Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-06, 01:00 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

6 sierpnia - Kościoły chrześcijańskie obchodzą święto Przemienienia Pańskiego.
1409 - Wielki mistrz zakonu krzyżackiego Ulrich von Jungingen wysłał z Malborka posłów z formalnym wypowiedzeniem wojny Polsce. Dokument został doręczony przebywającemu w Korczynie królowi Władysławowi II Jagielle 14 sierpnia. Oficjalnie wojna zakończyła się zwycięstwem Polski i podpisaniem 1 lutego 1411 roku w Toruniu I pokoju toruńskiego. Polska odzyskała ziemię dobrzyńską z zamkiem w Bobrownikach, natomiast Litwa zyskiwała obietnicę, że za życia Jagiełły i Witolda Zakon krzyżacki nie będzie występował z pretensjami do Żmudzi. 615 rocznica

1414 - W wojnie z zakonem krzyżackim wojska polsko-litewskie zdobyły Nidzicę. Król Władysław II Jagiełło wypowiedział wojnę Krzyżakom 18 lipca na zamku w Łęczycy pod hasłem odzyskania wszystkich historycznych strat Polski na rzecz Zakonu, w tym Ziemi Chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego. W ciągu kilku tygodni Polacy zajęli całą Warmię po Elbląg i Braniewo, niszcząc poważnie najbogatsze południowo-zachodnie terytoria zakonne. Po mediacji legata papieskiego Władysław Jagiełło zawarł z Krzyżakami 7 października dwuletni rozejm pod Brodnicą i zgodził się dochodzić swych roszczeń na drodze dyplomatycznej. 610 rocznica

1657 - Zmarł Bohdan Chmielnicki, hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego na Ukrainie przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1648-1654. Na Ukrainie uznawany jest za bohatera narodowego, w Polsce wielu uważa go za zdrajcę. Urodził się 27 grudnia 1595 roku.

1711 - Wyruszyła pierwsza pielgrzymka warszawska na Jasną Górę. Pątnicy szli z podziękowaniem za ustąpienie epidemii dżumy. Jest to do dziś jedna z najliczniejszych pieszych pielgrzymek do częstochowskiego sanktuarium.

1718 - Ukazało się pierwsze wydanie tygodnika "Poczta Królewiecka”. Do 28 grudnia 1720 roku wydano 126 numerów tygodnika drukowanego w Królewcu. "Poczta Królewiecka" była drugim czasopismem polskim po wcześniej wydawanym "Merkuriuszu Polskim".

1762 - Francuski parlament wydał dekret o wypędzeniu jezuitów z kraju, uznając ich działalność za szkodliwą dla interesów narodu. Papież Klemens XIV, uginając się pod presją polityczną, opublikował 21 lipca 1773 roku dokument znoszący zakon jezuitów. 7 sierpnia 1814 papież Pius VII formalnie przywrócił zakon do istnienia.

1825 - Boliwia ogłosiła niepodległość od Peru. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe. Nazwa państwa pochodzi od nazwiska przywódcy walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów - Silvio Bolivara.

1881 - Urodził się Aleksander Fleming, szkocki bakteriolog i lekarz. Zasłynął z odkrycia penicyliny, która działa silnie bakteriobójczo, a łagodnie dla człowieka. W 1945 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny za odkrycie penicyliny razem z Howardem Floreyem i Ernstem Chainem. Zmarł 11 marca 1955 roku.

1889 - Urodziła się w Wilnie Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, autorka utworów dramatycznych i przekładów literackich. Nazywana "Iłłą", należała do najwybitniejszych postaci życia literackiego w 20-leciu międzywojennym. Angażowała się też w sprawy kraju, przez niemal 10 lat pełniąc funkcję sekretarza marszałka Józefa Piłsudskiego. Zmarła w 1983 roku. Różne źródła podają kilka możliwych dat urodzin Kazimiery Iłłakowiczówny. Ona sama wskazywała orientacyjnie rok 1892, pojawiają się też lata: 1888, 1889 i 1898. Najpewniejsza jednak wydaje się, jak wynika z dokumentów, do których dotarła biografka poetki Joanna Kuciel-Frydryszak, data 6 sierpnia 1889. 135 rocznica

1890 - Amerykański morderca William Kemmler, jako pierwszy został stracony na krześle elektrycznym. Pomysłodawcą i wynalazcą urządzenia jest Thomas Alva Edison. Zasada działania opiera się na wykorzystaniu prądu zmiennego. Mimo, że krzesło elektryczne przez długi czas było symbolem kary śmierci w Stanach Zjednoczonych, obecnie wycofuje się je z użycia na rzecz zastrzyku trucizny.

1892 - Urodził się Henryk Józewski, malarz tworzący głównie pejzaże i portrety, polityk i działacz niepodległościowy, piłsudczyk. Minister spraw wewnętrznych i wojewoda wołyński w latach 20. XX wieku, w czasie wojny - w konspiracji. Po 1945 roku kontynuował działalność konspiracyjną, za co został skazany na długoletnie więzienie. Wyrok anulowano po amnestii. Zmarł 23 kwietnia 1981 roku.

1904 - Urodził się Aleksander Bocheński, publicysta, eseista, tłumacz i polityk. Autor między innymi prac: "Dzieje głupoty w Polsce", "Rzecz o psychice narodu polskiego", "Rozmyślania o polityce polskiej”. Współpracował z Jerzym Giedroyciem pisząc do paryskiej "Kultury”. W 1983 roku był członkiem Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, popierającego wprowadzenie stanu wojennego przez komunistyczne władze. Zmarł 12 stycznia 2001 roku. 120 rocznica

1910 - Podczas akcji ratowniczej w Tatrach zginął Klemens "Klimek" Bachleda, jeden z założycieli Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Odkrył w Tatrach wiele nowych dróg taternickich, poczynając od zejścia z Łomnicy jej północną ścianą w 1888, a poza tym dokonał pierwszych wejść na niezdobyte wcześniej szczyty. Uczestniczył w pierwszym zimowym wejściu na najwyższy szczyt tatrzański - Gerlach w 1905 roku. Odgrywał wybitną rolę w taternickim zdobywaniu Tatr przez ponad 30 lat. Klemens Bachleda był pierwszym z górali, który nauczył się jazdy na nartach. Zginął, idąc na ratunek w trudnych warunkach pogodowych, innemu taternikowi. Urodził się 13 listopada 1851 roku.

1910 - Urodził się Charles Ainslie Crichton, brytyjski reżyser filmowy i telewizyjny. Największy sukces odniósł realizując swój ostatni film, komedię "Rybka zwana Wandą", z udziałem członków grupy Monty Pythona. Za reżyserię tego filmu otrzymał w 1989 roku nominację do Oscara. Był wówczas, również wytypowany do tej nagrody wspólnie z Johnem Cleesem za scenariusz. Wcześniej był reżyserem kilkudziesięciu filmów. Zmarł 14 września 1999 roku.

1914 - O godzinie 2:42 nastąpił wymarsz Pierwszej Kadrowej Kompanii strzelców z krakowskich Oleandrów pod dowództwem Józefa Piłsudskiego do Królestwa Polskiego. Jej zadaniem było wywołanie antyrosyjskiego powstania w Królestwie Polskim. O godzinie 9.45 żołnierze obalili słupy graniczne pod Michałowicami, wkraczając do zaboru rosyjskiego. Po bezskutecznej próbie przebicia się do Warszawy i wywołania tam powstania, Pierwsza Kadrowa powróciła do Krakowa, stając się zalążkiem Wojska Polskiego. 110 rocznica

1914 - Podczas spotkania w Krakowie Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych Józef Piłsudski zawiadomił zebranych, że w Warszawie powstał Rząd Narodowy, który mianował go komendantem wszystkich polskich sił wojskowych. Tego samego dnia w Krakowie pojawiły się ulotki, datowane w Warszawie 3 sierpnia 1914 roku, które ogłaszały utworzenie Rządu Narodowego. Zostały one wydrukowane w Krakowie, a tekst odezwy napisał Leon Wasilewski na polecenie Piłsudskiego. Powstanie Rządu Narodowego było fikcją, która pozwoliła Piłsudskiemu uniezależnić się od politycznych ugrupowań Galicji, a zarazem wzmacniała jego pozycję wobec Austriaków, którym mógł podawać, jako motywy swojego postępowania rozkazy rządu. 110 rocznica

1915 - I wojna światowa: wojska niemieckie użyły trujących gazów bojowych przeciwko Rosjanom broniącym Twierdzy Osowiec Chmura gazu po pokonaniu 10 kilometrów osiągnęła szerokość ośmiu kilometrów i wysokość kilkunastu metrów. Wojska rosyjskie w tym czasie nie miały na wyposażeniu masek przeciwgazowych, dlatego poniosły olbrzymie straty. Komendantem twierdzy był generał major Imperium Rosyjskiego pochodzenia polskiego Mikolaj Brżozowski. Ostatecznie Rosjanie opuścili twierdzę 23 sierpnia 1915 roku niszcząc część budowli. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i opuszczeniu ziem polskich przez Niemców 23 lutego 1919 roku twierdzę przejęła armia polska.

1915 - Zginął Stanisław Długosz, poeta, historyk, oficer I Brygady Legionów Polskich. Autor monografii o Dionizym Czachowskim, jednym z przywódców powstania styczniowego, oraz licznych wierszy. Uznawany za najwybitniejszego poetę legionowego. Pośmiertnie wydano w 1917 zbiór jego poezji "Przed złotym czasem". Urodził się 22 marca 1892 roku.

1917 - Urodził się Robert Mitchum, amerykański aktor. Zagrał w blisko 100 filmach, między innymi w: "Bitwa o Midway", "Dwoje na huśtawce”, "Rzeka bez powrotu", "Przylądek strachu", "Wojna i pamięć", "Żegnaj laleczko" i "Noc myśliwego". Zmarł 1 lipca 1997 roku.

1918 - I wojna światowa: zwycięstwo wojsk ententy w II bitwie nad Marną. Walki trwały od 15 lipca do bitwa na przedpolach Paryża, gdzie wojska francuskie pod dowództwem Ferdynanda Focha powstrzymały ostatnią ofensywę niemiecką. Kontrofensywa Aliantów, przeprowadzona siłami Francuzów i Amerykanów, z wykorzystaniem kilkuset czołgów, złamała niemiecką prawą flankę, zadając Niemcom szereg strat. Niemiecki odwrót rozpoczął przejęcie inicjatywy przez Aliantów, która zakończyła się rozejmem około 100 dni później.

1919 - Urodził się Zbigniew Kiliński, tancerz, choreograf, pedagog. W latach 1937-1939 był pierwszym solistą Polskiego Baletu Reprezentacyjnego. Po II wojnie światowej był tancerzem i choreografem w warszawskim Teatrze Wielkim. Zmarł 13 grudnia 1993 roku. 105 rocznica

1920 - Zginął kapitan Stefan Bastyr, pilot inżynier Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari. Wykonał pierwszy lot bojowy w niepodległej Polsce. Z samolotu Hansa-Brandenburg C.I wraz z obserwatorem obrzucili bombami po 15 kilogramów i ostrzelali ukraińskich żołnierzy wycofujących się na stację Persenkówka po próbie ataku na Dworzec Główny we Lwowie. Stefan Bastyr zginął w katastrofie lotniczej na lotnisku Lewandówka pod Lwowem, lecąc myśliwcem. Przyczyna wypadku nie została w pełni wyjaśniona. Urodził się 17 sierpnia 1890 roku.

1922 - Założono Związek Polaków na Łotwie, zrzeszający łotewskich Polaków i reprezentujący ich interesy wobec państwa łotewskiego. Jego kontynuatorem jest związek o takiej samej nazwie, założony 14 stycznia 1990 roku na Zjeździe Polaków z Łotwy, z przekształcenia Towarzystwa Kultury Polskiej istniejącego od 1988.

1926 - Amerykanka Gertrude Ederle, jako pierwsza kobieta przepłynęła kanał La Manche, w ciągu 14 godzin i 31 minut, bijąc dotychczasowy ustanowiony przez mężczyznę rekord o dwie godziny. Sławna pływaczka w 1924 roku na olimpiadzie w Paryżu zdobyła złoty i dwa brązowe medale. Urodziła się 23 października 1905 roku, a zmarła 30 listopada 2003 roku.

1926 - Dekret prezydenta Rzeczypospolitej o ustanowieniu Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Za pośrednictwem Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i Ministra Spraw Wojskowych zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi w czasie pokoju sprawował Prezydent RP. Inspektor nie był odpowiedzialny przed sejmem i rządem - podlegał bezpośrednio prezydentowi. Pierwszym Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych został Marszałek Józef Piłsudski.

1927 - Po zwolnieniu z więzienia wojskowego na Antokolu w Wilnie w niewyjaśnionych okolicznościach zaginął generał Włodzimierz Zagórski, oficer wywiadu austriackiego, szef sztabu Komendy Legionów Polskich. W niepodległej Polsce miedzy innymi szef Departamentu Lotnictwa. W czasie zamachu majowego stanął po stronie rządu. Został aresztowany 15 maja 1926 roku.

1928 - Urodził się Andy Warhol, amerykański grafik, malarz i filmowiec, jeden z twórców pop-artu i jeden z najbardziej kontrowersyjnych artystów XX wieku. Tworzył serie powtarzalnych wizerunków znanych postaci, jak Marilyn Monroe, Elvis Presley, Elizabeth Taylor oraz przedmiotów masowej produkcji - "Puszki z zupą" czy "Butelki coca-coli". Zmarł 22 lutego 1987 roku.

1930 - Na Wyspie Białej w norweskim archipelagu Svalbard na Oceanie Arktycznym znaleziono zwłoki trzech członków nieudanej wyprawy balonowej na biegun północny, zorganizowanej przez Szweda Salomona Augusta Andrée w 1897 roku. Pogrzeb Andréego i pozostałych członków wyprawy miał uroczysty charakter, wziął w nim udział król Gustaw V. Ciała polarników zostały skremowane i pochowane w Sztokholmie.

1934 - W 20. rocznicę wymarszu I kompanii kadrowej Legionów w Krakowie rozpoczęto usypywanie Kopca Piłsudskiego. Jest to największy w Polsce i największy z pięciu kopców w Krakowie. Złożono w nim ziemię z pól bitewnych I wojny światowej, na których walczyli Polacy. W 1981 roku ruszyła akcja odnowy kopca. U jego podnóża spoczęła ziemia z pobojowisk II wojny światowej. 90 rocznica 1942 - Podczas likwidacji getta w Zdzięciole na Grodzieńszczyźnie Niemcy rozstrzelali około trzech tysięcy Żydów. 200 żydowskich rzemieślników zostało przeniesionych do getta w Nowogródku. Kilkuset Żydów uciekło do lasu, gdzie w ukryciu przetrwali do wyzwolenia.

1942 - W Treblince została zamordowana Stefania Wilczyńska, pedagog, wychowawczyni młodzieży, bliska współpracowniczka Janusza Korczaka. Jej symboliczna mogiła znajduje się przy głównej alei Cmentarza Żydowskiego w Warszawie, na grobie jej rodziców. Urodziła się 26 maja 1886 roku.

1942 - Zginął Roman Kramsztyk, polski malarz pochodzenia żydowskiego. Został zastrzelony na ulicy, podczas akcji deportacyjnej w getcie warszawskim. Jacek Kaczmarski poświęcił mu poemat "Kredka Kramsztyka", który do własnej muzyki wykonywał Przemysław Gintrowski. Roman Kramsztyk urodził się 18 sierpnia 1885 roku.

1943 - Urodził się Jon Postel, amerykański informatyk, pracownik Uniwersytetu Południowej Kalifornii, współtwórca Internetu. Między innymi to on zaproponował, aby dzielić nazwy kolejnych poddomen kropką i układać adresy od domeny najbardziej szczegółowej do najbardziej ogólnej oraz pierwszą wersję protokołu MTP i jego następcy SMTP. Zmarł 16 października 1998 roku.

1944 - W szóstym dniu Powstania Warszawskiego siły niemieckie osiągają Ogród Saski i Pałac Brühla. Rozpoczynają się kilkudniowe walki o magazyny na Stawkach. Generał Tadeusz Bór-Komorowski podejmuje decyzję o ewakuacji Komendy Głównej AK i Delegatury z dotychczasowej siedziby w fabryce Kamlera przy ulicy Dzielnej na Woli do szkoły powszechnej przy ulicy Barokowej, na Starym Mieście. Niemcy mordują mieszkańców Woli. Tego dnia zabili około 10 tysięcy Polaków, między innymi w składzie maszyn rolniczych fabryki Kirchmajera i Marczewskiego przy ulicy Wolskiej rozstrzelali dwa tysiące mieszkańców domów przy ulicach Krochmalnej, Płockiej i Towarowej oraz około 50 Żydów greckich, węgierskich i rumuńskich z obozu KL Warschau przy ulicy Gęsiej, uwolnionych dzień wcześniej przez żołnierzy AK. W Śródmieściu zaczyna działać Harcerska Poczta Polowa. Na terenie warsztatów naprawczych taboru kolejowego w Pruszkowie Niemcy zakładają Dulag 121 - obóz przejściowy dla ludności cywilnej, ewakuowanej ze stolicy. Przejdzie przezeń ponad pół miliona Warszawiaków. Tego dnia Józef Stalin wydał rozkaz frontom radzieckim na kierunku warszawskim o przejściu do "aktywnej obrony”, co oznaczało zaprzestanie ofensywy na stolicę. W rocznicę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej, na ulicy Długiej odbyła się jedyna podczas powstania defilada wojsk powstańczych. Żołnierze Batalionu "Gozdawa” przemaszerowali po mszy od kościoła garnizonowego do pałacu Raczyńskich. 80 rocznica

1944 - Podczas Powstania Warszawskiego zaczęła działać Harcerska Poczta Polowa, zorganizowana przez harcerzy Zawiszy Szarych Szeregów. Skrzynki pocztowe rozlokowano w 40 punktach miasta. Harcerze posługiwali się 10 stemplami pocztowymi z napisem w kole "Poczta harcerska” i lilijką harcerską. We wrześniu 1944 Powstańcza Poczta Harcerska została wcielona do Armii Krajowej, a napis na stemplu brzmiał: "Poczta Polowa". Ukazały się znaczki w pięciu kolorach dla pięciu dzielnic Warszawy. Działalność poczty została zakończona 3 października, w dniu kapitulacji Warszawy. W czasie 63 dni powstania, pocztowcy w harcerskich mundurach przenieśli 200 tysięcy przesyłek. Wielu z nich zginęło lub zostało rannych. Działalność poczty harcerskiej została później uznana za fenomen organizacyjny Powstania Warszawskiego i jeden z symboli istnienia struktur państwa polskiego. 80 rocznica

1944 - Podczas Powstania Warszawskiego zginęła Krystyna Wańkowiczówna, żołnierz batalionu "Parasol" Armii Krajowej, córka pisarza Melchiora Wańkowicza. Ojciec poświęcił jej pamięci książkę "Ziele na kraterze". Urodziła się 9 października 1919 roku. 80 rocznica

1944 - Niemcy otworzyli w Pruszkowie Dulag 121 - obóz przejściowy dla mieszkańców stolicy, ujętych w okresie Powstania Warszawskiego. Przez obóz przeszło ponad pół miliona Warszawiaków, spośród których dziesiątki tysięcy zostały po krótkim pobycie wywiezione na roboty przymusowe w głąb Rzeszy lub zesłane do niemieckich obozów koncentracyjnych. 80 rocznica

1944 - Członkowie ukraińskiej sotnii UPA "Burłaki” zamordowali 42 polskich mieszkańców Baligrodu koło Leska. Podzieleni na małe grupy napastnicy, posługując się listą zabierali z domów wybranych mężczyzn na rozstrzelanie, kilku zabito w domach. Do morderstw doszło w ramach planowej eksterminacji polskiej ludności w Małopolsce Wschodniej. 80 rocznica

1944 - W lesie pod Wólką Waniewską na Białostocczyźnie Niemcy z oddziału zwiadowczego SS zamordowali 61 ukrywających się tam mieszkańców okolicznych wsi. Dwa dni wcześniej Niemcy spacyfikowali wieś i zamordowali sześć osób z rodziny Kaczkowskich za przechowywanie Żydów. 80 rocznica

1945 - Pułkownik Jan Rzepecki wydał rozkaz o rozwiązaniu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Rozwiązanie nastąpiło po powstaniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej i cofnięciu uznania dla Rządu RP na uchodźstwie przez mocarstwa zachodnie. W wyniku amnestii, która weszła w życie 21 sierpnia 1945 z podziemia wyszło i ujawniło się około 30 tysięcy osób.

1945 - Amerykanie zrzucili bombę atomową na japońską Hiroszimę. Po raz pierwszy w historii użyto energii nuklearnej przeciw ludziom. Bomba uranowa, nazwana "Little Boy" spadła z wysokości 9470 metrów. Eksplozja nastąpiła na wysokości 580 metrów nad centrum miasta. Szacuje się, że tuż po wybuchu zginęło między 70 a 90 tysięcy mieszkańców miasta. Kolejne ponad 100 tysięcy osób zmarło z powodu skażenia radioaktywnego i choroby popromiennej. Z 76 tysięcy budynków w Hiroszimie, 70 tysięcy zostało zburzonych lub uszkodzonych, w tym 48 tysięcy całkowicie. Co roku 6 sierpnia jest obchodzony Światowy Dzień Rozbrojenia.

1946 - Odbył się największy pogrzeb na Cmentarzu Powstańców Warszawy, gdzie zwieziono 5,5 tony prochów osób zamordowanych i spalonych w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego na terenach między innymi siedziby gestapo przy Alei Szucha oraz podczas rzezi Woli.

1947 - Zmarła Wanda Siemaszkowa, aktorka teatralna, reżyserka, pedagog, dyrektorka: Teatru Miejskiego w Bydgoszczy, Teatru Popularnego imienia Bogusławskiego w Poznaniu oraz Teatru Ziemi Rzeszowskiej. Była członkiem kilku organizacji społecznych, między innymi Ligi Kobiet. Urodziła się 30 grudnia 1867 roku.

1948 -- Urodził się Jerzy Sychut, działacz opozycji demokratycznej w PRL, od 1983 na emigracji w Szwecji. Od 1977 współpracował z Komitetem Samoobrony Społecznej "KOR”, był działaczem Ruchu Młodej Polski oraz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. W latach 1979-1980 był działaczem wolnych związków zawodowych, a w latach 1979-1983 KPN. Jako działacz "Solidarności" angażował się w wydawanie i kolportaż publikacji podziemnych. Od 1978 był represjonowany przez władze PRL. 20 marca 1983 wyemigrował do Szwecji, gdzie prowadził działalność antykomunistyczną. Zmarł 22 listopada 2017 roku.

1952 - W Zakopanem urodził się Wojciech Fortuna, skoczek narciarski, pierwszy w historii polski złoty medalista na zimowych igrzyskach olimpijskich - Sapporo 1972. Czterokrotny uczestnik Turnieju Czterech Skoczni - najlepsze miejsce w jego klasyfikacji zajął podczas XXI edycji, kiedy to uplasował się na 18 miejscu. W reprezentacji Polski występował w latach 1969-1979. Karierę sportową zakończył w 1979. Jego rekord życiowy wynosi 132 metry - ustanowił go na Velikance w Planicy w 1972 roku.

1956 - W Sopocie rozpoczął się pierwszy festiwal muzyki jazzowej w Polsce. Wystąpili między innymi Krzysztof Komeda, Jan Ptaszyn-Wróblewski i Andrzej Kurylewicz. Impreza trwała do 12 sierpnia, uczestniczyło w niej około 50 tysięcy widzów.

1960 - Zmarł Fryderyk Jarosy, polski konferansjer węgierskiego pochodzenia. Znany też, jako reżyser teatralny i dyrektor teatrów kabaretowych międzywojennej Warszawy. Aresztowany w październiku 1939, zbiegł z transportu na przesłuchanie i ukrywał się, na terenie getta warszawskiego. Po Powstaniu Warszawskim był więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego Buchenwald. Po II wojnie światowej wyemigrował do Wielkiej Brytanii. W Londynie żył w skrajnym niedostatku, organizował przedstawienia teatralne w emigracyjnych ośrodkach polskich, występował także w audycjach nadawanych przez Wolną Europę i BBC na teren Polski. W 1948 roku komunistyczny rząd pozbawił go polskiego obywatelstwa. Zmarł we Włoszech. Urodził się 10 października 1890 roku.

1961 - Odbył się drugi w historii kosmiczny lot załogowy. Na pokładzie statku 'Wostok-2” znajdował się radziecki kosmonauta Herman Titow. Był to jednocześnie pierwszy całodobowy pobyt człowieka w kosmosie i pierwszy lot, po którym zaobserwowano chorobę kosmiczną.

1964 - W Nevadzie w Stanach Zjednoczonych została ścięta sosna długowieczna zwana Prometheus, jedno z najstarszych znanych drzew na świecie. Metodami dendrochronologicznymi jego wiek został określony na 4862 lata. W amerykańskich Górach Białych, w Kalifornii, rośnie nienazwany okaz sosny długowiecznej, której wiek ocenia się na ponad pięć tysięcy lat. 60 rocznica

1965 - Urodził się Jacek Poniedziałek, aktor, występował między innymi w Starym Teatrze w Krakowie, warszawskich teatrach: Narodowym, Studio i Rozmaitości, obecnie związany z Nowym Teatrem w Warszawie. Wystąpił między innymi w filmach "Przemiany", "Trzeci" i "Boisko bezdomnych".

1965 - Ukazał się album "Help!", piąta płyta zespołu The Beatles. Album składa się z 14 piosenek. Siedem spośród nich wykorzystano w filmie pod tym samym tytułem. Najsłynniejszym utworem z płyty jest "Yesterday”. To zarazem najczęściej wykonywana piosenka w dziejach muzyki.

1970 - Urodził się M. Night Shyamalan, hinduski reżyser filmowy, scenarzysta, producent i aktor. Cechą charakterystyczną filmów Shyamalana jest zawarcie w nich nieprzewidywalnych zwrotów akcji, realistycznego traktowania tematów grozy i science fiction, ujęcia z niezwykłych kątów oraz epizody grane przez samego reżysera. Wyreżyserował między innymi filmy: "Szósty zmysł", "Osada", "Niezniszczalny" i "Znaki".

1973 - Amerykański bombowiec Boeing B-52 Stratofortress omyłkowo zbombardował kambodżańskie miasto Neak Luong, w wyniku czego zginęło 137 osób, a 268 zostało rannych.

1978 - Zmarł papież Paweł VI, właściwie Giovanni Battista Enrico Antonio Maria Montini, Suweren Państwa Watykańskiego od 21 czerwca 1963 roku, święty Kościoła katolickiego. Jako pierwszy Biskup Rzymu odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej w 1964. Autor między innymi, encykliki "Humanae vitae", w której odrzucał stosowanie środków antykoncepcyjnych i aborcję. Po 400 latach, zlikwidował indeks ksiąg zakazanych. Urodził się 26 września 1897 roku.

1979 - Zmarł Feodor Felix Konrad Lynen, niemiecki biochemik niemiecki, laureat Nagrody Nobla z medycyny z 1964 roku. Otrzymał ją razem z Konradem Blochem za badania nad cholesterolem, które przyczyniły się do zwalczania miażdżycy. Urodził się 6 kwietnia 1911 roku. 45 rocznica

1988 - Agata Karczmarek ustanowiła w Lublinie aktualny do dziś rekord Polski w skoku w dal - sześciu metrów 97 centymetrów. Rekord świata kobiet ustanowiła, w 1988 roku, radziecka sportsmenka Galina Czistiakowa.

1989 - Zmarł Hubert Beuve-Mery, francuski dziennikarz, założyciel dziennika "Le Monde" i miesięcznika "Le Monde diplomatique". Podczas II wojną światową był związany z reżimem Vichy do grudnia 1942 roku, kiedy to przyłączył się do ruchu oporu. W 1944 roku założył "Le Monde" na polecenie Charlesa de Gaulle'a. Urodził się 5 stycznia 1902 roku. 35 rocznica

1991 - Początek sieci WWW po tym jak brytyjski fizyk i programista Tim Berners-Lee opublikował w Usenecie szczegóły projektu o nazwie World Wide Web. WWW miało pozwolić na współpracę poprzez łączenie informacji wielu autorów w sieć dokumentów hipertekstowych. Pierwszą opublikowaną przez Tima Bernersa-Lee stroną WWW była info.cern.ch. Pierwsza strona WWW na świecie jest nadal czynna. Znajdują się na niej informacje na temat komputera, na którym została napisana oraz zdjęcia PC, pierwszego surfera oraz twórcy WWW.

1992 - Rząd rosyjski zażądał od krajów bałtyckich 7,7 miliardów dolarów za wycofanie byłych wojsk sowieckich. Stacjonowały one w nadal po przywróceniu niepodległości Litwy, Łotwy i Estonii w 1991 roku. Najwcześniej, 31 sierpnia 1993 roku, ostatni ze stacjonujących żołnierzy sowieckich opuścił terytorium Litwy, później wojska wyszły z Łotwy i Estonii.

1994 - Zmarł Giovanni Spadolini, włoski polityk, działacz Włoskiej Partii Republikańskiej, historyk, dziennikarz. Był premierem od czerwca 1981 do grudnia 1982 roku, pierwszym premierem powojennych Włoch niezwiązanym z Chrześcijańską Demokracją. Urodził się 21 czerwca 1925 roku. 30 rocznica

1994 - Zmarł Domenico Modugno, włoski kompozytor i piosenkarz, autor około 100 przebojów. Na festiwalu w San Remo w 1958 roku zdobył pierwsze miejsce za własną kompozycję "Volare". Modugno wystąpił też w ponad 40 produkcjach filmowych. Urodził się 9 stycznia w 1928 roku. 30 rocznica

1997 - W katastrofie koreańskiego Boeinga 747 na wyspie Guam zginęło 228 osób, ocalało 26. Samolot rozbił się przy próbie lądowania. Maszyna rozpadła się na cztery części i stanęła w płomieniach.

2001 - Zmarł Jorge Amado, pisarz, najsłynniejszy brazylijski twórca literatury w XX wieku. Autor między innymi powieści: "Kakao", "Ziemia krwi i przemocy", "Gabriela". Jego książki zostały przetłumaczone na 70 języków. Urodził się 10 sierpnia 1912 roku.

2005 - Zmarł Ibrahim Ferrer, kubański muzyk i wokalista. Już od 12. roku życia, po śmierci matki, zarabiał śpiewając na ulicach. Rok później wraz z kuzynem założył swój pierwszy zespół muzyczny. Od 1953 roku śpiewał w grupie wraz z Pacho Alonso. W 1959 roku grupa przeniosła się do Hawany i odtąd nazywała się Los Bocucos. Międzynarodową sławę Ibrahim Ferrer zyskał dopiero dzięki płycie "Buena Vista Social Club" nagranej wraz z Ryem Cooderem w 1997 roku oraz filmowi pod tym samym tytułem w reżyserii Wima Wendersa, który powstał w 1999 roku. Urodził się 20 lutego 1927 roku.

2006 - Robert Kubica w swym debiucie w wyścigu Formuły 1 na torze Hungaroring pod Budapesztem zajął siódme miejsce. Po wyścigu został zdyskwalifikowany ze względu na zbyt lekki bolid.

2009 - Zmarł John Hughes, amerykański scenarzysta, reżyser i producent filmowy. Napisał między innymi scenariusze do filmów: "Kevin sam w domu", "Kevin sam w Nowym Jorku", "Brzdąc w opałach", "Beethoven", "Goście w Ameryce". Urodził się 18 lutego 1950 roku. 15 rocznica

2010 - Bronisław Komorowski, jeden z liderów Platformy Obywatelskiej, został zaprzysiężony na urząd prezydenta Rzeczpospolitej i objął zwierzchnictwo nad Wojskiem Polskim. Sprawował urząd do 6 sierpnia 2015, kiedy wybory wygrał Andrzej Duda. Wcześniej, przez cztery miesiące, pełnił obowiązki głowy państwa po tragicznej śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku.

2011 - 38 osób, w tym 30 amerykańskich żołnierzy, zginęło w Afganistanie po zestrzelenia pociskiem z granatnika przeciwpancernego śmigłowca Boeing CH-47 Chinook. Była to największa jednorazowa strata sił amerykańskich w Afganistanie.

2011 - W Rzymie zmarł Roman Opałka, malarz, rysownik. Jego najbardziej rozpoznawalnym dziełem jest cykl "OPALKA 1965 /1 - ?", nazywany przez artystę i krytyków Programem. Artysta białą farbą zapisywał na płótnie szeregi liczb, początkowo robił to na czarnym płótnie, zmienił je następnie na szare, a od 1972, stopniowo rozjaśniał używane tło. Każdą liczbę dodatkowo wymawiał, nagrywając ją na magnetofon, a do skończonego obrazu dodawał swoje aktualne zdjęcie. Cykl miał przedstawiać upływ czasu człowieka. Urodził się 27 sierpnia 1931 roku.

2012 - Zmarł profesor Karol Grunberg, historyk XX wieku, profesor nauk humanistycznych, specjalizujący się w szczególności w problematyce stosunków niemiecko-radzieckich, radziecko-polskich oraz polsko-ukraińskich, autor książek dotyczących hitleryzmu oraz wielokrotnie wznawianych biografii Adolfa Hitlera. Urodził się 23 marca 1923 roku.

2012 - Na Marsie wylądował amerykański bezzałogowy łazik "Curiosity". W czasie badań odnalazł skały, które potwierdzają, że na planecie była i wciąż może znajdować się woda. Może to dowodzić, że na Marsie istniało życie. Kolejnym dowodem na to może być odkrycie zdecydowanie wyższego niż normalnie stężenia metanu. W wyjaśnieniu tego odkrycia z amerykańskimi naukowcami współpracują badacze z europejskiego projektu Trase Gase Orbiter - TGO w ramach misji ExoMars. Sonda TGO krąży wokół Marsa. W projekcie ExoMars biorą udział polscy naukowcy.

2013 - Zmarła Lidia Korsakówna, aktorka teatralna i filmowa, od 1955 roku związana z Teatrem Syrena w Warszawie. Wystąpiła między innymi w filmach: "Przygoda na Mariensztacie”, "Stawiam na Tolka Banana”, "Akcja pod Arsenałem”, "Królowa Bona”, "Dziewczęta z Nowolipek”, "Granica”, "Kartoteka”. Urodziła się 17 stycznia 1934 roku. 2014 - Zmarł Jerzy Antoni Wojciechowski, polski i kanadyjski filozof. Był pierwszym w historii członkiem honorowym Kanadyjskiego Towarzystwa Filozoficznego. Walczył podczas Powstania Warszawskiego, został dwukrotnie ranny, a za męstwo był odznaczony Krzyżem Walecznych. Od 1945 przebywał w Belgii, gdzie studiował na Katolickim Uniwersytecie w Lowanium. W 1949 wyjechał do Kanady i tam pozostał do śmierci, Urodził się 30 czerwca 1925 roku. 10 rocznica

2015 - Andrzej Duda został zaprzysiężony na urząd prezydenta Rzeczpospolitej i objął zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi RP. W wyborach, jako kandydat Prawa i Sprawiedliwości pokonał w II turze wyborów prezydenckich reprezentanta Platformy Obywatelskiej Bronisława Komorowskiego. W 2020 wygrał kolejne wybory prezydenckie.

2015 - Otwarto Nowy Kanał Sueski. Ma 35 kilometrów długości i biegnie prawie równolegle do starego łącząc się z nim w czterech miejscach. Nowy kanał skrócił z 22 do 11 godzin czas przepłynięcia z Morza Czerwonego do Śródziemnego. Koszt inwestycji jest szacowany na osiem miliardów dolarów.

2016 - Zmarł Jan Bogusław Nowowiejski pianista, organista, klawesynista i pedagog, najmłodszy syn Feliksa Nowowiejskiego. Wykładowca szkół muzycznych w Gnieźnie i Poznaniu. Założyciel i prezes Towarzystwa imienia Feliksa Nowowiejskiego. Urodził się 24 czerwca 1933 roku.

2017 - Zmarł Krzysztof Roman Łypacewicz, inżynier, więzień polityczny, działacz opozycji w okresie PRL, były wicewojewoda warszawski. W czasie II wojny światowej należał do Szarych Szeregów. W 1944 był łącznikiem w Powstaniu Warszawskim na Śródmieściu. Od 1948 działał w grupach niepodległościowych. W 1951 został aresztowany, następnie skazany na karę sześciu lat pozbawienia wolności, a zwolniono go warunkowo w 1954. W 1980 wstąpił do 'Solidarności”, w stanie wojennym został internowany. Działał potem w podziemnych strukturach związku. Urodził się 21 kwietnia 1931 roku.

2018 - Zmarł kapitan Tadeusz Terlikowski, jeden z ostatnich żołnierzy Dywizjonu 303 imienia Tadeusza Kościuszki Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Uczestniczył w Bitwie o Anglię, a następnie w alianckiej inwazji na Normandię w czerwcu 1944 roku. Po II wojnie światowej Tadeusz Terlikowski zamieszkał na stałe w USA. Urodził się 17 listopada 1917 roku.

2018 - Zmarł Zygmunt Apostoł, aktor, kompozytor, pianista. Wystąpił między innymi w filmach: "Hydrozagadka", "Nie lubię poniedziałku" i serialu "Lalka". Jego utwory wykonywali między innymi: Danuta Rinn, Andrzej Rosiewicz, Irena Santor i Zbigniew Wodecki. Urodził się 5 czerwca 1931 roku.

2019 - Zmarł Brunon Kwiecień, inżynier chemik, doktor nauk chemicznych, pracownik naukowy Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, skazany za próbę zorganizowania zamachu na polskie najwyższe władze państwowe w 2012. Pierwsza osoba skazana w III Rzeczypospolitej za terroryzm. Sąd orzekł w 2015 roku karę dziewięciu lat więzienia. Urodził się 1967 roku. 5 rocznica

2020 - Andrzej Duda został zaprzysiężony na urząd prezydenta RP, na drugą kadencję. Objął urząd prezydenta 6 sierpnia 2015, a jego poprzednikiem był Bronisław Komorowski.

2022 - 12 osób zginęło, a 32 zostały ranne w katastrofie polskiego autokaru pod Jarkiem Bisaškim, w Chorwacji.

Zobacz także

2024-09-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 września - Międzynarodowy Dzień Dobroczynności. » więcej 2024-09-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 września - W Polsce obchodzone jest wspomnienie 11 błogosławionych męczennic, sióstr nazaretanek z Nowogródka, zamordowanych przez hitlerowców 1 sierpnia… » więcej 2024-09-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 września - Święto Niepodległości Republiki San Marino. 3 września - Dzień Wieżowców. » więcej 2024-09-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 września - Międzynarodowy Dzień Sępa. 2 września - Światowy Dzień Brody. 2 września - Dzień Dużego Rozmiaru. » więcej 2024-09-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 września - Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzony w Polsce, od 1997 roku. 1 września - Święto Wojsk Obrony Przeciwlotniczej… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności, ustanowiony przez Sejm 27 lipca 2005 roku, dla upamiętnienia podpisania w 1980 roku porozumień gdańskich. Polskie… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Pamięci Osób Zaginionych. 30 sierpnia - Dzień Taksówkarza » więcej 2024-08-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Prób Jądrowych, proklamowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2009 roku. 29 sierpnia - Dzień Straży… » więcej 2024-08-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 sierpnia - Święto Lotnictwa Polskiego, obchodzone wspólnie przez lotnictwo cywilne, wojskowe oraz przemysł lotniczy, 1993 roku. Upamiętnia zwycięstwo… » więcej 2024-08-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 sierpnia - Święto narodowe Mołdawii, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości w 1991 roku. 27 sierpnia - Międzynarodowy Dzień Gier Ksi… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »