Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » 24 czerwca 2021
2021-06-24, 06:30 Autor: Bolesław Bezeg

24 czerwca 2021

1049 lat temu 24 czerwca 972 roku książę Polan Mieszko I pokonał pod Cedynią wkraczające do jego państwa wojska margrabiego łużyckiego Hodona. 45 lata temu 24 czerwca 1976 roku zapowiedziana przez premiera Piotra Jaroszewicza podwyżka cen żywności wywołała protesty robotnicze, znane pod nazwą wydarzeń czerwcowych 76 roku. Wczoraj minęła 31 rocznica śmierci Reinholda Olescha niemieckiego językoznawcy i slawisty, który w czasach hitlerowskich publikował prace o polskości śląskiej gwary.
Kartka z Kalendarza 24 czerwca 2021
Reinhold Olesch urodził się 24 września 1910 r. w zgermanizowanej śląskiej rodzinie żyjącej w podkatowickim Załężu. Po śmierci ojca rodzina przeniosła się do krewnych matki mieszkających we wsi Góra Świętej Anny. Edukację pobierał w Nysie, a następnie w gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu.

W latach 30 minionego wieku studiował filologię i fonetykę słowiańską na Uniwersytecie w Wiedniu, potem w Pradze i w Berlinie, gdzie studiował także geografię i historię. Wśród jego wykładowców znaleźli się m.in. Mikołaj Trubecki, Aleksander Brückner i Maks Vasmer. Za namową tego ostatniego Olesch zaczął żmudną pracę nad nagrywaniem na gramofonowych płytach próbek słowiańskich gwar. Rozpoczął od swojej rodziny na Górze Świętej Anny.

W połowie lat 30 XX wieku obronił i opublikował pracę doktorską pt. „W sprawie śląskiego krajobrazu językowego. Udział w nim języka starosłowiańskiego.” Choć sam pisał po niemiecku, to uważał, że opisywane przez niego słowiańskie dialekty są jego językiem ojczystym i dziedzictwem mieszkańców Śląska.

W roku 1937 wydrukowano kolejną jego pracę „Przyczynek do badania narzecza górnośląskiego – dialekt Kobylorzy”. W 1938 roku ukazały się jego prace „Serbochorwaci z Hercegowiny” oraz „Trzy polskie dialekty Góralski, Północnomazurski i Kujawski”.

W środowisku naukowym jego dorobek przyniósł mu rozgłos, uznanie, habilitację i stanowisko lektora na Uniwersytecie w Greifswaldzie. Niestety rozgłos ten nie pozostał bez uwagi rządzącej partii. Jego sytuacja stała się krytyczna gdy o słowiańskich pasjach profesora władze powiadomili czujni studenci. NSDAP nie mogła już dłużej przymykać oczu na jego prace, które spalono na berlińskim bruku podczas faszystowskiego wiecu. Wkrótce też wydano oficjalny zakaz ich rozpowszechniania.

Kolejną represją było relegowanie wykładowcy z uczelni. Po wybuchu wojny jako politycznie podejrzany został wcielony do Wehrmachtu w stopniu szeregowca, choć jako docentowi przysługiwał mu stopień oficerski. Szeregowiec Olesch przydzielony został do służby przy koniach. Czas stacjonowania na Ukrainie wykorzystał do zbierania materiałów o tamtejszych gwarach słowiańskich.

Po wojnie kontynuował karierę naukową w Niemczech, gdzie publikował jako Stanisław Urbańczyk. Wykładał slawistykę w Greifswaldzie, Lipsku i Kolonii, gdzie w roku 1975 przeszedł na emeryturę. Do końca życia odwiedzał i wspomagał materialnie krewnych z Góry Świętej Anny, którzy pozostali w Polsce. W roku 1990 na krótko przed śmiercią otrzymał doktorat honoris causa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.

Reinhold Olesch zmarł 23 czerwca 1990 roku w Kolonii.

Zobacz także

2024-04-23, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 23 kwietnia - Uroczystość Świętego Wojciecha, biskupa, męczennika, jednego z patronów Polski. 23 kwietnia - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich… » więcej 2024-04-22, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 22 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 22 kwietnia - W Polsce - Dzień Ziemi. » więcej 2024-04-21, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 21 kwietnia - Parilia - urodziny Rzymu. » więcej 2024-04-20, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 20 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Wolnej Prasy, ogłoszony w 1991 roku z inicjatywy organizacji Reporterzy bez Granic. 20 kwietnia - Dzień Języka Chińskiego… » więcej 2024-04-19, godz. 02:11 Kartka z kalendarza 19 kwietnia - Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu i Powstania w Getcie Warszawskim. 19 kwietnia - Eswatini, czyli „kraj ludu Suazi” - państwo w południowej… » więcej 2024-04-18, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 18 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków, ustanowiony przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych i wpisany przez UNESCO… » więcej 2024-04-17, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 17 kwietnia - Światowy Dzień Chorych na Hemofilię, ustanowiony w 1989 roku przez Światową Federację Hemofilii. » więcej 2024-04-16, godz. 07:00 Kartka z kalendarza 16 kwietnia - Święto Wojsk Inżynieryjnych - Dzień Sapera, obchodzony przez Wojsko Polskie, dla upamiętnienia sforsowania Odry i Nysy Łużyckiej przez wojska… » więcej 2024-04-15, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 15 kwietnia - Międzynarodowy Dzień Kombatanta. 15 kwietnia - Światowy Dzień Trzeźwości. 15 kwietnia - Światowy Dzień Sztuki. » więcej 2024-04-14, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 14 kwietnia - Święto Chrztu Polski, święto państwowe, ustanowione przez Sejm 22 lutego 2019 roku. Prawdopodobnie 14 kwietnia 966 roku, w Wielką Sobotę… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »