Dwaj jeszcze bardziej zgryźliwi tetrycy".

1931 - Urodził się Bohdan Butenko, grafik i ilustrator, artysta fotografik, współpracownik czasopism dla dzieci - "Miś”, "Świerszczyk” i "Płomyczek”, twórca postaci - Gapiszona, Kwapiszona, Gucia i Cezara.

1931 - Urodził się James Dean, amerykański aktor. Odtwórca ról w wielu filmach, między innymi: "Na wschód od Edenu" i "Olbrzym". Stał się symbolem pokolenia rock'n rolla, ikoną popkultury, początkowo w Stanach Zjednoczonych, później także w innych krajach, głównie poprzez rolę zbuntowanego nastolatka Jima Starka w filmie "Buntownik bez powodu”.

1932 - Urodził się John Williams, amerykański dyrygent i kompozytor muzyki filmowej. Stworzył muzykę do ponad 100 obrazów, między innymi: "Park Jurajski", "Indiana Jones", "Gwiezdne wojny", "Szeregowiec Ryan", "Szczęki", "Lista Schindlera", "Płonący wieżowiec". Otrzymał 49 nominacji do Oscara, a laureatem nagrody został pięciokrotnie.

1940 - Urodził się Bohdan Paczyński, astronom i astrofizyk. W swoich badaniach zajmował się głównie teorią ewolucji gwiazd, dysków akrecyjnych oraz rozbłyskami gamma.

1940 - Niemcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej w Łodzi. Było to pierwsze getto na okupowanych ziemiach polskich i największe na ziemiach wcielonych do Trzeciej Rzeszy. Przeszło przez nie ponad 200 tysięcy Żydów. Zmarło w nim ponad 45 tysięcy osób.

1945 - Początek tak zwanej operacji dolnośląskiej przeprowadzonej przez Armię Czerwoną przeciw Wehrmachtowi, siłami wojsk 1. Frontu Ukraińskiego. Zakończyła się 24 lutego 1945 roku.

1947 - Urodziła się Ewa Złotowska, aktorka i reżyser, związana z warszawską estradą i dubbingiem. Zyskała popularność w latach 80., jako "Pszczółka Maja" z niemieckiego serialu animowanego dla dzieci. Autorka książki "Największe miłości świata".

1948 - Urodził się ojciec Jan Góra, dominikanin, doktor teologii i duszpasterz akademicki. Zasłynął z organizacji corocznych spotkań młodzieży na Polach Lednickich.

1951 - W warszawskim więzieniu na Mokotowie władze komunistyczne wykonały wyrok śmierci na Zygmuncie Szendzielarzu "Łupaszce", uczestniku kampanii wrześniowej 1939 roku, dowódcy 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, żołnierzu podziemia antykomunistycznego, skazanym w pokazowym procesie przed komunistycznym sądem. Został zrehabilitowany w 1993.

1953 - Opublikowana została rezolucja członków krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich potępiająca księży krakowskiej kurii oskarżonych przez władze komunistyczne o szpiegostwo i skazanych w procesie przed Wojskowym Sądem Rejonowym. Dokument podpisało 53 sygnatariuszy, wśród nich Jan Błoński, Sławomir Mrożek i Wisława Szymborska. Rezolucja stanowiła element propagandowej nagonki na Kościół katolicki i dawała stalinowskim władzom PRL pretekst do dalszego zaostrzenia represji wobec ludzi wierzących.

1954 - Zmarł Jan Adam Maklakiewicz, kompozytor, dyrygent, pedagog, autor między innymi: trzech symfonii, dwóch koncertów skrzypcowych, koncertu wiolonczelowego, opery "Lilla Weneda", baletów "Cagliostro w Warszawie" i "Złota kaczka". Komponował także kantaty, msze, utwory kameralne, pieśni oraz muzykę teatralną i filmową.

1955 - Urodził się John Grisham, amerykański prawnik i pisarz, klasyk powieści sensacyjnej. Wydał kilkadziesiąt bestsellerów, w tym: "Firma”, "Raport pelikana”, "Klient”, "Zaklinacz deszczu”, "Ława przysięgłych”, "Testament”, "Ostatni sędzia", "Prawnik", "Samotny wilk", "Demaskator".

1957 - Polska i Japonia podpisały w Nowym Jorku układ o zakończeniu stanu wojny i nawiązaniu stosunków dyplomatycznych. Umowa weszła w życie 18 maja 1957 roku.

1958 - Zmarł Zbigniew Pronaszko, malarz, rzeźbiarz, scenograf, czołowy reprezentant formistycznej awangardy w latach 1917-1922 oraz nurtu kolorystycznego w latach 30. i 40. XX wieku. Był współtwórcą teatru awangardowego Cricot i współzałożycielem ugrupowania Formiści.

1963 - Urodziła się Marta Klubowicz, aktorka. Związana z teatrami Warszawy, w tym - Powszechnym imienia Zygmunta Hübnera, Syrena, Komedia, Narodowym, Na Woli imienia Tadeusza Łomnickiego i Bajka, a także ze scenami Opola, Wrocławia czy Koszalina. Wystąpiła między innymi w filmach: " Dziewczęta z Nowolipek", "Wakacje z Madonną”, "Rajska jabłoń”, "Zakochani", "Baczyński". Jest również tłumaczką literatury niemieckojęzycznej, w tym dramatów Freda Apke. Wydała zbiory poezji: "Wyznanie", "Emigracje z Aniołem Stróżem", "Wiersze niepozbierane".

1963 - Władze amerykańskie zakazały swoim obywatelom podróży na Kubę. 60. rocznica

1966 - Urodził się Christo Stoiczkow, bułgarski trener piłkarski, były zawodnik między innymi klubów: CSKA Sofia, FC Barcelona i Parma, laureat Złotej Piłki w 1994 roku, z reprezentacją Bułgarii zajął czwarte miejsce na mundialu w 1994 i został współkrólem strzelców turnieju. Powszechnie uważany za najlepszego piłkarza w historii bułgarskiej piłki nożnej.

1969 - Warszawski sąd wydał wyroki w procesie oskarżonych o udział w protestach młodzieży w Marcu '68. Adama Michnika skazano na trzy lata, Barbarę Toruńczyk i Henryka Szlajfera na dwa lata, Wiktora Górnego na 20 miesięcy więzienia.

1971 - W Nowym Jorku został uruchomiony NASDAQ, giełda papierów wartościowych w Stanach Zjednoczonych, z filiami w Kanadzie, Chinach, Japonii i Dubaju. Był to pierwszy na świecie elektroniczny system obrotu papierami wartościowymi.

1974 - Zmarł Fritz Zwicky, szwajcarski astronom i fizyk. W latach 30. XX wieku przewidział istnienie gwiazd neutronowych. Odkrycie pulsarów w 1967 roku było potwierdzeniem, że takie supergęste gwiazdy rzeczywiście istnieją we Wszechświecie.

1987 - Zmarła Papusza, właściwie Bronisława Wajs, pierwsza znana polska poetka cygańska pisząca w języku romskim. Wydała zbiory wierszy: "Pieśni Papuszy", "Lesie, ojcze mój", "Pieśni mówione”. Odkrywcą i tłumaczem wierszy Papuszy był Jerzy Ficowski.

1993 - Zmarła Maria Rzepińska, historyk sztuki, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, redaktor "Przeglądu artystycznego". Autorka prac naukowych i książek: "Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego", "Siedem wieków malarstwa europejskiego".

1995 - Zmarł Józef Maria Bocheński, dominikanin, wybitny filozof, jeden z najlepszych znawców logiki filozoficznej i najwybitniejszych nauczycieli filozofii. Podczas II wojny światowej był kapelanem wojskowym.

1999 - Zmarła Iris Murdoch, brytyjska powieściopisarka, pochodzenia irlandzkiego. W książkach podejmowała problemy moralne i społeczno-obyczajowe. Była autorką powieści: "Dzwon", "Czas Aniołów", "Czarny książę". Urodziła się 15 lipca 1919 roku.

2000 - Zmarł Arnold Rezler, wiolonczelista, kompozytor i pedagog, współtwórca Rozgłośni Polskiego Radia w Bydgoszczy i tamtejszej orkiestry radiowej, dyrygent Filharmonii Narodowej i Opery w Warszawie. Występował również, jako solista i kameralista. Urodził się 23 maja 1909 roku.

2006 - Zmarł Zygmunt Churski, hydrolog, wykładowca Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Specjalista w dziedzinie geomorfologii, gospodarki wodnej, teledetekcji i kartografii, uczestnik rozbudowy polskiej stacji polarnej na Spitsbergenie.

2010 - Zmarł Krzysztof Skubiszewski, polityk, profesor prawa międzynarodowego, członek Polskiej Akademii Nauk, minister spraw zagranicznych w latach 1989-1993. W czasie jego urzędowania zapoczątkowane zostały rokowania dotyczące członkostwa Polski w NATO oraz podpisano układ graniczny między Polską a Niemcami, gwarantujący uznanie przez RFN granicy na Odrze i Nysie.

2013 - Zmarł Zbigniew Doda, szachista. W latach 60. i 70. należał do czołówki polskich szachistów. Tytuł mistrza Polski zdobył dwukrotnie, wicemistrza - trzykrotnie.

2015 - Zmarł Stanisław Lisowski, kierowca rajdowy. Największe sukcesy odniósł w latach 1958-1963, wygrywając między innymi strefowe mistrzostwa Polski.

2017 - Zmarł Andrzej Tomczak, historyk, archiwista, profesor nauk humanistycznych, w czasie II wojny światowej działacz Związku Walki Zbrojnej.

2020 - 27 osób zginęło, a ponad 50 zostało rannych podczas strzelaniny w Nakhon Ratchasima w Tajlandii. Sprawca zbrodni - 32-letni żołnierz Królewskiej Armii Tajskiej - został zastrzelony przez policję.

2021 - Zmarł Jean-Claude Carriere, francuski scenarzysta filmowy, pisarz, dramaturg, współpracujący z Luisem Bunuelem. Laureat Oskara za całokształt twórczości. Współtwórca scenariuszy do filmów, między innymi "Piękność dnia", "Droga mleczna", "Mroczny przedmiot pożądania". Napisał także szereg książek-wywiadów, na przykład z Dalajlamą "Siła buddyzmu", a także "Rozmowy o wielości świata" czy "Krąg łgarzy. Powiastki filozoficzne z całego świata".

2022 - Zmarł Luc Montagnier, francuski wirusolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za współodkrycie wirusa HIV. W 1983 roku kierowana przez Luca Montagniera grupa badawcza wyizolowała wirusa zespołu nabytego niedoboru odporności, zwanego HIV.

2022 - Powstały Wojska Obrony Cyberprzestrzeni. Jednostka zajmuje się cyberbezpieczeństwem Rzeczypospolitej Polskiej w wymiarze militarnym. Współpracuje z Narodowym Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni. 1. rocznica

8 lutego - Święto Służby Więziennej, polskie święto ustanowione na mocy zapisu ustawy o Służbie Więziennej z kwietnia 2010 roku.

8 lutego - Tydzień Wiedzy o Wrodzonych Wadach Serca, trwający od 7 do 14 lutego.

8 lutego - Tydzień Małżeństwa, trwający od 7 do 14 lutego.

Zobacz także

2024-03-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 marca - Międzynarodowy Dzień Inwalidów. 17 marca - Święto narodowe Irlandii, obchodzone w Dzień Świętego Patryka, patrona kraju. 17 marca - Włochy… » więcej 2024-03-16, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 16 marca - Dzień Pandy. 16 marca - Tydzień Wiedzy o Mózgu, trwający w 2024 roku od 11 do 17 marca. » więcej 2024-03-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 marca - Święto narodowe Węgier, obchodzone w rocznicę wybuchu rewolucji w 1848 roku. 15 marca - Międzynarodowy Dzień Konsumenta. 15 marca - Światowy… » więcej 2024-03-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 marca - Dzień Liczby Pi. » więcej 2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca 1202 - Zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski, książę krakowski i zwierzchni książę Polski. Mieszko III Stary był szóstym pod względem… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca - Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu, ustanowione w 2008 roku przez organizacje Reporterzy Bez Granic i Amnesty International. 12 marca - Dzień… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 11 marca - Polska: Dzień Sołtysa. 11 marca - Litwa: Dzień Odrodzenia Niepodległości. » więcej 2024-03-10, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 10 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet Sędziów. 10 marca - Dzień Mężczyzn. » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 9 marca - Dzień Statystyki Polskiej - święto obchodzone od 2008 roku, zgodnie z decyzją Komitetu Statystyki i Ekonometrii PAN. Upamiętnia pierwszy Spis Powszechny… » więcej 2024-03-08, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 8 marca - Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »