Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-08, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

8 sierpnia - Wielki Dzień Pszczół.

8 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Kota, ustanowiony w 2002 roku przez Międzynarodowy Fundusz na rzecz dobrostanu Zwierząt (w Polsce dużo bardziej popularny jest Światowy Dzień Kota, obchodzony 17 lutego).
1454 - W czasie wojny 13-letniej wojska sprzymierzonego z Królestwem Polskim Związku Pruskiego zdobyły po kilkumiesięcznym oblężeniu zamek krzyżacki w Sztumie. Pozwoliło to dowodzącemu wojskami gdańskimi Ściborowi Bażyńskiemu na skierowanie większych sił pod ostatnie dwie utrzymywane przez Krzyżaków twierdze: Malbork i Chojnice. Po zwycięstwie nad wojskami Rzeczypospolitej i Związku Pruskiego, 18 września, Krzyżacy znieśli oblężenia Chojnic i Malborka. 570 rocznica

1553 - Zmarł Girolamo Fracastoro, włoski lekarz, nauczyciel i poeta. W 1546 roku przedstawił teorię roznoszenia chorób zakaźnych, która została empirycznie potwierdzona dopiero w XIX wieku przez Louisa Pasteura i Roberta Kocha. Przedstawił również pierwszy opis tyfusu. Urodził się w 1478 roku.

1576 - Wmurowano kamień węgielny pod budowę pierwszego na świecie publicznego obserwatorium astronomicznego Uranienborg na wyspie Hveen, leżącej w cieśninie Sund. Budowę prowadził do 1780 roku duński astronom Tycho Brahe. Na podstawie badań i pomiarów pozycji ciał niebieskich przeprowadzanych w obserwatorium Jan Kepler sformułował swoje trzy prawa dotyczące ruchu planet. W 1597 roku obserwatorium zostało opuszczone i zniszczone.

1680 - W Paryżu otwarto Comédie Francaise - francuski teatr narodowy. Teatr wystawia w sposób tradycyjny, nieraz wręcz konserwatywny, francuską klasykę. Od 1993 roku jednym z członków honorowych Comédie Francaise jest Andrzej Seweryn.

1709 - Portugalski duchowny i wynalazca Bartolomeu de Gusmao zaprezentował królowi Janowi V Wielkodusznemu pierwszy w historii balon napełniany gorącym powietrzem. Król nagrodził wynalazcę ofiarując mu katedrę profesorską uniwersytetu w Coimbrze. 315 rocznica

1731 - Urodził się Johann August Schlettwein, niemiecki ekonomista, pisarz, fizjokrata, uważany za pierwszego autora, który wprowadził do obiegu naukowego wyrażenie "samorząd". Jego najważniejsze dzieło to "Grundfeste der Staaten oder die politische Oekonomie" z 1779 roku.. Zmarł 24 kwietnia 1802 roku.

1747 - W Warszawie otwarto pierwszą publiczną bibliotekę i jedną z największych w Europie w połowie XVIII wieku, utworzoną ze zbiorów braci Józefa i Andrzeja Załuskich. Bezpłatna biblioteka mieściła się w pałacu Daniłowiczowskim i pełniła funkcję ośrodka życia naukowego i literackiego w Polsce. Po upadku insurekcji kościuszkowskiej zbiory Biblioteki liczące 400 tysięcy tomów, 20 tysięcy rękopisów i 40 tysięcy rycin zostały zrabowane przez Rosjan i wywiezione na rozkaz Katarzyny II do Petersburga. Po I wojnie światowej zbiory dawnej Biblioteki Załuskich zostały częściowo zwrócone w latach 1921-1934 na mocy traktatu ryskiego.

1780 - Zmarł Tadeusz Rejtan, uczestnik konfederacji barskiej, poseł nowogródzki na Sejm w 1773 roku. Stał się symbolem niezłomnego patriotyzmu po tym, jak desperacko zademonstrował sprzeciw wobec planu rozbioru Polski - na sejmie warszawskim w kwietniu 1773 roku. Jego bohaterski opór przeciw skonfederowaniu Sejmu Rozbiorowego uznawany jest za jedną z ostatnich pozytywnych prób zastosowania "liberum veto". Urodził się 20 sierpnia 1742 roku.

1786 - Dwaj Francuzi - Jacques Balmat i Michael Gabriel Paccard o godzinie 18.23 dokonali pierwszego wejścia na Mont Blanc, najwyższy szczyt Alp liczący cztery tysiące 808 metrów. Data ta jest uznawana za początek alpinizmu. Pierwszego polskiego wejścia na Mont Blanc, a dwunastego w ogóle, dokonał Antoni Malczewski z 11 przewodnikami, 4 sierpnia 1818.

1794 - Dowodzone przez generała Tomasza Wawrzeckiego wojska insurekcji kościuszkowskiej zdobyły Lipawę w Kurlandii. Wkrótce po wycofaniu się Rosjan powstańcy opanowali całą zachodnią część Kurlandii do rzeki Windawy. Po kapitulacji Wilna 12 sierpnia generał Wawrzecki zmuszony został do ewakuacji swych sił z Lipawy na Żmudź. 230 rocznica

1799 - Urodził się Nathaniel Brown Palmer, amerykański kapitan, jeden z trzech odkrywców Antarktydy obok Fabiana Bellingshausena i Edwarda Bransfielda. Odkryty przez niego 17 listopada 1820 roku Półwysep Antarktyczny w amerykańskim nazewnictwie geograficznym do 1964 roku nosił nazwę "Półwysep Palmera”. Obecnie nazwę Ziemia Palmera nosi południowa część Półwyspu Antarktycznego. Zmarł 21 czerwca 1877 roku. 225 rocznica

1829 - Zmarł Jan Zachariasz Frey, malarz i rytownik. Wykonał między innymi ilustracje do pracy Stanisława Staszica "O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski" oraz do "Śpiewów historycznych" Juliana Ursyna Niemcewicza. Urodził się w czerwcu 1769 roku. 195 rocznica

1847 - Zmarł Samuel Bogumił Linde, leksykograf, autor sześciotomowego "Słownika Języka Polskiego", zawierającego około 60 tysięcy haseł. W latach 1816-1818 wykładał na Uniwersytecie Warszawskim. Następnie był dyrektorem wyodrębnionej z uniwersytetu Biblioteki Publicznej, powiększając jej zbiory, głównie o rzadkie starodruki. Urodził się 11 kwietnia 1771 roku.

1863 - Powstańcy styczniowi pod dowództwem generała Michała Heidenreich-Kruka rozbili w bitwie pod Żyrzynem rosyjski konwój poczty pieniężnej. Po bitwie część rosyjskich żołnierzy przeszła na stronę powstańców, resztę puszczono wolno po złożeniu przysięgi, że nie będą więcej walczyć przeciwko Polakom. Powstańcy zdobyli 400 karabinów i przejęli 140 tysięcy rubli. Pieniądze te generał Kruk przeznaczył na wzmocnienie organizacyjne oddziałów powstańców w województwie lubelskim i podlaskim. 160. rocznica

1879 - Urodził się Emiliano Zapata, meksykański rewolucjonista, przywódca chłopskiej partyzantki w czasie rewolucji meksykańskiej w latach 1911-1917. Zginął 10 kwietnia 1919 roku. 145 rocznica

1888 - Urodził się Samuel Josef Agnon, pisarz żydowski, tworzący w języku hebrajskim. Zaczął pisać już w dzieciństwie, początkowo w jidysz, a po wyjeździe do Izraela po hebrajsku. Jego najbardziej znane utwory to: "Taniec śmierci”, "Porzucone żony” oraz "Wczoraj przedwczoraj”. Laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1966 roku. Zmarł 17 lutego 1970 roku. Jako data urodzin podawany jest też 17 lipca 1888 roku.

1896 - Urodziła się Marjorie Kinnan Rawlings, amerykańska pisarka, która mieszkała na wsi na Florydzie i pisała powieści o wiejskiej tematyce. Jej najbardziej znane dzieło "Roczniak", opowieść o chłopcu, który przygarnia osieroconego jelonka, a potem zmuszony jest go zabić - zdobyło Nagrodę Pulitzera dla książki beletrystycznej w 1939 roku i zostało z sfilmowane. Pisarka zmarła 14 grudnia 1953 roku.

1900 - Zmarł Emil Škoda, czeski inżynier i przemysłowiec. W 1866 roku został głównym inżynierem fabryki maszyn Ernst Fürst von Waldstein-Wartenberg w Pilźnie. Kupił fabrykę trzy lata później, w 1869 roku, i zaczął ją rozbudowywać. W 1890 roku rozpoczął produkcję karabinów maszynowych dla armii austro-węgierskiej. Zakłady Emila Škody należały do największych przedsiębiorstw produkcyjnych na terenie Austro-Węgier. Urodził się 19 listopada 1839 roku.

1901 - Urodził się Ernest Orlando Lawrence, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za wynalezienie i udoskonalenie cyklotronu oraz za wyniki uzyskane przy jego użyciu, w szczególności odnoszące się do pierwiastków sztucznie promieniotwórczych. W czasie II wojny światowej Lawrence przyłączył się do szeregu projektów, które ostatecznie znalazły realizację w rozpoczęciu projektu Manhattan. Zmarł 27 sierpnia 1958 roku.

1902 - Urodził się Paul Adrien Maurice Dirac, angielski fizyk teoretyk, jeden z twórców mechaniki kwantowej i elektrodynamiki kwantowej, laureat Nagrody Nobla w 1933 roku w dziedzinie fizyki. Zmarł 20 października 1984 roku.

1909 - Zmarła Maria MacKillop, założycielka Zgromadzenia Sióstr św. Józefa od Najświętszego Serca, pierwsza australijska święta Kościoła katolickiego - święta Maria od Krzyża. Zakonnice z jej zgromadzenia - "Józefinki"- prowadziły szkoły, sierocińce, zakłady poprawcze, domy starców oraz zakłady opieki nad nieuleczalnie chorymi. 19 stycznia 1995 roku beatyfikował ją Jan Paweł II, a kanonizował Benedykt XVI 17 października 2010. Urodziła się 15 stycznia 1842 roku. 115 rocznica

1913 - Urodził się Władysław Jania, artysta rzeźbiarz, uczeń Xawerego Dunikowskiego, adiunkt Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, autor między innymi pomników Jana Kochanowskiego w Zwoleniu i Sycynie oraz Janusza Korczaka w Warszawie. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej. Zmarł 22 marca 2008 roku.

1914 - 8 sierpnia 1914 roku, na nadzwyczajnie zwołanym posiedzeniu Dumy Państwowej, poseł kielecki Wiktor Jaroński złożył w imieniu Koła Polskiego deklarację o solidarności narodu polskiego z Rosją w jej walce z Niemcami. Została ona bardzo dobrze przyjęta przez Romana Dmowskiego, który napisał później: "Nigdy w życiu żaden nasz krok polityczny tak mię nie ucieszył”. 110 rocznica

1919 - Zdobyciem Mińska zakończyła się polska ofensywa na terenie Białorusi w czasie wojny z bolszewikami. Oddziały rosyjskich komunistów poniosły ciężkie straty. Sukces ten pozwolił Polakom przesunąć znacząco linię frontu. Pod koniec sierpnia Józef Piłsudski wydał rozkaz wstrzymania ofensywy ze względu na zajęcie wszystkich na tym odcinku frontu ważnych dla Polski terenów. 115 rocznica

1919 - Urodził się Agostino De Laurentiis, włoski producent filmowy. Wyprodukował ponad 150 filmów, między innymi: "Gorzki ryż”, "La Stradę”, "Noce Cabirii”, "Trzy dni kondora”, "Biblię”, "Dekameron”, "Barbarellę”, "Hannibala”, "Wojnę i pokój”. Zmarł 10 listopada 2010 roku. 115 rocznica

1922 - Urodził się Adam Włodek, poeta, redaktor i tłumacz. Autor 10 zbiorów wierszy, wśród nich "Wiązanka jaskrów" z 1944 roku, "Arkusz poetycki" z 1944 roku, "Uważnie mijam" z 1963 roku i "Mruczek w butach" z 1948 roku, z ilustracjami Wisławy Szymborskiej, która była jego żoną w latach 1948-1954. Adam Włodek w czasie II wojny światowej walczył, jako ochotnik w kampanii wrześniowej, działał także w konspiracyjnym życiu kulturalnym. Po wojnie był redaktorem w prasie krakowskiej. Zmarł 19 stycznia 1986 roku.

1924 - Zmarł Roman Dzieślewski vel Zdzisławski pierwszy polski profesor elektrotechniki, rektor Politechniki Lwowskiej. Był autorem pierwszego akademickiego podręcznika w dziedzinie elektryki: "Encyklopedia elektrotechniki". Był też posłem na galicyjski Sejm Krajowy oraz członkiem Rady Miejskiej Lwowa. Urodził się 18 stycznia 1863 roku. 100 rocznica

1929 - Niemiecki sterowiec LZ 127 Graf Zeppelin rozpoczął lot dookoła świata. Przelot zaplanowano w czterech etapach. Pierwszy etap wiódł z Niemiec do Japonii. W drugim etapie do Los Angeles po raz pierwszy Zeppelin przeleciał nad Pacyfikiem. W trzecim sterowiec przeleciał nad Stanami Zjednoczonymi i wylądował w Lakehurst nad Atlantykiem. Wokółziemski przelot zakończył się w Friedrichshafen, w Niemczech 29 sierpnia po 21 dniach siedmiu godzinach i 34 minutach. 95 rocznica

1932 - Urodził się Alfons Nossol, arcybiskup, od 2009 roku biskup senior diecezji opolskiej. Teolog i ekumenista, były członek Papieskiej Rady do spraw Jedności Chrześcijan, Papieskich Komisji Mieszanych do spraw Dialogu Teologicznego między Kościołem katolickim i prawosławnym, przewodniczący Rady do spraw Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski. W 2013 roku został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

1937 - Urodził się Dustin Hoffman, amerykański aktor, zdobywca dwóch Oscarów, za role w filmach: "Sprawa Kramerów” i "Rain Man". Zagrał też między innymi w filmach: "Absolwent”, "Nocny kowboj”, "Mały wielki człowiek”, "Tootsie”, "Hawana, miasto utracone", "Marzyciel" i "Adwokat diabła".

1940 - Rozpoczął się kolejny etap Bitwy o Anglię, której walki trwały do 31 października. Z ujścia Tamizy wypłynął na kanał La Manche duży konwój, który Niemcy kilkakrotnie atakowali dużymi siłami. Doszło do zaciętych walk, w których wzięło udział aż siedem dywizjonów RAF. Konwój poniósł duże straty. Na 20 jednostek siedem zatonęło, a sześć było poważnie uszkodzonych. Niemcy okupili ten sukces stratą 31 samolotów, zestrzelili natomiast 17 samolotów brytyjskich. Jednocześnie maszyny niemieckie wykonały szereg lotów rozpoznawczych nad brytyjskimi miastami i lotniskami. Był to dzień największej aktywności Luftwaffe przeciwko Brytyjczykom, uznaje się go, zatem za początek bitwy o Anglię.

1941 - W Grajewie Niemcy utworzyli obóz przejściowy dla ludności cywilnej, w którym stale przebywało co najmniej 50 więźniów Polaków. Dzień wcześniej, na miejscowym cmentarzu żydowskim, Niemcy rozstrzelali ponad 120 osób, Polaków, Żydów i Rosjan. Rano stanęli oni przed niemieckim sądem. Na salę wprowadzano kolejno więźniów i pytano jedynie o imię i nazwisko, a następnie bez żadnego postępowania ogłaszano wyrok - karę śmierci.

1941 - Oddział SS z Łucka i ukraińscy policjanci zamordowali 300 Żydów z Beresteczka. Od początku niemieckiej okupacji w 1941 roku Żydzi w Beresteczku, stanowiący 35 procent mieszkańców miasta, zostali poddani represjom - nakazano im nosić opaski z Gwiazdą Dawida, zmuszano ich do nieodpłatnego wykonywania ciężkich prac. Nie mogli opuszczać miejscowości, byli bici i okradani przez policjantów ukraińskich z miejscowego posterunku. W październiku 1941 roku utworzono getto, po którego likwidacji zamordowano około trzech tysięcy Żydów.

1941 - Urodził się Jerzy Marian Zimowski, polityk, adwokat, urzędnik państwowy, poseł na Sejm X kadencji. W 1980 wstąpił do "Solidarności”, a w stanie wojennym został internowany. Po zwolnieniu działał w podziemnych strukturach NSZZ "Solidarność”. Od założenia należał do Unii Demokratycznej, następnie do Unii Wolności i Partii Demokratycznej - demokraci.pl. Zmarł nagle podczas kąpieli w Morzu Czarnym, 15 sierpnia 2007 roku. Był mężem Janiny Paradowskiej.

1944 - W ósmym dniu Powstania Warszawskiego Niemcy poprzez place Teatralny i Bankowy rozpoczęli atak na pozycje powstańców przy ulicy Bielańskiej i Ratuszu, pędząc przed sobą w charakterze "żywych tarcz” kilka szeregów kobiet polskich z dziećmi. Atak załamał się w ogniu bocznym powstańców, a większości zakładników udało się dzięki pomocy żołnierzy AK schronić na terenie opanowanym przez Polaków. W ruinach Teatru Wielkiego Niemcy zamordowali około 350 cywilów - mężczyzn i chłopców zamieszkujących sąsiednie bloki mieszkalne. Powstańcy utrzymali swoje pozycje na Starówce i w okolicach Ogrodu Saskiego. Po wielogodzinnej walce udało się im utrzymać Aleje Jerozolimskie, ponadto zgrupowanie "Chrobry II" zajęło siedzibę Wodociągów przy placu Starynkiewicza, poszerzyły się także kontrolowane przez Powstańców obszary na Żoliborzu. Powstańcy uruchomili radiostację "Błyskawica, nadającą z gmachu PKO na rogu Jasnej i Świętokrzyskiej. W nocy siedem brytyjskich halifaxów i liberatorów z polskimi załogami dokonało zrzutów w rejonie Śródmieścia. Większość zasobników trafiła w ręce powstańców. 80 rocznica

1944 - W powstańczym szpitalu zmarł od ran Juliusz Kaden-Bandrowski, pisarz, kronikarz 1. Brygady Legionów, współorganizator i sekretarz generalny Polskiej Akademii Literatury. Jest autorem powieści "Piłsudczycy" i "Generał Barcz". Urodził się 24 lutego 1885 roku. 80 rocznica

1944 - Zginął w Powstaniu Warszawskim Antoni Szczęsny Godlewski, pseudonim "Antek Rozpylacz", żołnierz batalionu "Sokół”. Po śmierci stał się symbolem bohaterstwa młodzieży powstańczej. Urodził się 11 stycznia 1923 roku. 80 rocznica

1944 - Powstańcza radiostacja "Błyskawica" nadała pierwszą audycję. Nadajnik Stacji Nadawczej Armii Krajowej, umieszczony na gmachu PKO na rogu Jasnej i Świętokrzyskiej, miał moc 200 watów i nadawał do końca walk powstańczych. Sygnałem stacji była melodia "Warszawianki". W eter, jako pierwsze popłynęły słowa: "Halo, tu mówi Błyskawica! Stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie, na fali 32,8 oraz 52,1 metra. Duch Warszawy jest wspaniały”. Radiostacja miała bardzo duży zasięg - obejmowała nie tylko całą Europę, jej sygnał docierał nawet do Stanów Zjednoczonych. Nadawała audycje mówiące o bohaterstwie powstańców, zagrzewające do walki i dodające im ducha. Kierowała też przekaz do polskich żołnierzy walczących poza granicami kraju. Nadawała także programy dywersyjne, skierowane do żołnierzy Wehrmachtu. Radiostacja została zniszczona przez samych powstańców, 4 października, po klęsce Powstania Warszawskiego. Podczas powstania działała także radiostacja "Burza", która nadawała programy od 3 sierpnia z gmachu Poczty Głównej. 80 rocznica

1945 - Związek Radziecki wypowiedział wojnę Japonii. Sowieckie dywizje wkroczyły do Mandżurii, rozbijając szybko japońską Armię Kwantuńską. Po zrzuceniu przez Amerykanów bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki, złamany został opór Japończyków i 2 września, 1 września czasu środkowoeuropejskiego, Japonia podpisała bezwarunkową kapitulację.

1945 - W Londynie podpisano porozumienie w sprawie ścigania i ukarania przestępców wojennych "państw osi", za zbrodnie przeciw pokojowi i ludności. Osoby, które dopuściły się zbrodni wojennych i okrucieństw, lub kierowały nimi, miały być oddawane pod sądy krajów, w których zostały one dokonane. Na mocy dokumentu powołano też Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze.

1946 - Urodził się Václav Benda, czeski programista, działacz opozycji antykomunistycznej, rzecznik Karty 77, więzień polityczny, po 1989 polityk chrześcijańskiej demokracji. Zmarł 2 czerwca 1999 roku.

1948 - Urodził się Stanisław Wolski, aktor teatralny i filmowy związany z Wrocławiem. Animator kultury, twórca happeningów i przedstawień ulicznych. W latach 1974-1982 występował w Teatrze Kalambur. Twórca teatru alternatywnego "Theatrum 70”, współtwórca kabaretu "Gralak Marian”. Występował też w Antykabarecie "Dobry Wieczór we Wrocławiu". Zmarł 25 lutego 2021 roku. 75. rocznica

1952 - Najwyższy Sąd Wojskowy PRL orzekł wyroki śmierci wobec czterech oficerów Sztabu Generalnego oskarżonych o "szpiegostwo na rzecz jednego z mocarstw zachodnich i próbę obalenia przemocą ustroju Polski”. Dwaj ze skazanych, podpułkownik Marian Orlik i podpułkownik Aleksander Kita zostali rozstrzelani 3 grudnia 1952 roku. Szczątki podpułkownika Orlika, pośmiertnie awansowanego do stopnia generała brygady, zidentyfikowano w kwaterze "Na Łączce" na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W 2014 zidentyfikowano także podpułkownika Aleksandra Kitę, również jego zwłoki pochowano anonimowo "Na Łączce".

1955 - W Genewie rozpoczęła się pierwsza międzynarodowa konferencja na temat wykorzystania energii jądrowej w celach pokojowych. Działania na rzecz eksploatowania energii atomowej dla nauki i gospodarki były odpowiedzią na deklarację prezydenta USA Dwighta Dawida Eisenhowera, który 8 grudnia 1953 roku, przemawiając na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ zapowiedział nowy kierunek polityki Stanów Zjednoczonych - określany, jako "Atomy dla pokoju”. Zaproponował, by "zabrać broń jądrową z rąk żołnierzy i włożyć ją w ręce tych, którzy wiedzą, jak pozbawić jej militarnej otoczki i zaadaptować dla celów pokojowych”.

1956 - W katastrofie w kopalni "Bois du Cazier" w belgijskim Marcinelle zginęło 262 górników, w tym 138 Włochów, 95 Belgów i ośmiu Polaków. Uratowano 12 górników.

1957 - Urodził się Andrzej Siemieniewski, duchowny rzymskokatolicki, profesor nauk teologicznych, biskup pomocniczy wrocławski w latach 2006-2021, biskup diecezjalny legnicki od 2021.

1961 - Urodził się The Edge, irlandzki muzyk, członek zespołu U2. Jest głównym kompozytorem w U2 i autorem słów do utworu "Sunday Bloody Sunday". Odpowiada za pisanie muzyki do tekstów Bono. Jego gra charakteryzuje się melodyjnym, rytmicznym brzmieniem. Oprócz grania w zespole U2, Edge komponował piosenki dla takich artystów jak Tina Turner czy Roy Orbison. Współpracował również z takimi muzykami jak Johnny Cash, B. B. King i Ronnie Wood. W 2003 roku magazyn "Rolling Stone" umieścił go na 24. miejscu rankingu najlepszych gitarzystów wszech czasów.

1961 - Urodził się Andrzej Kremer, prawnik, dyplomata, były wiceminister spraw zagranicznych. Był odpowiedzialnym w MSZ za sprawy prawne, traktatowe i konsularne. Między innymi negocjował, a później parafował polsko-amerykańskie porozumienie o stacjonowaniu w Polsce bazy antyrakiet. Zginął w katastrofie smoleńskiej, 10 kwietnia 2010 roku.

1963 - Podczas tak zwanego napadu stulecia w Wielkiej Brytanii grupa bandytów ukradła z wagonu pocztowego ekspresu relacji Glasgow-Londyn ponad dwa miliony sześćset tysięcy funtów szterlingów. Członkowie gangu zostali złapani i skazani na długoletnie więzienie, jednak zrabowanych pieniędzy nie odzyskano.

1967 - W Bangkoku powstało Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej ASEAN. Jej siedzibą jest Dżakarta. Obecnie członkami jest 10 państw: Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia, Brunei, Wietnam, Laos, Mjanma i Kambodża.

1968 - Zmarła Matylda Getter, siostra zakonna, naczelna matka przełożona prowincji warszawskiej Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, działaczka społeczna oraz oświatowo-wychowawcza w przedwojennej Polsce, a także humanitarna w czasie II wojny światowej. Sprawiedliwa wśród Narodów Świata. W czasie II wojny światowej wykorzystywała sieć sierocińców zgromadzenia, do ukrywania w nich żydowskich dzieci z warszawskiego getta. Dzięki tej akcji siostrom franciszkankom udało się ocalić kilkaset osób skazanych na zagładę. Urodziła się 25 lutego 1870 roku.

1974 - Prezydent Stanów Zjednoczonych Richard Nixon ogłosił przed Kongresem swoją dymisję z urzędu z dniem 9 sierpnia. Była ona spowodowana aferą Watergate, w której wykryto, że partia rządząca prowadziła szeroką inwigilację swoich przeciwników politycznych. Nowym, 38. prezydentem USA został Gerald Ford. 50 rocznica

1975 - 26 tysięcy osób zginęło w powodzi po zniszczeniu przez tajfun Nina tamy Banqiao i 61 mniejszych zapór chińskiej prowincji Henan. W kolejnych tygodniach umarło 145 tysięcy osób w wyniku epidemii oraz klęski głodu. Informacje o katastrofie były ukrywane przez chińskie władze, które doprowadziły do budowy tamy nie uwzględniając zastrzeżeń głównego hydrologa oraz wskazań inżynierów.

1976 - Zmarł Adolf Rosner, polsko-rosyjski trębacz jazzowy i kompozytor, pochodzenia żydowskiego. Jeden z twórców jazzu w Polsce; nazywany "Białym Armstrongiem". Urodził się 26 maja 1910 roku w Berlinie, ale w 1933 roku, po dojściu nazistów do władzy, jak wielu muzyków o żydowskich korzeniach, wyjechał z Niemiec - najpierw do Krakowa, a następnie do Warszawy. Jego występy w Polsce miały wielki wpływ na rozwój jazzu w kraju. Jego 13-osobowy zespół muzyczny odnosił olbrzymie sukcesy w Polsce i za granicą. Po klęsce wrześniowej uciekł do ZSRR, gdzie kontynuował karierę muzyczną. Po wojnie został aresztowany, jako kosmopolita i trafił do gułagu. Wyszedł po śmierci Stalina, a na trzy lata przed śmiercią wrócił do Berlina. O historii życia Rosnera nakręcono film dokumentalny "The Jazzman from the Gulag".

1981 - W Londynie zmarł generał Stanisław Skwarczyński, żołnierz Legionów Polskich i POW, dowódca 1. Dywizji Piechoty Legionów; w latach 1938-1939 szef Obozu Zjednoczenia Narodowego, w czasie kampanii polskiej 1939 roku dowódca grupy operacyjnej w Armii "Prusy". Urodził się 17 listopada 1888 roku.

1981 - Do Polski na rozmowy z generałem Wojciechem Jaruzelskim przyjechał sowiecki marszałek Wiktor Kulikow.

1981 - Urodził się Roger Federer, szwajcarski tenisista, wieloletni lider rankingu ATP, wicemistrz olimpijski w grze pojedynczej z Londynu, mistrz olimpijski w grze podwójnej z Pekinu, zdobywca Pucharu Davisa 2014. Federer uważany jest za jednego z najlepszych zawodników w historii tej dyscypliny. Ma w swoim dorobku rekordowe 20 zwycięstw w turniejach wielkoszlemowych.

1985 - Papież Jan Paweł II rozpoczął 27. podróż apostolską do sześciu krajów afrykańskich.

1989 - Rozpoczęła się tajna misja wojskowa STS-28 wahadłowca Columbia. Większość informacji o tym locie Columbii pozostała niejawna. Wiadomo, że załoga wahadłowca rozmieściła satelity wojskowe na orbicie Ziemi oraz, że "dokonano eksperymentów obserwacyjnych i fotograficznych w zakresie widoczności małych struktur na powierzchni naszej planety". 35 rocznica

1989 - Został wystrzelony europejski satelita Hipparcos, który wyznaczył odległości do ponad 2,5 miliona gwiazd położonych w promieniu 490 lat świetlnych od Ziemi. Podczas trzech i pół roku pracy Hipparcos odkrył też wiele gwiazd podwójnych, zarejestrował zmiany blasku tysięcy gwiazd zmiennych oraz wyznaczył położenie gwiazd z niespotykaną dotąd precyzją. 35 rocznica

1991 - Runął w czasie prac konserwatorskich maszt radiowy Programu Pierwszego Polskiego Radia w Konstantynowie. Liczący ponad 646 metrów wysokości maszt był wówczas najwyższą na świecie budowlą. Kierownik ekipy konserwującej z Mostostalu Zabrze został skazany na 2,5 roku więzienia za spowodowanie katastrofy. Za pośrednie przyczyny wypadku uznaje się zaniedbania podczas 17-letniej eksploatacji. Katastrofa spowodowała czasowe zaprzestanie nadawania na falach długich Programu I Polskiego Radia, odbieranego wówczas w odległych zakątkach Europy przez Polonię.

1996 - Zmarł Julian Stryjkowski, pisarz, uważany za największego, obok Isaaka Singera, epika obyczajów i kultury żydowskiej w Polsce. Autor trylogii: "Sen Azrila", "Głosy w ciemności" i "Austeria", oraz powieści: "Czarna róża", "Wielki strach". Był sygnatariuszem Listu 59 polskich intelektualistów protestujących przeciwko zmianom konstytucji PRL. Urodził się 27 kwietnia 1905 roku.

1996 - Sejm RP uchwalił ustawę o powołaniu Komitetu Integracji Europejskiej; celem jego działań było przygotowanie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.

2001 - Została wystrzelona amerykańska sonda Genesis, mającą zebrać i dostarczyć na Ziemię próbki wiatru słonecznego. Celem misji było zdobycie próbek materii, z której pierwotnie powstało Słońce oraz Układ Słoneczny. Kapsuła powrotna sondy, z powodu awarii spadochronów, roztrzaskała się o Ziemię, 8 września 2004, podczas nieudanego lądowania na pustyni w Utah, co doprowadziło do klęski całej misji.

2005 - Zmarł Wiesław Kotański, japonista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jeden z najwybitniejszych w świecie badaczy kultury Japonii. Otrzymał prestiżową nagrodę Yamagato Banto za promowanie studiów japonistycznych w Polsce. Urodził się 7 kwietnia 1915 roku.

2008 - W czeskiej Studénce pociąg EuroCity relacji Kraków - Praga uderzył w zawalony w trakcie remontu wiadukt. Zginęło siedem osób, w tym Polka, a 67 osób zostało rannych. Dwa miesiące później zmarła druga Polka poszkodowana w katastrofie.

2008 - Wybuchł konflikt między siłami wojskowymi Gruzji a separatystycznymi republikami Abchazji i Osetii Południowej. Separatystów czynnie wspierała Rosja, argumentując to względami obrony rosyjskiej ludności. 12 sierpnia do Gruzji udał się polski prezydent Lech Kaczyński, który wraz z prezydentami Ukrainy, Litwy i Estonii uczestniczył w zorganizowanym w Tbilisi wiecu poparcia dla Gruzji. W raporcie przygotowanym na zamówienie Unii Europejskiej przez niezależną komisję stwierdzono, "że choć Gruzja rozpoczęła działania wojenne, które doprowadziły do gruzińsko-rosyjskiego konfliktu zbrojnego, to Rosja wcześniej sprowokowała napięcie w regionie. Zarówno Rosjanie, Gruzini, jak i Południowi Osetyjczycy złamali międzynarodowe prawo humanitarne".

2008 - W Pekinie rozpoczęły się XXIX Letnie Igrzyska Olimpijskie. Wystartowali przedstawiciele 204 państw, w tym pierwszy raz zawodnicy z Tuvalu i Wysp Marshalla i oddzielnie zawodnicy z Czarnogóry i Serbii. Reprezentacja Polski liczyła 263 sportowców. Zdobyli 11 medali, w tym cztery złote. Mistrzostwa olimpijskie wywalczyli: Tomasz Majewski w pchnięciu kulą, Konrad Wasielewski, Marek Kolbowicz, Michał Jeliński, Adam Korol w wioślarstwie - czwórka podwójna bez sternika, Szymon Kołecki w podnoszeniu ciężarów oraz Leszek Blanik w gimnastyce sportowej. Decyzja o organizacji igrzysk w Chinach, uważanych za kraj łamiący prawa człowieka, wzbudziła liczne kontrowersje na świecie.

2009 - Zmarł Jan Tarasin, malarz, grafik, fotograf, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Urodził się 11 września 1926 roku. 15 rocznica

2010 - Po ulewnych deszczach wystąpiły z brzegów rzeki: Lubsza, Nysa Łużycka i Miedzianka. Podczas powodzi największe szkody wystąpiły w Bogatyni, gdzie całkowitemu zniszczeniu uległo 12 budynków, a około 600 zostało uszkodzonych. Straty materialne oszacowano na około 225 milionów złotych.

2010 - Zmarła Patricia Neal, amerykańska aktorka, laureatka Oscara w 1963 roku za rolę w filmie "Hud”. Zagrała między innymi w obrazach: "Dzień, w którym zatrzymała się Ziemia”, "Kurier dyplomatyczny”, "Śniadanie u Tiffany’ego”, "Na Zachodzie bez zmian”, "Mija czas” i "Gniazdo wdów”. Urodziła się 20 stycznia 1926 roku.

2014 - Były premier z czasów rządów Czerwonych Khmerów Khieu Samphan został skazany na dożywotnie pozbawienie wolności za zbrodnie przeciwko ludzkości, złamanie Konwencji Genewskiej z 1949 roku i ludobójstwo przez Nadzwyczajną Izbę Sądu Kambodży. W składzie tego trybunału jest 12 sędziów międzynarodowych z 10 krajów oraz 17 sędziów z Kambodży wybranych przez Kambodżańską Najwyższą Radę Sądownictwa z grona wskazanego przez Sekretarza Generalnego ONZ. Według różnych szacunków w czasie rządów Czerwonych Khmerów w drugiej połowie lat 70. ubiegłego wieku zginęło około dwóch milionów osób spośród siedmiu milionów obywateli Kambodży. 15 rocznica

2016 - Zmarła Anna Sokołowska, reżyserka, zajmująca się głównie filmami dla dzieci i młodzieży. Reżyserowała między innymi filmy: "Wielka, większa i największa", "Beata", "Julia, Anna, Genowefa...", Jeżycjada", "Bułeczka". Urodziła się 16 kwietnia 1933 roku.

2019 - Zmarł profesor Stanisław Konturek, fizjolog, lekarz gastroenterolog, profesor Katedry Fizjologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dziekan wydziału medycznego i prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1996-1999. Badał fizjologię i patologię układu pokarmowego, w szczególności zajmował się chorobami zapalnymi żołądka i działaniem bakterii Helicobacter Pylori. Był jednym z najczęściej cytowanych naukowców w tej dziedzinie, sam był autorem lub współautorem ponad 1300 publikacji. Był autorem pięciotomowego podręcznika akademickiego "Fizjologia człowieka". Odznaczony między innymi krzyżami: oficerskim, kawalerskim i komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Urodził się 8 października 1931 roku. 5 rocznica

2021 - Zmarł Jaan Kaplinski, estoński poeta, filozof i krytyk, wymieniany, jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Autor wielu utworów poetyckich i prozatorskich. W Polsce wydano jego tomik wierszy "Po drugiej stronie jeziora". Był synem polskiego wykładowcy na Uniwersytecie w Tartu Jerzego Kaplińskiego, który w 1941 roku został aresztowany przez NKWD i zginął w obozie pracy na terenie Związku Radzieckiego. Jaan Kaplinski urodził się 22 stycznia 1941 roku.

2021 - W Tokio zakończyły się XXXII Letnie Igrzyska Olimpijskie.

2022 - Zmarła Zofia Posmysz, więźniarka niemieckich obozów zagłady KL Auschwitz i Ravensbrück, pisarka i scenarzystka, Dama Orderu Orła Białego. W 1942 została uwięziona w Auschwitz, gdzie padła ofiarą eksperymentów pseudomedycznych. W styczniu 1945 była uczestniczą marszu śmierci. W 1945 zadebiutowała literacko wspomnieniami "Znam katów z Belsen..." Pracowała między innymi w Polskim Radiu, współtworząc od 1960 powieść radiową "W Jezioranach". Rozgłos przyniosło jej słuchowisko radiowe "Pasażerka z kabiny 45", na motywach którego powstał film "Pasażerka" w reżyserii Andrzeja Munka, a następnie książka pod tym samym tytułem wydana w 1962. W 2017 roku ukazał się wywiad-rzeka "Królestwo za mgłą", w którym Zofia Posmysz opowiada o swoich obozowych doświadczeniach. Urodziła się 23 sierpnia 1923 roku.

2022 - Zmarła Olivia Newton-John, brytyjsko-australijska piosenkarka i aktorka. Zagrała w filmach: "Ona będzie miała dziecko”, "W łóżku z Madonną”, "Nędza żywota” i "Xandu". Popularność zdobyła rolą w musicalu "Grease”, w którym wystąpiła z Johnem Travoltą. Jej ojciec Brian Newton-John był oficerem MI6 i brał udział w pracach nad Enigmą oraz aresztował Rudolfa Hessa. Urodziła się 26 września 1948 roku.

2023 - Zmarł Sixto Díaz Rodríguez amerykański wokalista i gitarzysta, działacz społeczny i polityczny. Jego losy stały się kanwą filmu "Sugar Man", który w 2013 roku zdobył Oskara a najlepszy dokument. Artysta mieszkający w USA i pracujący na budowach nie zdawał sobie sprawy z popularności jaką cieszą się jego nagrania w Republice Południowej Afryki. Autor albumów "Cold Fact" z 1970 i "Coming from Reality" z 1971. Urodził się 10 lipca 1942 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-09-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 września - Międzynarodowy Dzień Czystego Powietrza dla Błękitnego Nieba. 7 września - Światowy Dzień Świadomości Dystrofii Duchenne'a. » więcej 2024-09-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 września - Dzień Walki z Prokrastynacją. 6 września - Dzień Czytania Książek. » więcej 2024-09-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 września - Międzynarodowy Dzień Dobroczynności. » więcej 2024-09-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 września - W Polsce obchodzone jest wspomnienie 11 błogosławionych męczennic, sióstr nazaretanek z Nowogródka, zamordowanych przez hitlerowców 1 sierpnia… » więcej 2024-09-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 września - Święto Niepodległości Republiki San Marino. 3 września - Dzień Wieżowców. » więcej 2024-09-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 września - Międzynarodowy Dzień Sępa. 2 września - Światowy Dzień Brody. 2 września - Dzień Dużego Rozmiaru. » więcej 2024-09-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 września - Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzony w Polsce, od 1997 roku. 1 września - Święto Wojsk Obrony Przeciwlotniczej… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności, ustanowiony przez Sejm 27 lipca 2005 roku, dla upamiętnienia podpisania w 1980 roku porozumień gdańskich. Polskie… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci Osób Zaginionych. 30 sierpnia - Dzień Taksówkarza » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, proklamowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 29 sierpnia - Dzień Straży… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »