Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-14, 01:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

14 sierpnia - Dzień Energetyka, obchodzony w Polsce.
1018 - Książę Bolesław Chrobry i jego zięć książę turowski Świętopełk uroczyście wjechali do Kijowa. Chrobry zorganizował wyprawę, aby przywrócić na tron kijowski swego zięcia Świętopełka. Po zwycięskiej bitwie pod Wołyniem, zajął Kijów. W drodze powrotnej przyłączył utracone w 981 Grody Czerwieńskie. Świętopełk jednak nie utrzymał się na tronie, pokonał go Jarosław Mądry.

1248 - Rozpoczęto budowę katedry w Kolonii. Przez kilka stuleci budowli nie udało się ukończyć, miał tylko jedną wieżę. W XIX wieku odnaleziono gotyckie plany architektoniczne - na ich podstawie w 1880 roku katedra został ukończona, po 632 latach do rozpoczęcia prac. Katedra kolońska ma wysokość 157 metrów, długość 144 metrów, szerokość 86 metrów i jest drugą, co do wysokości gotycką budowlą na świecie, po katedrze w Ulm.

1385 - Podpisanie w Krewie polsko-litewskiej umowy, zobowiązującej wielkiego księcia Litwy Jagiełłę - w zamian za poślubienie królewny Jadwigi i uzyskanie polskiego tronu - do chrystianizacji Litwy, przyłączenia do Polski ziem ruskich i litewskich oraz odzyskania utraconego przez Polskę na rzecz Krzyżaków Pomorza.

1608 - Mieszkający w Neapolu 71-letni misjonarz Giulio Mancinelli z zakonu jezuitów miał objawienie Matki Bożej, która poleciła mu, aby nazwał ją Królową Polski. Wiadomość o tym objawieniu rozpoczęło szerzenie kultu Królowej Polski Wniebowziętej. Treść tych objawień rozprowadzał między innymi kanclerz wielki litewski Albrecht Radziwiłł z Nieświeża, gdzie wspomagał go Święty Andrzej Bobola, późniejszy autor tekstu ślubów lwowskich.

1688 - Urodził się Fryderyk Wilhelm I Pruski, od 1713 roku król Prus, twórca militarnej potęgi tego państwa. Podporządkował państwo potrzebom armii, zorganizował system powszechnej służby wojskowej, nazywany "królem-kapralem” i "ojcem pruskiej biurokracji”. W 1732 roku podpisał traktat Loewenwolda, mający na celu utrzymanie politycznego i gospodarczego rozkładu Polski. Zmarł 31 maja 1740 roku.

1768 - Urodził się Michał Stachowicz, malarz okresu romantyzmu, autor: obrazów historycznych - "Przysięga Kościuszki na Rynku Krakowskim”, "Wjazd księcia Józefa Poniatowskiego do Krakowa w roku 1809”, scen rodzajowych, portretów, obrazów religijnych, malowideł ściennych. Zmarł 26 marca 1825 roku.

1777 - Urodził się Hans Christian Ersted, duński fizyk i chemik, odkrywca zjawiska elektromagnetyzmu, na jego cześć jednostkę natężenia pola magnetycznego nazwano "ersted'. W 1825 roku, jako pierwszy wyprodukował aluminium. Zmarł 9 marca 1851 roku.

1791 - Na Haiti wybuchło powstanie antyfrancuskie, zakończone 1 stycznia 1804 roku. Powodem było między innymi, głębokie zróżnicowanie statusu społecznego i materialnego mieszkańców wyspy, w tym szczególnie ciężkie położenie niewolników. Bezpośrednią przyczyną wybuchu walk był napływ wieści z ogarniętego rewolucją Królestwa Francji o uchwaleniu przez Konstytuantę równości praw mieszkańców kolonii. W wyniku walk doszło do zerwania z metropolią i utworzenia nowego państwa noszącego dziś nazwę Haiti.

1837 - W Tiemnoleskoje na Kaukazie urodził się Bolesław Leszczyński, aktor, jeden z najwybitniejszych polskich tragików. Urodził się na zesłaniu. Był synem Hipolita Leszczyńskiego, majora wojsk polskich i aktorki Anny Leszczyńskiej. Jego ojca za udział w powstaniu listopadowym ukarano zsyłką. Zadebiutował w 1860 roku w Płocku. Występował w wielu teatrach i w wielu miastach Polski oraz na scenach Petersburga, Odessy i Pragi. Zagrał między innymi w przedstawieniach: "Otello", "Poskromienie złośnicy", "Król Lear" i "Makbet". Zmarł 12 czerwca 1918 roku.

1850 - Urodził się Józef Rostafiński, botanik i historyk nauk przyrodniczych, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor prac "Przewodnik do oznaczania roślin w Polsce dziko rosnących” oraz "Zielnik czarodziejski to jest zbiór przesądów o roślinach”, pionier polskiej florystyki. Zmarł 5 maja 1928 roku.

1867 - Urodził się Artur Oppman, znany pod pseudonimem literackim "Or-Ot", pułkownik wojska polskiego, poeta okresu Młodej Polski, varsavianista, swoje utwory drukował w "Biesiadzie Literackiej”, "Bluszczu”, "Kłosach”, a także w "Wędrowcu”, autor poematów i wierszy historycznych o starej Warszawie: "Stare Miasto”, "Pieśń o rynku i zaułkach”, "Śpiewy historyczne”, "Legendy warszawskie” oraz książek dla dzieci: "Bal i koncert u sikorki”, "Stoliczku nakryj się”, zajmował się również redagowaniem kalendarzy, almanachów i zbiorów poezji. Był członkiem Straży Piśmiennictwa Polskiego, troszczącej się o rozwój kultury i nieskazitelność polszczyzny. Zmarł 4 listopada 1931 roku.

1867 - Urodził się John Galsworthy, angielski pisarz i dramaturg, przedstawiciel realizmu krytycznego, tradycyjnie nazywany "epikiem ery wiktoriańskiej”, uznany - już za życia - za jednego z najwybitniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku, autor powieści - "Srebrna papierośnica”, "Nowoczesna komedia”, "Koniec rozdziału”, "Na śmierć i życie”, a także "Sagi rodu Forsyte’ów”, wielotomowej powieści-rzeki, nad którą pracował ponad 20 lat, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1932 roku. Zmarł 31 stycznia 1933 roku.

1873 - Urodził się Mieczysław Srokowski, pisarz i poeta. Jego utwory poświęcone były zagadnieniom społecznym, a także tematyce erotycznej. Jest autorem skandalizującej powieści "Kult ciała”, wydanej w 1910 roku. Książka została skonfiskowana, zaś autorowi wytyczono proces o obrazę moralności publicznej. Inne znane jego powieści to: "Epigoni”, "Jak łza”, "Chore sny”. Zmarł 11 września 1910 roku.

1877 - Urodził się Aleksander Zelwerowicz, aktor, reżyser i pedagog. Był wykładowcą i rektorem warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, związany z teatrami - Rozmaitości, Powszechnym, Redutą, Narodowym i Polskim, autor wspomnień "Gawędy starego komedianta”, od 1985 roku redakcja miesięcznika "Teatr” przyznaje Nagrodę imienia Aleksandra Zelwerowicza, dla najlepszego aktora sezonu. W 1977 roku wraz z córką Heleną Orchoń-Zelwerowicz otrzymał tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” przyznawany osobom ratującym Żydów podczas Holokaustu przez izraelski Instytut Pamięci Jad Waszem. Zmarł 18 czerwca 1955 roku.

1893 - W Paryżu rozpoczęto wydawanie pierwszych na świecie tablic rejestracyjnych. Zawierają one unikatowy kod literowo-cyfrowy, umożliwiający identyfikację każdego samochodu i motocyklu.

1901 - W Bridgeport w amerykańskim stanie Connecticut, Gustave Whitehead odbył pierwszy - niesterowany lot samolotem własnej konstrukcji, wyprzedzając o ponad dwa lata braci Wright.

1906 - Urodził się Aleksander Bregman, dziennikarz, publicysta, polityk, redaktor wychodzącego w Londynie "Dziennika Polskiego”, autor prac: "Najlepszy sojusznik Hitlera. Studium o współpracy niemiecko-sowieckiej 1939-1941”, "Polska i nowa Europa”, "Zakamarki historii”, "Rubieże wolności”, po wojnie osiedlił się w Londynie. Jako jedyny polski dziennikarz uczestniczył w całej konferencji założycielskiej ONZ w San Francisco, od kwietnia do końca czerwca 1945. Zmarł 8 sierpnia 1967 roku.

1907 - Urodził się Feliks Topolski, malarz, rysownik i grafik, od 1935 roku przebywał w Anglii, jako korespondent "Wiadomości Literackich”, w czasie wojny - artystyczny kronikarz rządu i sił zbrojnych na Zachodzie. Malował portrety ludzi ze świata polityki, artystów, literatów. Jego obraz "Zabójstwo Mahatmy Gandhiego” zdobi wnętrze pałacu prezydenckiego w New Delhi. Jest też twórcą 200-metrowego malowidła przedstawiającego wydarzenia XX wieku, znajdującego się w łuku wiaduktu Hungerford w Londynie. Zmarł 24 sierpnia 1989 roku.

1910 - Urodził się Pierre Schaeffer, kompozytor francuski, inżynier i pisarz, twórca tak zwanej muzyki konkretnej, polegającej na wykorzystaniu istniejących już dźwięków, przetwarzanych w kierunku abstrakcji. W 1942 roku założył w Paryżu próbne studio akustyczne. Autor książek o tematyce muzycznej. Zmarł 19 sierpnia 1995 roku.

1914 - I wojna światowa: Wielki Książę Mikołaj, głównodowodzący armii rosyjskiej, wydał manifest skierowany do Polaków, obiecujący zjednoczenie ziem polskich trzech zaborów pod berłem cara i nadanie im autonomii. 110. rocznica

1914 - Urodziła się Halina Bielińska, scenograf, realizatorka filmów animowanych i fabularnych, ilustratorka książek dla dzieci, scenografka Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi, następnie Studia Filmów Lalkowych w Tuszynie. Od 1956 roku samodzielna realizatorka filmów animowanych, od 1960 roku - filmów fabularnych: "Szczęściarz Antoni”, "Godzina pąsowej róży”, "Dziadek do orzechów”, "Piąta rano”. Zmarła 13 października 1989 roku. 110. rocznica

1920 - Pod Ossowem w czasie Bitwy Warszawskiej zginął ksiądz Ignacy Skorupka, kapelan wojskowy garnizonu na Pradze. W czasach II Rzeczypospolitej stał się postacią-legendą, a jego śmierć - jednym z symboli Bitwy Warszawskiej. Zginął 14 sierpnia 1920 roku, podczas natarcia wojsk polskich pod Ossowem. Generał Józef Haller udekorował trumnę księdza Skorupki Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, nadanym mu pośmiertnie. Kilkadziesiąt lat później, w 1986 roku, duchowny został odznaczony Gwiazdą Wytrwałości, a w 2010 - Orderem Orła Białego. Urodził się 31 lipca 1893 roku.

1921 - Urodził się Jan Białostocki, historyk sztuki, muzeolog, pedagog. Twórca wielu wystaw w Muzeum Narodowym, między innymi "Rembrandt i jego krąg", "Sztuka czasów Michała Anioła". Doktor honoris causa uniwersytetów w Groningen, Moguncji i Brukseli. Autor 500 publikacji naukowych w kilku językach, laureat wielu nagród, między innymi Fundacji Jurzykowskiego, imienia Wartburga Wormlanda. Zmarł 25 grudnia 1988 roku.

1921 - Urodziła się Julia Hartwig, poetka, eseistka, tłumaczka literatury francuskiej, wydała zbiory poezji: "Pożegnania”, "Nim opatrzy się jesień”, "Wolne ręce”, "Czułość”, biografie literackie - "Apollinaire”, "Gerard de Nerval”, z Arturem Międzyrzeckim utwory dla dzieci: "Pierwsze przygody Poziomki”, "Pan Nobo”, "Wielki pościg”. W 2014 roku otrzymała Nagrodę Poetycką imienia Wisławy Szymborskiej za książkę "Zapisane". Zmarła 13 lipca 2017 roku.

1926 - Urodził się Rene Gościnny, francuski scenarzysta i pisarz, jeden z najbardziej popularnych twórców komiksu europejskiego, znany, jako autor serii komiksów o Asterixie oraz serii humorystycznych książek o Mikołajku, które ilustrował Jean-Jacques Sempé. Opisują one w barwny i humorystyczny sposób wydarzenia z codziennego życia małego chłopca, tytułowego Mikołajka, mieszkającego we Francji na przełomie lat 50. i lat 60. XX wieku. Zmarł 5 listopada 1977 roku.

1927 - Rozegrano Wyścig Tatrzański - oficjalnie Automobilowy Rajd Tatrzański. Był to pierwszy w historii polskiego automobilizmu samochodowo-motocyklowy wyścig górski. Sklasyfikowano 11 motocykli i 19 samochodów, w tym tylko dwa wyścigowe. Najlepszy czas uzyskał Henryk Liefeldt na wyścigowym samochodzie Austro-Daimler.

1930 - Urodził się Paweł Komorowski, reżyser filmowy, scenarzysta, twórca filmów: "Człowiek na torze”, "Syzyfowe prace”, "Elegia”, "Przygody pana Michała”, "Brylanty pani Zuzy”, "Ściana czarownic”, "Oko proroka”. Zmarł 28 listopada 2011 roku.

1932 - W Los Angeles zakończyły się X Letnie Igrzyska Olimpijskie. Specjalnie z okazji tych zawodów wybudowano wioskę olimpijską, wyposażoną w punkty medyczne oraz odnowy biologicznej, a także miejsca rozrywki. Mieszkali w niej sami mężczyźni w ponad 500 domkach, kobiety zakwaterowano w miejskich hotelach. Każda ekipa miała do dyspozycji sztab tłumaczy i kucharzy. Głównym obiektem igrzysk był stadion Los Angeles Memorial Coliseum, którego trybuny mogły pomieścić 105 tysięcy widzów. Nowością techniczną było zastosowanie fotokomórki dla ustalenia kolejności zawodników na mecie. Wysoki poziom zawodów został potwierdzony pobiciem 19 rekordów świata i 40 rekordów olimpijskich. W olimpiadzie wzięło udział 20 polskich reprezentantów, którzy zdobyli siedem medali, w tym dwa złote, zajmując 14 miejsce w klasyfikacji medalowej.

1933 - Urodził się Richard Ernst, szwajcarski chemik, profesor chemii fizycznej Politechniki w Zurychu, laureat Nagrody Nobla w 1991 roku, w dziedzinie chemii, za rozwój metody badań "za pomocą wysokorozdzielczego magnetycznego rezonansu jądrowego”. Zmarł 4 czerwca 2021 roku.

1938 - Urodziła się Beata Tyszkiewicz, aktorka, zasłynęła rolami dam z wysokich sfer, zwłaszcza w filmach kostiumowych, takich jak "Popioły" Andrzeja Wajdy czy "Lalka" Wojciecha Hasa. Ponadto zagrała między innymi w filmach: "Zaduszki”, "Pierwszy dzień wolności”, "Skąpani w ogniu”, "Wielka miłość Balzaka”, "Marysia i Napoleon”, "Seksmisja”. Jest autorką książki "Nie wszystko na sprzedaż”.

1938 - Urodziła się Maria Jurkowska, pseudonim Majka, dziennikarka radiowa, propagatorka bluesa i jazzu w Polsce. W latach 1968-1969 stworzyła w Polskim Radiu 60 audycji "Wiek jazzu", a także: "Z jazzowego archiwum", "Śladami jazzowych legend", "Blues wczoraj i dziś". Wiele jej tekstów i publikacji znalazło się w piśmie "Jazz Forum". Zmarła 14 grudnia 1991 roku. Od 1992 Redakcja Muzyczna Programu Trzeciego Polskiego Radia przyznaje, co roku nagrodę jej imienia osobom, które przysłużyły się popularyzacji bluesa w Polsce.

1939 - Urodził się Andrzej Lachowicz, grafik, fotografik, teoretyk sztuki. Od lat 60. koncentrował się na badaniu wizualnego języka fotografii, autor prac teoretycznych - "Poziomy energetyczne sztuki” i "Zwątpienie i nadzieja". Pomysłodawca i komisarz Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu, organizowanego w latach 1978-1995. Zmarł 30 grudnia 2015 roku. 85. rocznica

1940 - Z warszawskiego więzienia na Pawiaku wysłano pierwszy transport więźniów do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz Birkenau. Niemcy wywieźli 513 mężczyzn, wśród nich między innymi, 47 adwokatów warszawskich. Tego dnia do Auschwitz wysłano również ponad 1150 mężczyzn zatrzymanych w pierwszej masowej łapance ulicznej w Warszawie.

1941 - Premier rządu emigracyjnego generał Władysław Sikorski i przywódca Związku Radzieckiego Józef Stalin podpisali w Moskwie umowę wojskową o zorganizowaniu na terenie ZSRR polskiej armii, której dowództwo powierzono generałowi Władysławowi Andersowi.

1941 - Zmarł Paul Sabatier, francuski chemik, profesor uniwersytetu w Tuluzie, prowadził prace badawcze nad katalizą, uwodorniania związków węgla w obecności rozdrobnionych metali oraz kondensacji i izomeryzacji przez tlenki i chlorki, opracował teorię procesów katalitycznych, autor monografii "Kataliza w chemii organicznej”, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, w 1912 roku. Urodził się 5 listopada 1854 roku.

1941 - Zmarł w celi głodowej niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz Birkenau ojciec Maksymilian Kolbe, franciszkanin, założyciel stowarzyszenia religijnego Rycerstwo Niepokalanej, kapłan i męczennik, który dobrowolnie oddał życie za współwięźnia Franciszka Gajowniczka. Pierwszy polski męczennik okresu II wojny światowej wyniesiony na ołtarze podczas beatyfikacji w 1971 roku. Kanonizowany 10 października 1982 roku. Urodził się 8 stycznia 1894 roku.

1941 - Prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt i premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill podpisali Kartę Atlantycką, ośmiopunktową deklarację określającą cele polityki obu państw w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz zasady stosunków powojennych. Dokument sygnowano na pokładzie okrętu HMS "Prince of Wales", kotwiczącego u wybrzeży Nowej Funlandii na Oceanie Atlantyckim - stąd nazwa.

1942 - Niemcy rozstrzelali około 700 Żydów z Gorlic i Bobowej.

1942 - Na rynku w Bieczu Niemcy zamordowali około 250 Żydów. Zabijane zostały osoby uznawane za nieprzydatne do pracy: dzieci, starcy, niepełnosprawni.

1942 - Podczas likwidacji getta w Krzemieńcu oddziały niemieckie i ukraińskie rozstrzelały około 1500 Żydów.

1942 - Podczas pacyfikacji wsi Kulno w powiecie leżajskim Niemcy zamordowali 22 Ukraińców i 73 Żydów.

1943 - Oddział UPA zamordował ponad 30 Polaków w Stanisławowie w powiecie włodzimierskim. Była to miejscowość z 80-procentową większością Polaków, liczącą co najmniej 84 gospodarstwa. W 1943 UPA zabiła około 200 Polaków.

1944 - 14. dzień Powstania Warszawskiego. Tego dnia toczyły się ciężkie walki o Starówkę, powstańcom udało się zdobyć trzy niemieckie czołgi. Czwarty pojazd - transporter opancerzony został zdobyty na terenie Uniwersytetu Warszawskiego. Powstańcom walczącym przy Alejach Jerozolimskich udało się wziąć do niewoli 17 niemieckich żołnierzy, którzy powiedzieli, że tego dnia ich oddział poniósł 50 procent strat. Po stronie powstańczej 14 sierpnia zginęli: kapitan Piotr Słowikowski, porucznik Jerzy Jagiełło, na Starym Mieście poległa łączniczka Halina Piasecka, sanitariuszka Barbara Zmysłowska i Antoni Wysocki - literat oraz inni nieznani z nazwiska żołnierze Powstania. Do strat powstańców można zaliczyć także zestrzelenie przez Niemców brytyjskiego samolotu z zaopatrzeniem - Liberatora EV 951. Inny samolot aliancki został zestrzelony przez niemieckie myśliwce nad Puszczą Niepołomicką, już po dokonaniu zrzutu dla powstańców. 80. rocznica

1944 - (Podawana jest też data 17 sierpnia.) Zmarł Franciszek Brodniewicz, aktor, gwiazdor polskiego kina międzywojennego. Wystąpił między innymi w filmach: "Śluby ułańskie", "Pan Twardowski", "Ułan Księcia Józefa", "Trędowata", "Wrzos", "Doktor Murek" i "Ordynat Michorowski". Podczas okupacji niemieckiej odmówił występowania w filmach tworzonych za pieniądze okupanta, odpowiadając w ten sposób na apel Związku Artystów Scen Polskich o niewspółpracowanie z hitlerowcami. Urodził się 29 listopada 1892 roku. 80. rocznica

1945 - Urodził się Wim Wenders, właściwie Ernst Wilhelm Wenders, niemiecki reżyser, scenarzysta, producent filmowy i fotografik. Twórca filmów: "Szkarłatna litera“, "Niebo nad Berlinem”, "Kraina obfitości“”, "Buena Vista Social Club“ oraz "Amerykański przyjaciel”. Wenders również odznaczony Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

1947 - Pakistan uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii.

1947 - Urodziła się Danielle Steel, amerykańska powieściopisarka, popularna autorka przeszło 100 książek z gatunku literatury dla kobiet, z których duża część doczekała się adaptacji filmowych. Wydała też własne wiersze miłosne.

1948 - W Londynie zakończyły się XIV Igrzyska Olimpijskie. Polacy zdobyli na nich jeden brązowy medal - bokser Aleksy Antkiewicz. Były to pierwsze letnie igrzyska, po 12 latach przerwy spowodowanej wybuchem II wojny światowej. Nie wystąpiły w nich ekipy Niemiec i Japonii oraz ZSRR. W klasyfikacji medalowej zwyciężyły Stany Zjednoczone, które zdobyły 84 medale, w tym 38 złotych.

1953 - Urodził się Nestor Cerpa Cartolini, peruwiański rewolucjonista, dowódca Ruchu Rewolucyjnego imienia Tupaca Amaru. Stał na czele komanda, które w grudniu 1996 roku zaatakowało i zajęło ambasadę Japonii w Limie. Komandosi peruwiańscy w nocy z 23 na 24 kwietnia 1997 zaatakowali placówkę dyplomatyczną. Podczas akcji odbicia zakładników Nestor Cerpa Cartolini zginął wraz z pozostałymi bojownikami. Po jego śmierci MRTA uległ marginalizacji.

1953 - Urodził się James Horner, amerykański kompozytor muzyki filmowej. Stworzył muzykę do ponad 110 filmów, między innymi do "Avatara", "Legendy Zorro", "Pięknego umysłu", "Braveheart", "Obcy-decydujące starcie". W 1998 otrzymał dwa Oscary za muzykę do "Titanica" oraz, wraz z Willem Jenningsem, za najlepszą oryginalną piosenkę filmową "My Heart Will Go On" do tego filmu. Zmarł 22 czerwca 2015 roku.

1956 - Urodził się Robert Skolimowski, sztangista, medalista mistrzostw świata i siedmiokrotny mistrz Polski. W 1986 zdobył brązowy medal mistrzostw świata, wcześniej wśród juniorów wywalczył złoty i brązowy medal mistrzostw świata oraz złoty i brązowy medal mistrzostw Europy. Zdobył też trzy brązowe medale Igrzysk Dobrej Woli w Moskwie w 1986 w rwaniu, podrzucie i dwuboju. Ojciec Kamili, mistrzyni olimpijskiej w rzucie młotem, zmarłej w 2009 roku.

1956 - Zmarł Bertold Brecht, niemiecki pisarz, teoretyk teatru, reżyser. Autor: "Opery za 3 grosze", dramatów -"Matka Courage i jej dzieci", "Kariera Artura Ui", powieści "Interesy pana Juliusza Cezara". Urodził się 10 lutego 1898 roku.

1958 - Zmarł Frederic Joliot-Curie, francuski fizyk, profesor Sorbony, członek Akademii Nauk w Paryżu, przewodniczący Światowej Rady Pokoju, laureat Nagrody Nobla w 1935, w dziedzinie fizyki, którą otrzymał wraz z żoną, Ireną, za odkrycie sztucznych izotopów promieniotwórczych. Od 1954 był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk. Urodził się 19 marca 1900 roku.

1959 - Urodził się Earvin "Magic” Johnson, amerykański sportowiec, koszykarz amerykańskiej ligi NBA, legendarny zawodnik zespołu Los Angeles Lakers. W 1996 roku ostatecznie zakończył karierę sportową. 65. rocznica

1961 - Urodził się Maciej Maleńczuk, wokalista i gitarzysta rockowy, poeta, a także osobowość telewizyjna. We wczesnej fazie twórczości określany "bardem Krakowa”, uważany za jednego z najbardziej awangardowych i kontrowersyjnych polskich artystów muzycznych. Autor licznych albumów, teledysków, a także utworu uważanego za Hymn Cracovii, krakowskiego klubu sportowego.

1962 - Urodziła się Anna Majcher, aktorka teatralna i filmowa, związana z warszawskimi teatrami - Współczesnym i Studio, występuje również w filmie, między innymi: "Ryś”, "Quo vadis”, "Pamiętnik znaleziony w garbie”, "Fanfan Tulipan”, "Ja wam pokażę!".

1966 - Amerykański sztuczny satelita Lunar Orbiter, wystrzelony 10 sierpnia, wszedł na orbitę wokół Księżyca i cztery dni później - 18 sierpnia - przekazał na Ziemię obraz naszej planety widziany z kosmosu. Były to pierwsze fotografie Ziemi wykonane z odległości Księżyca oraz zdjęcia wysokiej rozdzielczości przedstawiające powierzchnię księżyca. Łącznie Lunar Orbiter przekazał 42 fotografie.

1966 - Urodziła się Halle Berry, amerykańska aktorka, należąca do seks symboli XX wieku. Laureatka Oscara za rolę pierwszoplanową w filmie "Czekając na wyrok". Grała też między innymi, u boku Pierce’a Brosnana w 20. z serii filmie o Jamesie Bondzie "Śmierć nadejdzie jutro".

1971 - Zmarł Georg von Opel, niemiecki konstruktor samochodowy, inżynier i sportowiec. Urodził się 18 maja 1912 roku.

1980 - Sierpień'80: W Gdańsku rozpoczął się strajk okupacyjny w Stoczni imienia Lenina. Na jego czele stanął elektryk Lech Wałęsa. Rozpoczęły się strajki we wszystkich zakładach Trójmiasta. Sformułowano 21 postulatów dotyczących między innymi zgody na powołanie niezależnych od partii i pracodawców Wolnych Związków Zawodowych, zagwarantowania prawa do strajku, uwolnienia więźniów politycznych. Strajk w Stoczni Gdańskiej zakończył się 31 sierpnia 1980 roku. Wówczas przedstawiciele władzy komunistycznej i strajkujących robotników podpisali historyczne porozumienie, które zapoczątkowało przemiany ustrojowe w Polsce. Przewidywało wprowadzenie w życie 21 postulatów, w tym najważniejszego o utworzeniu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego. Dzień wcześniej podobne porozumienie zostało podpisane w Szczecinie, a 3 września w Jastrzębiu. Zakończyło to blisko 2-miesięczną falę strajków w całej Polsce. Sierpień 1980 był impulsem do przemian systemowych, które doprowadziły do upadku PRL i innych dyktatur z bloku wschodniego oraz odzyskania przez nasz kraj suwerenności.

1981 - Zmarł Karl Boehm, austriacki dyrygent, znany przede wszystkim z interpretacji dzieł Wolfganga Amadeusza Mozarta, Richarda Straussa i Richarda Wagnera, dyrygował najbardziej uznanymi zespołami, takimi jak: Filharmonicy Wiedeńscy i Berlińscy, Orkiestrą MET, London Symphony Orchestran, współpracował z największymi śpiewakami swoich czasów, jak: Erich Kunz, Birgit Nilsson, Leonie Rysane, Wolfgang Windgassen. Urodził się 28 sierpnia 1894 roku.

1982 - Podczas stanu wojennego w Kwidzynie milicja i straż więzienna brutalnie pobiły internowanych działaczy Solidarności. W wyniku pacyfikacji kilkudziesięciu z nich doznało ciężkich obrażeń.

1988 - Zmarł Enzo Ferrari, założyciel wytwórni legendarnych samochodów wyścigowych i sportowych Ferrari. Enzo Ferrari w młodości skończył technikum samochodowe, pracował w warsztatach, jako mechanik. Później jeździł, jako kierowca wyścigowy i testowy w narodowym zespole Włoch, był także kierowcą zespołu Alfa Romeo. W 1929 założył własny zespół wyścigowy Scuderia Ferrari. Mając 49 lat skonstruował pierwszy samochód wyścigowy Ferrari - prowadził firmę aż do śmierci. Urodził się 18 lutego 1898 roku.

1989 - Zmarł Alfons Karny, artysta rzeźbiarz, autor rzeźb portretowych około 150 wybitnych postaci polskich i zagranicznych. Wśród nich były portrety Mikołaja Kopernika, Adama Mickiewicza, Józefa Piłsudskiego. Jego granitowe i brązowe rzeźby otrzymały złote medale na wystawach w Paryżu i Brukseli. Urodził się 10 listopada 1901 roku. 35. rocznica

1993 - Zmarł Oskar Jan Tauschinski, austriacki pisarz, polskiego pochodzenia, tłumacz literatury polskiej, autor opowiadań - "W podróży z żoną”, powieści "Świętokradztwo”. Brał udział w kampanii wrześniowej, walcząc po stronie polskiej. Został wzięty do niewoli, następnie zwolniony, po­wrócił do Wiednia. Urodził się w 1914 roku.

1993 - W wyniku trzydniowego trzęsienia ziemi w chińskiej prowincji Junnan zostało zniszczonych ponad dwa tysiące domostw. Około 12 tysięcy ludzi zostało bez dachu nad głową.

1994 - Zmarł Elias Canetti, austriacki pisarz i eseista, żydowskiego pochodzenia. Najbardziej znane jego powieści to: "Auto da fé”, "Ocalony język”, "Pochodnia w uchu”, "Gra oczu”, "Nauszny świadek”. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1981 roku. Po wcieleniu Austrii do Niemiec w 1938 roku, wyemigrował do Wielkiej Brytanii. Urodził się 25 lipca 1905 roku. 30. rocznica

1995 - W Warszawie, naprzeciwko Grobu Nieznanego Żołnierza, odsłonięto pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego, autorstwa Tadeusza Łodziany. Został wykonany z brązu i granitu w gdyńskiej Stoczni Marynarki Wojennej. W Warszawie stoją jeszcze dwa inne monumenty upamiętniające marszałka Piłsudskiego: przy Belwederze i w pobliżu AWF.

1995 - Zmarł Władysław Kunicki-Goldfinger, mikrobiolog, genetyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Autor wielu prac naukowych, w tym podręcznika "Życie bakterii”. Działacz "Solidarności” na Uniwersytecie Warszawskim. Jako przedstawiciel strony solidarnościowo-opozycyjnej uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w podzespole do spraw nauki, oświaty i postępu technicznego. Urodził się 13 lutego 1916 roku.

1996 - Zmarł w Paryżu Sergiu Celibidache, rumuński kompozytor, prowadził uznane zespoły muzyczne, między innymi Orkiestrę Filharmonii Berlińskiej, orkiestry radiowe w Sztokholmie, Stuttgarcie i Paryżu, od 1979 roku do śmierci dyrygował Orkiestrą Filharmonii Monachijskiej. Urodził się 28 czerwca 1912 roku.

1998 - Na Stadionie Śląskim w Chorzowie odbył się koncert grupy The Rolling Stones.

1999 - Zmarł Lane Kirkland, przewodniczący Amerykańskiej Federacji Pracy i Kongresu Przemysłowych Związków Zawodowych. W 1992 roku odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, a w 1999, pośmiertnie - Orderem Orła Białego, w uznaniu zasług dla Polski, za szczególne osiągnięcia w działalności na rzecz przemian demokratycznych w naszym kraju. Urodził się 12 marca 1922 roku. 25. rocznica

2003 - Wielka awaria energetyczna w USA i Kanadzie. Sparaliżowane zostały między innymi miasta: Nowy Jork, Detroit i Toronto. Mogła dotknąć łącznie około 55 milionów ludzi. Konsekwencją awarii było wyłączenie 265 elektrowni, w tym 16 elektrowni jądrowych. Straty spowodowane awarią wyniosły około sześciu miliardów dolarów.

2004 - Zmarł Czesław Miłosz, poeta, pisarz i historyk literatury, laureat Literackiej Nagrody Nobla. Pozostaje jedną z największych indywidualności w polskiej literaturze współczesnej. Twórczość Miłosza należy do najwybitniejszych osiągnięć literackich, jego poezje, eseje i przekłady weszły do kanonu dzieł minionego stulecia. Przed wojną opublikował między innymi "Antologię poezji społecznej” i "Trzy zimy”. Wojenne wiersze ukazały się w 1945 roku w tomach "Ocalenie” i "Pieśń niepodległa”. Współpracował z paryską "Kulturą”, na emigracji wydał - "Zniewolony umysł”, "Zdobycie władzy”, "Dolinę Issy”, "Rodzinną Europę” i "Traktat poetycki”. W 1960 przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, opublikował między innymi tomy poezji: "Król Popiel i inne wiersze”, "Gucio zaczarowany”, "Miasto bez imienia”, zbiory esejów i szkiców: "Widzenia nad Zatoką San Francisco”, "Ziemia Ulro”, "Ogród”. Urodził się 30 czerwca 1911 roku. 20. rocznica

2004 - Zginął Neal Leslie Fredericks, amerykański operator filmowy, pracujący głównie przy produkcjach niezależnych. Był kamerzystą przy kręceniu zdjęć do serialu "Gun”, a jako główny operator zasłynął zdjęciami do niskobudżetowego horroru "The Blair Witch Project” z 1999. Urodził się 24 lipca 1969 roku. 20. rocznica

2007 - W Afganistanie zginął pierwszy polski żołnierz sił stabilizacyjnych - porucznik Łukasz Kurowski z 10. Brygady Kawalerii Pancernej. Brał udział w patrolu wojsk polskich i afgańskich. Konwój złożony z pojazdów HMMWV, którym poruszali się żołnierze został ostrzelany, a następnie nastąpiła wymiana ognia. Mimo udzielenia natychmiastowej pomocy, Łukasz Kurowski zmarł w wyniku odniesionych ran. Urodził się 14 lutego 1979 roku.

2007 - 796 osób zginęło, a 1562 zostały ranne w serii samobójczych zamachów bombowych wymierzonych w wyznawców jezydyzmu w miejscowości Kahtanija w Iraku. Zamach został przeprowadzony za pomocą cysterny i trzech samochodów wypełnionych łącznie dwiema tonami materiałów wybuchowych. Potężne eksplozje wywołane przez zamachowców samobójców, kierujących pojazdami, spowodowały zniszczenie budynków mieszkalnych, co zwiększyło liczbę ofiar.

2009 - W Krakowie zmarł Jerzy Krasuski, historyk, znawca dziejów Niemiec i stosunków polsko-niemieckich. Urodził się 28 grudnia 1930 roku. 15. rocznica

2011 - Otwarto stadion PGE Arena Gdańsk. Pierwszym oficjalnym meczem było spotkanie Lechii z Cracovią rozegrane tego samego dnia. Został wybudowany na mistrzostwa Europy w piłce nożnej w 2012 roku w Polsce i na Ukrainie. Stadion liczy ponad 41 tysięcy 600 miejsc i jest stadionem czwartej kategorii UEFA.

2013 - Zmarła Elżbieta Piwek, aktorka. W latach 1977-78 występowała w Teatrze imienia Bogusławskiego w Kaliszu, od 1978 do 2008 w Teatrze imienia Kochanowskiego w Opolu, a od 2008 w warszawskim Teatrze Studio. Laureatka nagrody Złota Maska za rolę w przedstawieniach "Piaf" i "Zbrodnie serca". Urodziła się 3 lutego 1954 roku.

2013 - Egipskie siły bezpieczeństwa rozpoczęły likwidację dwóch obozów zwolenników obalonego prezydenta Muhammada Mursiego w Kairze. Doprowadziło to do wybuchu zamieszek w całym kraju, w wyniku których do 18 sierpnia zginęło łącznie 638 osób, a cztery tysiące zostało rannych.

2017 - Zmarł Andrzej Blumenfeld, aktor kinowy, telewizyjny i teatralny, udzielał swojego głosu także w dubbingach. Był związany z teatrami początkowo na Wybrzeżu potem w Warszawie. Zagrał w kilkudziesięciu filmach kinowych i serialach. Za osiągnięcia w pracy artystycznej został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. W 2013 otrzymał Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Urodził się 12 sierpnia 1951 roku.

2018 - W Genui we Włoszech zawalił się wiadukt Morandiego, będący częścią autostrady przecinającej dolinę Polcevera. W czasie burzy i ulewnego deszczu jeden z pylonów konstrukcji zbudowanej w latach 60. runął do strumienia i na stojące pod wiaduktem zabudowania. W wyniku katastrofy zginęły 43 osoby. Most Morandiego miał rozpiętość 1182 metrów, 18 metrów szerokości i 45 metrów wysokości przęsła nad dnem doliny. Pylony miały wysokość 90 metrów. Nowa konstrukcja - most San Giorgio - został oddany do użytku 3 sierpnia 2020 roku.

2019 - Zmarł Brunon Albrecht Zwarra, publicysta, autor książek o historii Gdańska, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. Stutthof i Sachsenhausen. Autor publikacji "Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków gdańszczan" z 1984 roku oraz pięciotomowego zbioru wspomnień. Był w sporze z Gunterem Grassem w sprawie oceny historycznej jego literatury, ponieważ w opinii Zwarry przedstawiał negatywny i wypaczony wizerunek Polaków. Brunon Albrecht Zwarra spoczywa na Cmentarzu Oliwskim. Urodził się 18 października 1919 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarła Ewa Demarczyk, piosenkarka, aktorka i pianistka, wykonawczyni poezji śpiewanej, gwiazda krakowskiej Piwnicy pod Baranami. Nazywana była "Czarnym Aniołem Piosenki", a wykonywane przez nią utwory, jak: "Czarne anioły", "Karuzela z madonnami", "Grande Valse Brillante", "Tomaszów" czy "Groszki i róże" były interpretacjami wierszy wybitnych poetów: Leśmiana, Tuwima, Baczyńskiego, Goethego i Mandelsztama. Przyniosły jej uznanie w kraju i zagranicą. W latach 1985-2000 prowadziła Państwowy Teatr Muzyki i Poezji "Teatr Ewy Demarczyk" w Krakowie. W 2001 roku utworzyła też fundację o tej samej nazwie. Odznaczona między innymi Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Oficerskim Legii Francuskiej. Urodziła się 16 stycznia 1941 roku.

2021 - Zmarła Irena Bajerska, architekt krajobrazu, wykładowca akademicki, członek Stowarzyszenia Architektów Polskich. Wybitna projektantka, autorka wielu ogrodów, terenów rekreacyjnych i przestrzeni publicznych. Projektantka słynnego zielonego dachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Urodziła się 17 grudnia 1943 roku.

2021 - Zmarł Raymond Murray Schafer, kanadyjski kompozytor, badacz pejzażu dźwiękowego i pedagog muzyczny. Na przełomie lat 60. i 70. rozpoczął World Soundscape Project - Przedsięwzięcie Pejzażu Dźwiękowego Świata na Simon Fraser University, w Burnaby. W 1977 roku opublikował książkę "The Tuning of the World", nowatorską pozycję z zakresu ekologii dźwięku. Jest autorem monumentalnego cyklu "Patria", złożonego z utworów wykonywanych w środowisku naturalnym. Urodził się 18 lipca 1933 roku.

2022 - Zmarł Stefan Gierowski, malarz, abstrakcjonista, profesor warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, przedstawiciel współczesnej awangardy malarskiej, określany mianem klasyka polskiej nowoczesności. Autor cyklu "Malowanie dziesięciorga przykazań”. Nie nadaje swoim pracom tytułów, lecz nazywa je "Obrazami” i numeruje cyframi rzymskimi. W 1997 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, w 2005 roku otrzymał Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Urodził się 21 maja 1925 roku.

2023 - W Parku Miejskim w Koluszkach (województwo łódzkie) odsłonięto mural oddający hołd żołnierzom oddziału partyzanckiego Armii Krajowej porucznika Romualda Ziółkowskiego, pseudonim "Sam". Oddział powstał w lipcu 1944 roku. Zrzeszał podziemnych działaczy obwodu Brzeziny - Koluszki. Mural jest dziełem artystki Pauliny Nawrot-Stefanowicz. Powstał na podstawie zdjęcia, które wykonał na kwaterze w Kołacinku w pierwszej połowie września 1944 roku łódzki fotograf Józef Szperling, ojciec dwóch partyzantów służących w oddziale. W centralnej części muralu znajduje się porucznik Romuald Ziółkowski. Pochodził z Żakowic Nowych, był kolejarzem, od 1941 roku współorganizatorem dywersji na stacji kolejowej w Koluszkach. Odbył przeszkolenie w Oddziale Partyzanckim „Groma” i w lipcu 1944 roku objął dowodzenie formowanym oddziałem Obwodu AK Brzeziny - Koluszki. Po jego prawej i lewej stronie znajduje się łącznie kilkunastu partyzantów. 1. rocznica

Zobacz także

2024-10-21, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 21 października - Międzynarodowy Dzień Mediacji. 21 października - Międzynarodowy Dzień Odpoczynku od Świętowania. » więcej 2024-10-20, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 20 października - Światowy Dzień Osteoporozy. 20 października - Światowy Dzień Statystyki. 20 października - Europejski Dzień Seniora. 20 października… » więcej 2024-10-19, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 19 października - Kościół katolicki wspomina błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszkę, kapelana warszawskiej "Solidarności”, obrońcę praw człowieka… » więcej 2024-10-18, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 18 października - Europejski Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi. 18 października - Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy, ustanowiony przez Światową Organizację… » więcej 2024-10-17, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 17 października - Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem, ustanowiony w 1992 roku, przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. » więcej 2024-10-16, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 16 października - W Polsce jest obchodzony Dzień Papieża Jana Pawła II, związany z rocznicą wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Apostolską. Został ustanowiony… » więcej 2024-10-15, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 15 października - Międzynarodowy Dzień Białej Laski, dzień osób niewidomych, obchodzony od 1964 roku. 15 października - Europejski Dzień Walki z Rakiem… » więcej 2024-10-14, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 14 października - W Polsce obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej (do 1982 Dzień Nauczyciela), w rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej. 14 października… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 13 października - Dzień Ratownictwa Medycznego, obchodzony w Polsce od 2006 roku. 13 października - Międzynarodowy Dzień Ograniczania Skutków Katastrof… » więcej 2024-10-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 października - Światowy Dzień Reumatyzmu. 12 października - Dzień Bezpiecznego Komputera, obchodzony od 2004 roku. 12 października - Dzień Kolumba… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »