Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-09-24, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

24 września - Święto narodowe Republiki Gwinei Bissau - Dzień Niepodległości, obchodzony w rocznicę ogłoszenia niepodległości w 1973 roku.
787 - Rozpoczął się Sobór Nicejski II, na którym uchwalono 22 kanony dyscyplinarne, w tym między innymi zasady tworzenia ikon, wykluczające dowolność i zezwalające na tworzenie obrazów tylko duchownym. Podkreślono, że kult obrazów odnosi się do osoby przedstawionej, a nie do samego obrazu. Sobór zakończył się 23 października 787 roku. Nieobecni byli patriarchowie Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy, znajdujących się pod panowaniem islamskim.

1464 - Wojna trzynastoletnia: wojska gdańskie pod dowództwem rajców Jana von Herfordena i Macieja Kolmenera zdobyły po pięciu miesiącach oblężenia krzyżacki Puck. 560 rocznica

1501 - Urodził się Girolamo Cardano, włoski matematyk, mechanik, astrolog i lekarz epoki renesansu. Jako jeden z pierwszych używał liczb zespolonych. Autor około 300 dzieł. Zmarł 21 września 1576.

1541 - Zmarł Paracelsus, niemiecki lekarz, chemik i filozof, jeden z prekursorów nowoczesnej medycyny. Uważany za ojca toksykologii. Wprowadził szereg nowych leków, między innymi rtęć na syfilis oraz różne sole metali i opium. Miał też ważny wkład w ziołolecznictwo. Urodził się 10 listopada 1493 lub 1494.

1564 - Urodził się William Adams, żeglarz angielski, prawdopodobnie pierwszy Anglik, który dotarł do Japonii, jak również pierwszy naturalizowany w Japonii Europejczyk. Budował dla miejscowego władcy statki na wzór europejski, pełnił także kluczową rolę w kontaktach handlowych z Holandią i Anglią. Do dziś uznawany jest za jednego z najbardziej wpływowych obcokrajowców w czasach, gdy Japonia nawiązywała pierwsze kontakty z Zachodem. Był inspiracją dla postaci Johna Blackthorne’a z powieści Jamesa Clavella "Shogun" i serialu pod tym samym tytułem. Zmarł 16 maja 1620 roku. 460 rocznica

1621 - Zmarł Jan Karol Chodkiewicz, hetman wielki litewski, wojewoda wileński. Jeden z najwybitniejszych europejskich dowódców wojskowych początku XVII wieku. Był świetnym strategiem. Dowodził polskimi wojskami między innymi w bitwach pod Kircholmem w 1605 roku ze Szwedami i pod Chocimiem w 1621 z Turkami. Urodził się w 1570 lub 1571 roku.

1739 - Urodził się Grigorij Potiomkin, rosyjski feldmarszałek, prezydent Kolegium Wojskowego, głównodowodzący w wojnie z Turcją w latach 1787-1792, jeden z faworytów Katarzyny Wielkiej. Był twórcą słynnych ruchomych wiosek potiomkinowskich ustawianych na szlaku podróży carycy na Krym, w celu pokazania, jak wielki sukces odniesiono podczas kolonizacji prowincji odebranej Turkom osmańskim. Zmarł 16 października 1791 roku. 285 rocznica

1793 - Drugi rozbiór Polski. Sejm obradujący w obecności rosyjskiego generała Johanna von Rautenfelda na zamku grodzieńskim, otoczonym przez wojska rosyjskie, w milczeniu przeprowadził cesję terytorium Rzeczpospolitej na rzecz Królestwa Prus. Wcześniej - 22 lipca 1973 roku - deputacja sejmu grodzieńskiego podpisała traktat z Rosją, w którym zrzekła się części polskich ziem o powierzchni około 250 tysięcy kilometrów kwadratowych. W drugim rozbiorze nie brała udziału Austria.

1802 - Zmarł Aleksandr Radiszczew, rosyjski pisarz, filozof i myśliciel społeczny. Autor rozpraw: "Dyskurs o tym, czym jest syn ojczyzny”, "List o targu chińskim”, "O człowieku, jego śmiertelności i nieśmiertelności”, a także powieści "Podróż z Petersburga do Moskwy”, traktującej o konieczności zniesienia poddaństwa chłopów oraz likwidacji rządów despotycznych, za którą został skazany na zesłanie. Urodził się 31 sierpnia 1749 roku.

1809 - Urodził się Artur Zawisza, pseudonim Czarny, działacz niepodległościowy, uczestnik powstania listopadowego, członek Towarzystwa Demokratycznego Polskiego we Francji, uczestnik partyzantki Zaliwskiego. Po długich partyzanckich bojach został złapany i skazany na śmierć. Został stracony w Warszawie 15 lub 26 listopada 1833 roku. 215 rocznica

1821 - Urodził się Cyprian Kamil Norwid, poeta, dramatopisarz, malarz i rzeźbiarz, jeden z najważniejszych twórców polskiego romantyzmu, nazywany "czwartym wieszczem". Autor między innymi wiersza "Bema pamięci żałobny rapsod”, dramatu "Kleopatra i Cezar”, oraz poematów, nowel i prozy: "Czarne kwiaty”, "Białe kwiaty”. Dzieła Norwida zostały na nowo odkryte na początku XX wieku, kiedy ukazały się na rynku z inicjatywy Zenona Przesmyckiego. Zmarł 23 maja 1883 roku w Paryżu.

1852 - W Paryżu Henri Jules Giffard wzniósł się na wysokość 1800 metrów i pokonał 27-kilometrową trasę na pierwowzorze sterowca własnej konstrukcji o napędzie parowym z prędkością około ośmiu kilometrów na godzinę.

1856 - Urodził się Ludwik Waryński, działacz ruchu socjalistycznego, autor pierwszego programu polskich socjalistów. W 1882 roku założył Partię Proletariat. Został skazany w procesie 29 proletariatczyków na 16 lat katorgi. Zmarł na gruźlicę 2 marca 1889 roku w twierdzy szlisselburskiej w wieku 33 lat.

1884 - Urodził się Mustafa Ismet Inönü, turecki generał i polityk, w latach 1925-1937 premier, a następnie, w latach 1938-1950 - prezydent, kontynuator polityki prezydenta Mustafy Kemala Atatürka, pierwszego prezydenta Turcji. Zmarł 25 grudnia 1973 roku. 140 rocznica

1891 - Zmarł Izydor Kopernicki, antropolog, etnolog, twórca krakowskiej szkoły antropologicznej, uczestnik powstania styczniowego. Opublikował ponad 100 prac, z czego 40 antropologicznych, 25 archeologicznych, 20 etnograficznych i etnologicznych. Wysunął między innymi teorię o pokrewieństwie Cyganów z Hindusami. W zakresie antropologii fizycznej napisał kilka prac charakteryzujących ludność Galicji: Polaków, Rusinów, Żydów. Urodził się 17 kwietnia 1825 roku.

1892 - Urodził się Franciszek Polniaszek, doktor prawa, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, ofiara zbrodni katyńskiej. Od 1937 roku był dowódcą Lwowskiej Brygady Obrony Narodowej. We wrześniu 1939 bronił lotniska Skniłów. 22 września 1939 roku pojmany przez NKWD, więziony w Starobielsku i tam zamordowany.

1895 - Urodził się André Frédéric Cournand, amerykański lekarz i fizjolog, pochodzenia francuskiego. Laureat Nagrody Nobla w 1956 roku, za prace z fizjopatologii krążenia oraz nad cewnikowaniem serca. Zmarł 19 lutego 1988 roku.

1896 - Urodził się Tadeusz Sygietyński, kompozytor i dyrygent, popularyzator polskiego folkloru muzycznego. Wraz z żoną Mirą Zimińską-Sygietyńską założył Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca "Mazowsze”. Najbardziej znane utwory opracowane przez niego to: "Kukułeczka", "Polonez warszawski", "Warszawski dzień" i "Ej przeleciał ptaszek". Zmarł 19 maja 1955 roku.

1896 - Urodził się Francis Scott Fitzgerald, amerykański pisarz, scenarzysta filmowy. Autor powieści "Ta strona raju", "Wielki Gatsby" i "Czuła jest noc". Zmarł 21 grudnia 1940 roku.

1898 - Urodził się sir Howard Florey, angielski chemik i lekarz patolog, który opracował metodę masowej produkcji penicyliny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny w 1945 roku. Urodził się 21 lutego 1968 roku.

1904 - Zmarł Niels Ryberg Finsen, duński lekarz islandzkiego pochodzenia, twórca nowoczesnej fototerapii - odkrył właściwości lecznicze światła słonecznego w leczeniu gruźlicy i niektórych chorób skórnych. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny w 1903 roku. Urodził się 15 grudnia 1860 roku. 120 rocznica

1905 - Urodził się Severo Ochoa de Albornoz, hiszpański biochemik, genetyk, biolog molekularny. Zajmował się między innymi metabolizmem węglowodanów i kwasów tłuszczowych, funkcjami biologicznymi witaminy B1. Laureat Nagrody Nobla w 1959 roku w dziedzinie medycyny, za prace związane z syntezą RNA. Zmarł 1 listopada 1993 roku.

1912 - Zmarł Antoni Szczerbowski, działacz strażacki, konstruktor. Drugi z kolei szef Krajowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Królestwa Galicji i Lodomerii, naczelny redaktor miesięcznika "Przewodnik Pożarniczy” wydawanego we Lwowie. Wynalazca uniwersalnej drabiny pożarniczej zwanej później drabiną Szczerbowskiego. Jego wynalazek był bardzo rozpowszechniony wśród ochotniczych i zawodowych straży pożarnych i wykorzystywany podczas akcji gaśniczych i ratowniczych, ze względu na swoją wszechstronność. Urodził się 6 czerwca 1859 roku.

1914 - Urodził się Andrzej Panufnik, kompozytor i dyrygent. Wiele lat spędził na emigracji nie mogąc się pogodzić z ingerencją komunistycznych władz PRL w jego pracę artystyczną. W czasie II wojny światowej skomponował utwór "Warszawskie dzieci", a w 1969 roku stworzył "Epitafium Katyńskie". Część rękopisów i wczesnych kompozycji Andrzeja Panufnika zaginęła w Powstaniu Warszawskim w 1944 roku. Część z nich kompozytor zrekonstruował w 1945. Zmarł 27 października 1991 roku w Londynie, gdzie wyemigrował. 110 rocznica

1918 - Urodził się major Hieronim Dekutowski "Zapora", żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny, wybitny dowódca oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość”. Na początku 1945 roku zgodnie z postanowieniem Komendy Okręgu AK Lublin skoncentrował żołnierzy zagrożonych aresztowaniami i rozpoczął przeprowadzanie akcji odwetowych wobec wojsk NKWD i organów władzy ludowej. W czerwcu 1947 ujawnił się. Aresztowany przetrwał brutalne śledztwo. Został skazany na siedmiokrotną karę śmierci. Stracono Go 7 marca 1949 roku, w więzieniu przy Rakowieckiej. Wyrok został unieważniony w latach 90. Szczątki majora "Zapory" odnaleziono w 2012 roku w kwaterze na "Łączce” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Zostały pochowane we wrześniu 2015 roku.

1922 - W Polsce przeprowadzono pierwsze wybory do Sejmu Śląskiego. Województwo śląskie podzielono na trzy okręgi wyborcze, w których wybierano 48 posłów. Endecja i chadecja uzyskały 34 procent głosów, stronnictwa niemieckie - 22 procent, Polska Partia Socjalistyczna - 17 procent, a Narodowa Partia Robotnicza - 14 procent. W Sejmie Śląskim zasiadło 18 posłów z Bloku Narodowego, ośmiu z PPS, siedmiu z NPR, siedmiu z Deutsche Partei, pięciu z niemieckiej Katolische Volkspartei, dwóch socjalistów niemieckich i poseł PSL "Piast”.

1923 - Urodził się Ziemowit Fedecki, pisarz, slawista i tłumacz literatury rosyjskiej, białoruskiej i francuskiej. Współtwórca i autor tekstów satyrycznych dla Studenckiego Teatru Satyryków w Warszawie. W 2001 roku został uhonorowany nagrodą PEN Clubu. W czasie okupacji pomagał w ratowaniu ludności żydowskiej. Zmarł 8 stycznia 2009 roku.

1923 - Urodził się Ladislav Fuks, czeski pisarz, który często w swoich powieściach podejmował temat wpływu nazizmu i Holokaustu na życie swych rodaków: "Pan Theodor Mundstock”, "Palacz zwłok” i "Śledztwo prowadzi radca Heumann”. Na podstawie powieści Fuksa powstało kilka filmów, w tym dwa nakręcone przez polskich reżyserów - Tadeusza Chmielewskiego - "Wśród nocnej ciszy" i Waldemara Dzikiego - "Kartka z podróży". Zmarł 19 sierpnia 1994 roku.

1924 - Premiera eksperymentalnego filmu "Balet mechaniczny", autorstwa dadaistycznego malarza Fernanda Légera. Scenografię opracował Dudley Murphy, a poźniej dołączono do filmu muzykę George'a Antheila, który wykorzystał część swojego utworu zatytułowanego "Mechanizmy". Zamiarem autora filmu było przedstawienie przedmiotów jako samodzielnych bytów, zdolnych być bohaterami sztuki. Widzowie mogli zobaczyć pojawiające się na ekranie przedmioty codziennego użytku, jak garnki, talerze czy butelki. 100 rocznica

1926 - Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wydał rozporządzenie o utworzeniu przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe. PKP okresu międzywojennego słynęło w Europie, z jakości usług i punktualności.

1928 - Kościół katolicki w Polsce zmienił przysięgę ślubną dla kobiet, usuwając z niej fragment zobowiązujący kobietę do posłuszeństwa mężowi.

1930 - Urodził się Jerzy Flisak, rysownik, grafik, autor plakatów, scenografii i ilustracji książkowych, a także projektów graficznych do filmów animowanych dla dzieci. Jego rysunki były publikowane w: "Szpilkach”, "Świerszczyku”, "Polityce” i "Przeglądzie Kulturalnym”. Zmarł 21 lutego 2008 roku.

1930 - Zmarł Otto Mueller, niemiecki malarz i grafik, ekspresjonista. Jego obrazy miały uproszczoną, zgeometryzowaną formę. Malował głównie akty kobiece na tle pejzażu, a także liczne sceny z życia Cyganów: "Błękitne akty” czy "Cygańska madonna”. Urodził się 16 października 1874 roku.

1936 - Urodził się James Maury Henson, znany, jako Jim Henson, amerykański aktor i producent. Sławę przyniosły mu wymyślone w latach 50. muppety. Osobiście animował i użyczał głosu żabie Kermit. Zmarł 16 maja 1990 roku.

1937 - Urodził się Juliusz Loranc, kompozytor, aranżer i pianista. Współpracował z zespołem Alibabki. Komponował piosenki także dla: Stana Borysa, Jacka Lecha, Renaty Lewandowskiej, Haliny Kunickiej, Jana Pietrzaka i Ireny Santor. Autor wielu przebojów lat 60. i 70., w tym: "Radość o poranku", "Wakacje z blondynką" i "Kwiat jednej nocy". W 1979 otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. Zmarł 25 maja 2016 roku.

1939 - Urodził się Andrzej Blikle, profesor nauk matematycznych, informatyk, specjalista w zakresie matematycznych podstaw informatyki, a także mistrz cukierniczy, właściciel słynnej warszawskiej firmy cukierniczej A.Blikle. Członek Rady Języka Polskiego i Fundacji Kultury. W 1977 roku objął stanowisko profesora Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk. W 2006 został przewodniczącym rady fundacji Centrum imienia Adama Smitha. Angażuje się również w działalność społeczną, kulturalną i charytatywną. Jest działaczem Społecznego Komitetu Opieki Nad Starymi Powązkami. 85 rocznica

1939 - Zmarł Oskar Sosnowski, kierownik Katedry Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki Warszawskiej. Profesor zginął podczas ratowania zbiorów zbombardowanej uczelni. W 1922 był inicjatorem utworzenia Towarzystwa Urbanistów Polskich. W 1929 założył Zakład Architektury Polskiej na Politechnice Warszawskiej. Urodził się 6 listopada 1880 roku. 85 rocznica

1941 - W Wielkiej Brytanii powstał francuski rząd emigracyjny, początkowo pod nazwą Francuski Komitet Narodowy. Uznawany był przez Wielką Brytanię i kraje Imperium Brytyjskiego, emigracyjne rządy Polski, Holandii, Norwegii, Belgii i Czechosłowacji. Kierował nim Charles de Gaulle. Kontynuował walkę z hitlerowskimi Niemcami po kapitulacji Francji.

1941 - Urodziła się Linda McCartney, amerykańska fotograf, muzyk, obrończyni praw zwierząt, autorka książek kucharskich dla wegetarian. Wraz z mężem Paulem McCartneyem twórczyni zespołu Wings. W 1973 razem ze mężem została nominowana do Oscara za utwór "Live and Let Die" napisany do filmu o Jamesie Bondzie. Zmarła 17 kwietnia 1998 roku.

1943 - Żołnierze harcerskiego oddziału „Agat” dokonali udanego zamachu na Augusta Kretschmanna, ktory był funkcjonariuszem gestapo i zastępcą komendanta Gęsiówki, gdzie zasłynął z okrucieństwa oraz sadyzmu, odpowiedzialny za śmierć wielu wieźniów . W 1943 za dokonane zbrodnie został skazany przez polski sąd podziemny na karę śmierci.

1943 - Żołnierze Armii Krajowej uwolnili 72 osoby z więzienia w Biłgoraju.

1944 - 55. dzień Powstania Warszawskiego. Po upadku Czerniakowa najcięższe walki toczyły się na Mokotowie. Niemcy opanowali park i pałac Królikarnia. Tego dnia poległa 16-letnia Krystyna Niżyńska - żołnierz AK, najmłodsza sanitariuszka, harcerz Szarych Szeregów. 85 rocznica

1948 - Urodził się Phil Hartman, kanadyjski aktor filmowy. Zagrał w obrazach: "Stożkogłowi”, "Poślubiłem morderczynię”, "Świąteczna gorączka” i "Mali żołnierze”. Występował w programie Saturday Night Live. Zmarł 28 maja 1998 roku postrzelony w głowę przez swoją żonę.

1952 - Rozpoczęło działalność Polskie Radio Rzeszów, wówczas pod nazwą Ekspozytura Programowa Polskiego Radia w Rzeszowie. W rzeczywistości już prawie rok wcześniej z Radia Kraków przeniesiono do Rzeszowa jednego pracownika i przewieziono sprzęt, a w listopadzie 1951 roku nadano pierwszą audycję.

1952 - Na Pacyfiku w czasie badania erupcji podmorskiego wulkanu został wciągnięty pod powierzchnię japoński statek badawczy "Kaiyo Maru 5” wraz z 31 członkami załogi. Zginęli wszyscy znajdujący się na pokładzie.

1957 - W Barcelonie otwarto nowy stadion Camp Nou. W meczu inauguracyjnym FC Barcelona pokonała reprezentację Polski występującą pod nazwą "Warszawa" 4:2. Na tym największym w Europie stadionie mieści się niemal 100 tysięcy widzów. W 1992 roku na Camp Nou reprezentacja Polski zagrała w meczu finałowym igrzysk olimpijskich z Hiszpanią przegrywając 2:3 i zdobywając srebrny medal olimpijski.

1957 - Do Little Rock w amerykańskim stanie Arkansas przybyły oddziały armii amerykańskiej w celu zapewnienia wykonania w miejscowej Central High School ustawy zakazującej segregacji rasowej.

1958 - Zmarł Zygmunt Hellwig, ogrodnik i architekt. Realizował tereny zieleni w wielu miastach w Polsce, najbardziej znane to: Park Zdrowia w Ciechocinku, Park Sowińskiego w Warszawie i Ogród Botaniczny w Łodzi. Autor podręcznika "Byliny w parku i w ogrodzie”. Urodził się 25 marca 1899.

1958 - Władysław Gomułka po raz pierwszy ogłosił hasło budowy tysiąca szkół na tysiąclecie państwa polskiego. Placówki budowano ze środków budżetowych i społecznych. Pierwszą szkołą-pomnikiem została podstawówka numer 7 - wówczas - imienia generała Karola Świerczewskiego w Czeladzi, otwarta 26 lipca 1959 roku. 4 września 1965 roku oddana została tysięczna szkoła-pomnik w Polsce. Łącznie powstało ich 1417.

1959 - Urodził się Steve Whitmire, amerykański aktor lalkarz, jeden z głównych artystów związanych z muppetami, odtwórca między innymi Kermita. Do ekipy The Muppet Show dołączył w 1978 roku. Kierował początkowo głównie szczurem Rizzo, występował także we Fraglesach. W 1990 po śmierci Jima Hensona został wybrany na jego następcę do roli Kermita, a także Erniego z Ulicy Sezamkowej. 65 rocznica

1960 - Państwa eksportujące ropę naftową, między innymi Algieria, Iran, Irak, Kuwejt, Nigeria i Arabia Saudyjska, utworzyły Organizację Krajów Eksportujących Ropę Naftową OPEC. Jej celem jest kontrolowanie światowego wydobycia ropy, poziomu cen i opłat eksploatacyjnych. Obecnie należy do niej 14 państw.

1966 - Urodził się Wiktor Bater dziennikarz, korespondent polskich mediów w Rosji, korespondent wojenny, oraz ekspert i komentator spraw bliskiego wschodu i byłego ZSRR. Pracował w mediach od 1922 roku, początkowo, jako dziennikarz Informacyjnej Agencji Radiowej, a od 1999 roku korespondent TVN. Od 2007 roku był korespondentem TVP, później Polsat News i innych mediów. Relacjonował między innymi wydarzenia po ataku terrorystycznym na szkołę w Biesłanie, podczas pracy został ranny. Przeżycia korespondenta wojennego opisał w książce "Nikt nie spodziewa się rzezi". W 2010 został laureatem Grand Press w kategorii News za relację wydarzeń związanych z katastrofą pod Smoleńskiem. Zmarł 7 kwietnia 2020 roku.

1967 - We wsi Patoki koło Łowicza został aresztowany seryjny morderca Stanisław Modzelewski, nazywany wampirem z Gałkówka. Przyznał się do zamordowania ośmiu kobiet. Sąd wojewódzki w Łodzi skazał oskarżonego na karę śmierci. Wyrok wykonano w listopadzie 1969 roku.

1970 - Radziecki pojazd kosmiczny Łuna 16 powrócił na Ziemię. Automatycznie sterowany z Ziemi pojazd wylądował na Księżycu, skąd - jako pierwszy w historii kosmonautyki - dostarczył próbki gruntu księżycowego, a następnie został sprowadzony na Ziemię. Statek był wyposażony w kamerę telewizyjną, sprzęt do monitorowania promieniowania kosmicznego oraz temperatury, a także w ramię z wiertłem, które umożliwiło zebranie próbek gruntu

1972 - W wyniku upadku prywatnego odrzutowego myśliwca Canadair Sabre na lodziarnię w Sacramento w Kalifornii zginęły 22 osoby, a 28 zostało rannych, w tym pilot.

1973 - Republika Gwinei Bissau ogłosiła niepodległość od Portugalii. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe - Dzień Niepodległości.

1980 - Utworzona została Fundacja Księcia Asturii, która ufundowała nagrody przyznawane corocznie w Hiszpanii. Od 1981 roku otrzymują je osoby, organizacje i inne jednostki z całego świata za znaczące osiągnięcia między innymi w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych i spraw publicznych.

1980 - Jeden z najlepszych w historii polski piłkarz Włodzimierz Lubański zakończył karierę reprezentacyjną. Jego ostatnim, 75. meczem było spotkanie Polska - Czechosłowacja zakończone remisem 1:1. Lubański strzelił w tych zawodach, rozgrywanych na Stadionie Śląskim w Chorzowie, 48. gola w reprezentacji, co było rekordem kraju do 5 października 2017 roku, kiedy poprawił ten wynik Robert Lewandowski.

1983 - Zmarł Henryk Ryl, reżyser teatru lalek, założyciel i dyrektor Teatru Lalek Arlekin w Łodzi, którym kierował do 1964 roku. Był też twórcą czasopisma "Teatr Lalek" i jego redaktorem naczelnym. Urodzony 25 lutego 1911.

1991 - Ukazał się album "Nevermind" zespołu rockowego Nirvana. Płyta odniosła wielki sukces i sprzedała się w nakładzie 26 milionów egzemplarzy, z czego 10 milionów w USA. Pismo "Rolling Stone" w 2010 roku umieściło album na 17. miejscu rankingu 500 najlepszych płyt muzycznych wszech czasów.

1991 - Ukazał się album "Blood Sugar Sex Magik" amerykańskiej grupy Red Hot Chili Peppers. Płyta uplasowała się na trzecim miejscu listy Billboard 200 oraz sprzedał się w nakładzie ponad 13 milionów egzemplarzy na całym świecie. Stał się początkiem wielkiej sławy zespołu oraz zwrócił na siebie uwagę krytyków. Album łączy nurty heavymetalowe z funkowymi.

1996 - W Nowym Jorku zawarto Traktat o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową. Łącznie umowę podpisały 183 państwa, z czego 166 krajów porozumienie ratyfikowało. Podpisów nie złożyły pod dokumentem: Indie, Pakistan i Korea Północna.

2002 - Zmarł Tim Rose, amerykański piosenkarz folkowy, kompozytor. Był związany z zespołami: The Lovin' Spoonful, The Mamas and the Papas, The Triumvirate, Michael and Timothy i The Smoothies. W 1967 roku wydał swój pierwszy album solowy "Tim Rose". Był to jeden z najlepszych debiutów wszech czasów. Ostatnia płyta "American Son" ukazała się w 2002. Urodzony 23 września 1940 roku.

2004 - Sejm RP przyjął wersję posła PiS Zbigniewa Ziobr, jako ostateczny raport sejmowej komisji śledczej badającej tak zwaną aferę Rywina. Raport był najdalej idącym w oskarżeniach czołowych osób w państwie. Zbigniew Ziobro postulował w nim postawienie przed Trybunałem Stanu między innymi prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego i premiera Leszka Millera. Rywingate - bo tak potocznie nazywaną aferę - nie została do końca wyjaśniona. Skandal wybuchł na tle propozycji korupcyjnej, którą Lew Rywin złożył Adamowi Michnikowi 22 lipca 2002. 20 rocznica

2004 - Zmarła Françoise Sagan, francuska pisarka, autorka 40 powieści psychologicznych i sztuk teatralnych, ukazujących konflikty uczuciowe i obraz życia mieszczańskiego. Pierwszą, najsłynniejszą powieść "Witaj smutku" napisała w wieku 18 lat. Jest uznawana za jedną z największych postaci francuskiej literatury powojennej. Urodziła się 21 czerwca 1935 roku. 20 rocznica

2004 - Premiera filmu "Mój Nikifor" w reżyserii Krzysztofa Krauze. Główną, tytułową rolę zagrała kobieta, Krystyna Feldman, dotychczas znana z licznych wyrazistych ról epizodycznych i ról drugoplanowych. Jej kreacja była nagradzana nie tylko na najważniejszych festiwalach w Polsce, ale i na świecie, między innymi w Karlowych Warach, Manili, Kijowie i Valladolid. Film, który jest obrazem wyjątkowym w dorobku Krzysztofa Krauzego, dotychczas znanego z zaangażowanego kina społecznego, został chłodno przyjęty przez rodzimą krytykę. Zupełnie inaczej ocenili go recenzenci zagraniczni oraz jurorzy międzynarodowych festiwali filmowych. 20 rocznica

2006 - Zmarł Jerzy Grzymkowski, pisarz, scenarzysta filmowy. Od 1982 roku był kierownikiem literackim Zespołu Filmowego "Profil". Autor książek: "Dzielnicowy z Targówka", "Zamknięte drzwi" i "Krople żywicy". Urodził się 25 kwietnia 1930 roku.

2009 - Prezydent Lech Kaczyński, jako pierwszy Polak w historii otworzył sesję na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Podczas wizyty w USA Lech Kaczyński spotkał się również z prezydentem Barackiem Obamą i wystąpił na forum 64. sesji zgromadzenia ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych. 15 rocznica

2010 - Zmarł Giennadij Janajew, radziecki polityk. W latach 1990-1991 wchodził w skład Biura Politycznego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Od grudnia 1990 do sierpnia 1991 roku zajmował stanowisko wiceprezydenta ZSRR. W 1991 roku stanął na czele puczu przeciwko prezydentowi Michaiłowi Gorbaczowowi i przez trzy dni pełnił obowiązki prezydenta ZSRR. Po upadku puczu został oskarżony o zdradę i uwięziony. Urodził się 26 sierpnia 1937 roku.

2010 - Otwarto podziemne muzeum pod płytą Rynku Głównego w Krakowie.

2013 - Zmarła Teresa Szmigielówna, aktorka teatrów stołecznych, między innymi - Klasycznego, Dramatycznego i Rozmaitości, występowała również w filmach, w tym: "Celuloza”, "Niewinni czarodzieje”, "Eroica”, "Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię”, "Korczak” i "Przedwiośnie". Urodziła się 9 października 1929 roku.

2013 - W stolicy Kenii - Nairobi siły bezpieczeństwa odbiły centrum handlowe Westgate Mall, gdzie od 21 września terroryści z ugrupowania Asz-Szabab przetrzymywali i zabijali zakładników. Zginęło łącznie 71 osób, a 175 zostało rannych. Terroryści twierdzili, że był to odwet za udział kenijskich wojsk w wojnie domowej w Somalii.

2014 - Zmarł sir Christopher Hogwood, angielski dyrygent, klawesynista i teoretyk muzyki, profesor Królewskiej Akademii Muzyki w Londynie. Na początku lat 70. założył Academy of Ancient Music, specjalizującą się w wykonawstwie historycznym. Zasłynął z pionierskich wykonań 18-wiecznych kompozytorów, takich jak Johann Sebastian Bach i George Frideric Händel. Urodził się 10 września 1941 roku. 10 rocznica

2015 - W wyniku wybuchu paniki w Mekce w Arabii Saudyjskiej zostało stratowanych ponad 2400 osób, a ponad 900 odniosło obrażenia.

2015 - Papież Franciszek, jako pierwszy w historii zwierzchnik Kościoła katolickiego, przemawiał w Kongresie Stanów Zjednoczonych. Zaapelował o rozwiązywanie kryzysów na świecie z odwagą i inteligencją, w duchu braterstwa, solidarności i sprawiedliwości. Przestrzegał przed naśladowaniem nienawiści i przemocy tyranów.

2018 - Zmarł Norm Breyfogle, amerykański rysownik komiksowy, ilustrujący między innymi przez sześć lat przygody Batmana. Współpracował wówczas głównie ze scenarzystą Alanem Grantem. W 2010 roku artysta był gościem specjalnym na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi. Urodził się 27 lutego 1960 roku.

2018 - Zmarł Henryk Bieniewski, krytyk teatralny, dziennikarz, publicysta, uczestnik Powstania Warszawskiego. W nocy 23 na 24 września 1944 roku przepłynął Wisłę na praską stronę. W latach 1985-88 był komentatorem teatralnym w IV Programie Polskiego Radia, gdzie prowadził cykl "Fotel w czwartym rzędzie”. Jako publicysta wydał wspomnienia "Z deszczu pod rynnę” oraz zbiory felietonów: "Sto twarzy aktora”. Urodził się 21 kwietnia 1925 roku.

2021 - Zmarł Staffan Skott, szwedzki pisarz, dziennikarz i tłumacz. Specjalista w zakresie historii Rosji oraz ZSRR, w tym okresu komunizmu. Był autorem książki "Już nigdy!", o ludobójstwach w krajach rządzonych przez komunistów. Urodził się 16 sierpnia 1943 roku.

2022 - Zmarł Pharoah Sanders (Farrell Sanders), amerykański saksofonista i kompozytor jazzowy, pracujący zwrówno solowo, jak i wspołpracujący z innymi artystami jazzowymi. Grał między innymi w zespole Johna Coltrana. Laureat Nagrody Grammy za album "Blues for Coltrane: A Tribute to John Coltrane". W 2016 otrzymał wyróżnienie NEA Jazz Masters Award. Urodził się 13 października 1940 roku.

2023 - Zmarł Felix Ayo, hiszpański wirtuoz skrzypiec, wykonawca muzyki kameralnej. Grywał w najsłynniejszych salach koncertowych świata, jak Carnegie Hall, La Scala czy Sydney Opera House i innych. Jego interpretacje utworów klasycznych były uznawane za najpiękniejsze, jakie kiedykolwiek powstały. Urodził się 1 lipca 1933 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-10-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 października - Międzynarodowy Dzień Białej Laski, dzień osób niewidomych, obchodzony od 1964 roku. 15 października - Europejski Dzień Walki z Rakiem… » więcej 2024-10-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 października - W Polsce obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej (do 1982 Dzień Nauczyciela), w rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej. 14 października… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 października - Dzień Ratownictwa Medycznego, obchodzony w Polsce od 2006 roku. 13 października - Międzynarodowy Dzień Ograniczania Skutków Katastrof… » więcej 2024-10-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 października - Światowy Dzień Reumatyzmu. 12 października - Dzień Bezpiecznego Komputera, obchodzony od 2004 roku. 12 października - Dzień Kolumba… » więcej 2024-10-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 października - Międzynarodowy Dzień Dziewcząt, ustanowiony przez ONZ w 2011 roku, w uznaniu ich praw oraz szczególnych wyzwań, przed jakimi stoją na… » więcej 2024-10-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego. 10 października… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 października - Chorwacja obchodzi Święto Niepodległości, w rocznicę ogłoszenia w 1991 roku pełnej niepodległości. 8 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 października - Światowy Dzień Ludzkich Siedlisk, znany także pod nazwą Światowy Dzień Habitatu. Został wprowadzony w 1986 roku z inicjatywy ONZ. Ma na… » więcej 2024-10-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 października - Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego - jego obchody mają na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat mózgowego porażenia… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »